Horyzonty Wychowania

Editorial: Towards Inclusive Education

Tamara Cierpiałowska — 2024-12-31

Oddajemy w Państwa ręce nowy numer „Horyzontów Wychowania”, poświęcony idei edukacji inkluzyjnej. Ponieważ współczesną szkołę tworzą uczniowie o bardzo zróżnicowanych możliwościach i potrzebach, a heterogeniczne zespoły klasowe stanowią wyzwanie dla pedagogów, prowadzenie dyskusji wokół tego tematu wydaje się obecnie niezwykle istotne. Jak słusznie wskazują Zenon Gajdzica i Edyta Widawska w artykule znajdującym się w tym numerze, chociaż deklaratywnie edukacja włączająca jest priorytetem polityk edukacyjnych, w praktyce jej złożoność, obawy czy nawet opór środowisk szkolnych, nie zawsze wystarczające przygotowanie placówek czy/i nauczycieli, a także inne czynniki o rozmaitym charakterze stanowią istotne przeszkody w jej realizacji. Przygotowując ten numer, pragnęliśmy przyjrzeć się zarówno wyzwaniom związanym z edukacją inkluzyjną, jak i rozwiązaniom, które wypracowywane są w celu zapewnienia jej wysokiej jakości.

Edytorial: W kierunku edukacji inkluzyjnej

Tamara Cierpiałowska — 2024-12-31

Orzekanie o potrzebie kształcenia specjalnego – element (nie)zbędny w edukacji włączającej

Katarzyna Parys — 2024-12-31

CEL NAUKOWY: Ukazanie pozytywnych i negatywnych aspektów orzekania o potrzebie kształcenia specjalnego w kontekście założeń edukacji włączającej.

PROBLEM I METODY BADAWCZE: Pytania badawcze: Jak w miarę upływu czasu zmieniał się system orzekania o potrzebie kształcenia specjalnego? Jakie funkcje wspierające i jakie czynniki ryzyka można wiązać z orzekaniem o potrzebie kształcenia specjalnego? Czy obowiązujący system orzekania o potrzebie kształcenia specjalnego odpowiada założeniom edukacji włączającej? Zastosowano metodę analizy literatury naukowej oraz przepisów prawa oświatowego, a także selekcję i rekonstrukcję treści.

PROCES WYWODU: Wywód otwiera wprowadzenie ukazujące zmiany zachodzące w orzekaniu o potrzebie kształcenia specjalnego. W dalszej kolejności omówiono funkcje i czynniki ryzyka tego procesu oraz tendencje zmian zgłaszanych przez zaangażowane w przebieg edukacji podmioty. W części końcowej uwzględniono pytania otwierające przestrzeń do refleksji.

WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Ukazanie złożoności i niejednoznaczności procesu orzekania o potrzebie kształcenia specjalnego oraz rozbieżność między tym procesem a założeniami edukacji włączającej.

WNIOSKI, REKOMENDACJE I APLIKACJE ZNACZENIE WPŁYWU BADAŃ: Analizy implikują rozważania nad koniecznymi zmianami pozwalającymi zmniejszyć dostrzegany dysonans między procesem orzekania o potrzebie kształcenia specjalnego oraz ideą inkluzji, stanowiącą fundament modelu „Edukacja dla wszystkich”. Istotne jednak jest, by proponowane zmiany uwzględniały przeobrażenia zachodzące w procesie edukacji i nie gubiły perspektywy indywidualnych potrzeb ucznia.

Responsibilities of Special Education Teachers in Inclusive Education

Zenon Gajdzica — 2024-12-31

CEL NAUKOWY: Celem opracowania jest rozpoznanie założonych zadań pedagogów specjalnych funkcjonujących w polskim systemie edukacji ogólnodostępnej i rozpatrzenie ich w szerszym kontekście – doświadczeń ukonstytuowanych na funkcjonowaniu koordynatorów edukacji włączającej w brytyjskim systemie edukacyjnym.

PROBLEM I METODY BADAWCZE: Problem badawczy obejmuje zagadnienie optymalnego dobru zadań dla pedagoga pracującego na (nowym w polskim systemie edukacji) stanowisku pedagoga specjalnego w placówce ogólnodostępnej formułowanych w aspekcie zróżnicowanych potrzeb wszystkich dzieci w przedszkolu lub uczniów w szkole ogólnodostępnej. W zbieraniu informacji została wykorzystana metoda analizy treści aktów prawnych oraz przegląd badań.

PROCES WYWODU: Meritum stanowi porównanie zadań pedagogów zatrudnionych na stanowiskach pedagogów specjalnych w placówce ogólnodostępnej zapisanych w akcie prawnym z zadaniami sformułowanymi dla osób pracujących na stanowiskach pokrewnych w brytyjskim systemie edukacji: Special Educational Needs Coordinator (SENCo) oraz projektowanych w Modelu edukacji dla wszystkich: koordynatorów edukacji włączającej (KEW).

WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Założone zadania wpisane w przydział czynności stanowiska pedagoga specjalnego w placówce ogólnodostępnej są szersze od zadań projektowanych dla koordynatorów specjalnych potrzeb edukacyjnych.

WNIOSKI, REKOMENDACJE I APLIKACYJNE ZNACZENIE WPŁYWU BADAŃ: Ponieważ stanowisko pedagoga specjalnego zostało wdrożone w ubiegłym roku szkolnym, brakuje jeszcze obszernych i rzetelnych doniesień badawczych o jego rzeczywistej roli. Jedną z rekomendacji jest wskazanie potrzeby takich badań z możliwością wykorzystania typologii ról SENCo zaprezentowanych w opracowaniu.

Teachers’ Attitudes Towards Inclusive Education in a Cultural Context

Joanna Kossewska — 2024-12-31

CEL NAUKOWY: Celem przedstawionych badań było uchwycenie różnic międzykulturowych w zakresie postaw wobec inkluzji edukacyjnej prezentowanych przez nauczycieli z Indonezji, Polski, Niemiec i Słowacji oraz wykazanie najbardziej istotnych predyktorów umożliwiających ich rozwój.

PROBLEM I METODY BADAWCZE: Główne pytanie badawcze koncentrowało się wokół różnic w zakresie trzech aspektów proinkluzyjnych postaw prezentowanych przez nauczycieli pochodzących z czterech porównywanych krajów, a także analizy korelatów i predyktorów tych postaw. Ba- dania zostały zrealizowane w paradygmacie ilościowym metodą sondażu diagnostycznego z zastosowaniem wystandaryzowanych narzędzi pomiarowych (N = 666).

PROCES WYWODU: Postawy nauczycieli wobec inkluzji edukacyjnej są istotnym czynnikiem efektywności realizacji tej formy kształcenia uczniów niepełnosprawnych. Eksplorowanie czynników regulujących te postawy jest zagadnieniem istotnym zarówno w kontekście teoretycznym, jak i szczególnie w praktycznym.

WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Jednym z ważnych wniosków płynących z badania jest to, że postawy nauczycieli wobec inkluzji edukacyjnej są kulturowo zróżnicowane. Najmniej przychylne wobec inkluzji postawy przejawiają nauczyciele niemieccy. Bardziej proinkluzywne postawy przejawiają pracownicy szkół masowych w porównaniu do nauczycieli szkół specjalnych. Płeć nie jest czynnikiem różnicującym postawy wobec inkluzji.

WNIOSKI, REKOMENDACJE I APLIKACYJNE ZNACZENIE BADAŃ: Inkluzja edukacyjna uczniów niepełnosprawnych jest bardzo trudnym i wymagającym zadaniem współczesnej szkoły, którego realizacja wymaga profesjonalnego przygotowania personelu oraz właściwej organizacji przestrzeni i czasu, a także dużego zaangażowania w indywidualizację kształcenia każdego ucznia. Postawy wobec inkluzji są czynnikiem, który może wzmacniać efektywność kształcenia inkluzywnego. Rozwijanie pozytywnych postaw nauczycieli jest więc szalenie istotne. Praktyczne oddziaływania winny bazować na analizie predyktorów prointegracyjnych postaw, aby wzmacniać niezbędne zasoby osobiste.

To Understand the Idea of Self-Advocacy. Building the Competences of Inclusive Education Teachers to Support Students With Diverse Educational Needs

Dorota Podgórska - Jachnik — 2024-12-31

CEL NAUKOWY: Celem artykułu jest przedstawienie idei self-adwokatury osób z niepełnosprawnościami i doświadczeń związanych z kształtowaniem jej rozumienia wśród nauczycieli edukacji włączającej. Celem badania jest identyfikacja sposobu, w jaki treści związane z self-adwokaturą są odbierane w kontekście idei włączenia społecznego w trakcie kształcenia nauczycieli.

PROBLEM I METODY BADAWCZE: Głównym problemem badawczym jest pytanie: Jak nauczyciele rozumieją ideę self-adwokatury? oraz Jaki sposób prowadzenia zajęć skutecznie przybliża ich do zrozumienia tej idei w warunkach edukacji akademickiej? Raport z badania to część większego projektu autorek. Przedstawia prosty eksperyment w nauczaniu koncepcji self-adwokatury przyszłych nauczycieli (N = 184) i analizę ich prac na ten temat.

PROCES WYWODU: Część teoretyczna wyjaśnia, czym jest self-adwokatura, opisuje jej genezę i miejsce w systemie edukacji włączającej. W części empirycznej zaprezentowano wyniki badań, w tym przykładowe prace studentów pedagogiki.

WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Większość ankietowanych nie spotkała się wcześniej z pojęciem „self-adwokat”. Utożsamiają go z osobą występującą w imieniu osoby z niepełnosprawnością, a ideę self-adwokatury z ochroną praw i interesów tych osób, ale niekoniecznie samodzielnie. W jej zrozumieniu pomaga zaprojektowane kreatywne zadanie.

WNIOSKI, REKOMENDACJE I ZNACZENIE APLIKACYJNE WPŁYWU BADAŃ: Wyniki mogą zostać wykorzystane w kształceniu akademickim przyszłych nauczycieli edukacji włączającej. Kompetencje samorzecznicze potrzebne są wszystkim. Warto wprowadzić do kształcenia nauczycieli proponowane zajęcia, które umożliwiają pogłębienie zrozumienia idei self-adwokatury.

Rola poradni psychologiczno-pedagogicznych w systemowym wsparciu uczniów i edukacji włączającej

Małgorzata Zaborniak-Sobczak — 2024-12-31

CEL NAUKOWY: Omówienie roli poradni psychologiczno-pedagogicznych w systemowym wsparciu uczniów, które jest wskaźnikiem edukacji włączającej.

PROBLEM I METODY BADAWCZE: Problem badawczy sprowadza się do pytania: Jaką rolę odgrywają współcześnie poradnie psychologiczno-pedagogiczne w systemie wsparcia dzieci i młodzieży w perspektywie edukacji włączającej? Metodą było studium przypadku instytucji, technikami: analiza danych zastanych (raportów, przepisów prawa), literatury przedmiotu, materiałów własnych poradni.

PROCES WYWODU: Określono założenia inkluzji społecznej i edukacji włączającej, co stanowi tło do analiz na temat roli poradni psychologiczno-pedagogicznych w systemowym wsparciu uczniów.

WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: System wsparcia współpracujących ze sobą specjalistów jest ważną cechą edukacji włączającej. Poradnie wydają się instytucjami, które posiadają doświadczenia i własne wypracowane modele w zakresie koordynacji ww. wsparcia.

WNIOSKI, REKOMENDACJE I APLIKACYJNE ZNACZENIE WPŁYWU BADAŃ: By zbudować elastyczny system wsparcia, współpracujących ze sobą specjalistów, MEN podjęło zadanie organizacji wsparcia międzysektorowego, rozumianego jako integracja działań pomocowych na rzecz dziecka i rodziny, realizowanych w trzech sektorach publicznych: zdrowia, pomocy społecznej i edukacji. Ważne staje się obecnie opracowanie podstaw legislacyjnych regulujących koordynację wsparcia międzysektorowego.

Group Collaboration and Inclusive Education: A Symmetrical Inclusion Perspective

Małgorzata Pietrzak — 2024-12-31

CEL NAUKOWY: Opis praktycznych działań opracowanych w wyniku obserwacji uczestniczącej młodzieży pełnosprawnej i z niepełnosprawnościami podczas realizacji wspólnych projektów edukacyjnych.

PROBLEM I METODY BADAWCZE: Pytanie problemowe sformułowano następująco: Jakie wymiary współpracy młodzieży powinny być uwzględnione w działaniach edukacyjnych: kto tworzy grupę, jaki jest cel spotkania, co stanowi treść merytoryczną zajęć, gdzie prowadzone są aktywności oraz w jaki sposób? Opisywane przykłady działań były prowadzone od 2016 roku w ramach stałej współpracy pomiędzy Specjalnym Ośrodkiem Szkolno-Wychowawczym nr 3 w Krakowie a Instytutem Geografii i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu Jagiellońskiego. W przedsięwzięciu wykorzystano metody: obserwacje uczestniczące, ankiety, wywiady oraz refleksje.

PROCES WYWODU: Spełnienie celu badawczego i zaproponowanie praktycznych rozwiązań zostały zawarte w procesie wywodu, który obejmuje: wprowadzenie w zagadnienie, opis pojęcia współpracy i edukacji włączającej, charakterystykę inkluzji symetrycznej, opis praktycznych rozwiązań – przyjazna przestrzeń publiczna w mieście, leśna ekspedycja, książeczka geograficzna pop-up, wskazówki do skutecznej współpracy.

WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Przedstawiono przykłady praktycznych działań i współpracy w idei inkluzji symetrycznej między młodzieżą akademicką a młodzieżą z niepełnosprawnością intelektualną. Mogą one stanowić inspirację do wykorzystania w różnych placówkach edukacyjnych.

WNIOSKI, REKOMENDACJE I APLIKACYJNE ZNACZENIE WPŁYWU BADAŃ: Wykorzystanie różnorodności stylów uczenia się i różnic indywidualnych w grupie młodzieży to podejście, które nie tylko wzbogaca proces edukacyjny, ale także wspiera rozwój kluczowych umiejętności społecznych i emocjonalnych. Skoncentrowanie się na prostych celach i praktycznych działaniach w multisensorycznych przestrzeniach jest kluczowe dla partnerskiej współpracy, zachęcając do twór- czego podejścia i poszukiwania rozwiązań w relacjach.

The Finnish Model of Inclusive Education – an Unmatched Ideal or a Viable Model of Good Practice?

Tamara Cierpiałowska — 2024-12-31

CEL NAUKOWY: Prezentowane badania miały na celu poznanie opinii polskich nauczycieli na temat uznawanego powszechnie za wzorcowy fińskiego modelu edukacji i możliwości wdrożenia jego założeń do systemu polskiego w perspektywie idei edukacji włączającej.

PROBLEM I METODY BADAWCZE: Badanie koncentrowało się wokół trzech głównych problemów: Jakie znaczenie dla jakości edukacji włączającej mają czynniki charakteryzujące fiński system edukacji? Jakie czynniki chrakteryzujące fiński system edukacji funkcjonują w systemie polskim? Jakie czynniki charakteryzujące system fiński warto implementować do polskiego systemu edukacji? W badaniu wzięło udział 258 polskich nauczycieli. Zastosowano podejście ilościowe, wykorzystujące metodę sondażu diagnostycznego, technikę ankiety oraz kwestionariusz ankiety w opracowaniu własnym.

PROCES WYWODU: Podstawę dla analizy barier edukacji włączającej, na które wskazują wyniki prowadzonych w ostatnich latach badań, jak również zmian koniecznych dla poprawy efektywności polskiego systemu edukacji, stanowiła charakterystyka systemu fińskiego i właściwych dla niego rozwiązań.

WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Badania ujawniają, że kluczowe obszary wymagające zmiany to według respondentów: przygotowanie zawodowe nauczycieli, działania na rzecz podniesienia prestiżu zawodu nauczyciela oraz poprawa warunków pracy, w tym związanych z klimatem szkoły.

WNIOSKI, REKOMENDACJE I APLIKACYJNE ZNACZENIE WPŁYWU BADAŃ: Fiński system edukacji jest nie tylko skuteczny, ale także nastawiony na włączanie wszystkich uczniów. Dlatego rozwiązania proponowane w systemie fińskim mogą służyć jako wzór dla polskich nauczycieli oraz dla polityków, określających rolę i kształt edukacji, która coraz bardziej otwiera się na ideę włączania. Zaimplementowanie wniosków z badań może przyczynić się do poprawy polskiego systemu edukacji i sprzyjać jego inkluzyjności.

Bilingualism of Students in Kazakhstan as a Challenge for Inclusive Education

Dorota Podgórska - Jachnik — 2024-12-31

CEL NAUKOWY: Celem artykułu jest przedstawienie problemu dwujęzyczności kazachsko-rosyjskiej jako kontekstu edukacji włączającej w Kazachstanie. Cel badań to poznanie perspektywy rodziców w spojrzeniu na zjawisko dwujęzyczności jako czynnik rozwoju ich dzieci.

PROBLEM I METODY BADAWCZE: Dwujęzyczność Kazachstanu stanowi wyzwanie dla systemu edukacji. Kraj przechodzi proces derusyfikacji językowej. Główny problem badawczy: Jak rodzice dzieci w Kazachstanie postrzegają dwujęzyczność, w jakiej rozwijają się ich dzieci? Podjęto badania wśród kazachskich rodziców (N = 107) z wykorzystaniem dwujęzycznej ankiety internetowej.

PROCES WYWODU: Część teoretyczna opisuje sytuację językową Kazachstanu i przemiany, które zaszły w tym zakresie. Opisano dwujęzyczność jako specyficzną sytuację wpływającą wzbogacająco lub zubożająco na rozwój dziecka. Zestawiono niskie wyniki uczniów w czytaniu (PISA) z możliwymi z utrudnieniami wynikającymi z dwujęzyczności. W części empirycznej zaprezentowano wyniki badań własnych.

WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Rodzice wskazują, że dzieci posługują się głównie językiem kazachskim (49,5%), rzadziej rosyjskim (35,5%) czy obydwoma (14%). Większość dzieci (73,8%) otoczona jest głównie kazachskim i w domu, i w szkole. Najwięcej rodziców (90,7%) chciałoby, by ich dzieci w przyszłości mówiły po angielsku. Dla większości z nich dwujęzyczność jest zjawiskiem pozytywnym; tylko niektórzy widzą w niej zagrożenie dla rozwoju (9,3%).

WNIOSKI, REKOMENDACJE I APLIKACYJNE ZNACZENIE WPŁYWU BADAŃ: Badania można wykorzystać w projektowaniu dalszych badań nad rozwojowymi i społecznymi skutkami dwujęzyczności w Kazachstanie, ale też w kształceniu nauczycieli w zakresie zróżnicowanych po- trzeb uczniów wielojęzycznych nie tylko w tym kraju.

“As a Shadow” – the Experiences of a Support Teacher of Students With Autism Spectrum Disorders (ASD)

Danuta Kądziołka — 2024-12-31

CEL NAUKOWY: Celem artykułu jest poznanie doświadczeń i identyfikacja wyzwań i strategii pedagogicznych stosowanych przez nauczycieli współorganizujących kształcenie uczniów z zaburzeniami ze spektrum autyzmu (ASD).

PROBLEM I METODY BADAWCZE: Wiodącym problemem badawczym jest pytanie o to, jakie są doświadczenia i wyzwania nauczycieli współorganizujących kształcenie uczniów z ASD. Zgromadzone materiały źródłowe uzyskano dzięki przeprowadzeniu pogłębionych wywiadów narracyjnych z trzema aktywnymi nauczycielami współorganizującymi kształcenie uczniów z ASD.

PROCES WYWODU: Realizacja celu i odpowiedzi na pytanie problemowe została ujęta w procesie wywodu złożonego z wprowadzenia w zagadnienie edukacji włączającej uczniów z ASD i roli nauczycieli współorganizujących ich kształcenie oraz zaprezentowania porównawczej analizy doświadczeń nauczycieli współorganizujących kształcenie uczniów z ASD.

WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Prezentowane analizy pokazują, że nauczyciele współorganizujący kształcenie uczniów z ASD zauważają unikalne potrzeby każdego dziecka, poznawane poprzez bezpośrednie doświadczenie. Rola nauczyciela polega na dostosowywaniu działań do zmieniających się potrzeb uczniów na różnych poziomach edukacji – od wsparcia w codziennych czynnościach po pomoc w nauce i rozwijaniu kompetencji społecznych.

WNIOSKI, REKOMENDACJE I APLIKACYJNE ZNACZENIE WPŁYWU BADAŃ: Istnieje potrzeba wprowadzenia realnych działań w zakresie upowszechnienia pomocy psychologicznej rodzicom dzieci z ASD. W obliczu coraz częstszego występowania tego zaburzenia należy rozwijać wiedzę, umiejętności i kompetencje całego społeczeństwa, a zwłaszcza pracowników placówek edukacyjnych, aby skutecznie wspierać funkcjonowanie osób z ASD.

Terapeutyczne aspekty onimów literackich w edukacji dzieci przedszkolnych z trudnościami komunikacyjnymi

Marzena Maria Szurek — 2024-12-31

CEL NAUKOWY: Celem pracy jest podkreślenie zasadności użycia literackich nazw własnych do stymulacji i/lub terapii językowej na poziomie wszystkich podsystemów języka, ale także do rozwijania kompetencji społecznych i inteligencji emocjonalnej.

PROBLEM I METODY BADAWCZE: Głównym problemem badawczym jest zagadnienie onimów literackich i ich zastosowania w terapii i edukacji językowej, społecznej, emocjonalnej dzieci przedszkolnych z trudnościami komunikacyjnymi. Analiza wybranych tekstów pod kątem funkcji i znaczenia występujących w nich onimów wraz z egzemplifikacją ich zastosowania w procesie edukacyjno-terapeutycznym jest główną strategią metodologiczną przyjętą w tym artykule.

PROCES WYWODU: W pracy podkreślono potrzebę usprawniania umiejętności językowo-komunikacyjnych poprzez edukowanie w zakresie kluczowych kompetencji, opisano i scharakteryzowano rodzaje tych kompetencji i wskazano możliwości wykorzystania literackich nazw własnych w terapii dzieci z trudnościami komunikacyjnymi.

WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Warstwa onomastyczna wybranych do analizy utworów, oprócz oczywistych i dostrzeganych od dawna funkcji – nominatywnej, ekspresywnej, semantycznej, kulturowej, może pełnić również funkcję edukacyjno-terapeutyczną. Odpowiednio i świadomie dobrane do terapii nazwy własne wspomagają budowanie zasobu leksykalnego, rozumienie reguł gramatycznych i sensów znaczeniowych, nabywanie biegłości w tworzeniu narracji, stymulowanie procesów poznawczych i operacji myślowych.

WNIOSKI, REKOMENDACJE I APLIKACYJNE ZNACZENIE WPŁYWU BADAŃ: W środowisku logopedycznym, pedagogicznym, psychologicznym zauważalna jest duża potrzeba poszukiwań atrakcyjnych i eklektycznych działań na polu terapii. Artykuł wskazuje nowe możliwości wzbogacenia tych oddziaływań przez wykorzystanie onimów literackich do edukacji językowej, emocjonalnej oraz wspierania motywacji i utrzymywania uwagi uczniów, przez co rozszerza zakres badań psycholingwistycznych, logopedycznych i pedagogicznych.

Teacher Perspectives on Supporting Students With Stuttering in Schools and Preschools

Anna Michalczyk — 2024-12-31

CEL NAUKOWY: Celem badań przedstawionych w artykule było zbadanie opinii nauczycieli przedszkoli i szkół podstawowych w kwestii wspierania ucznia z jąkaniem w jego funkcjonowaniu w placówkach edukacyjnych.

PROBLEM I METODY BADAWCZE: Główny problem przeprowadzonych badań dotyczył pytania na temat tego, jaki jest poziom wiedzy na temat jąkania i wsparcia ucznia z jąkaniem wśród badanych nauczycieli. W celu uzyskania odpowiedzi na związane z tym tematem pytania posłużono się metodą sondażu diagnostycznego z wykorzystaniem techniki kwestionariusza ankiety. W badaniu wzięło udział 155 nauczycieli przedszkoli i szkół podstawowych. Zadane im pytania dotyczyły ogólnego poziomu wiedzy na temat jąkania u dzieci.

PROCES WYWODU: Proces wywodu polega na rozpoznaniu problematyki, przedstawieniu wyników badań ankietowych i wyciągnięciu uogólnionych wniosków z ankiet i dokonaniu ich ekstrapolacji, aby przedstawić rekomendacje dla nauczycieli zajmujących się dziećmi z jąkaniem się.

WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Wyniki badań jednoznacznie pokazują, że poziom wiedzy nauczycieli przedszkoli i szkół podstawowych na temat jąkania oraz metod ich wspierania jest niewystarczający. Nauczyciele wykazali potrzebę dalszego dokształcania się, co wskazuje na konieczność systematycznych działań edukacyjnych w tym zakresie.

WNIOSKI, REKOMENDACJE I APLIKACYJNE ZNACZENIE WPŁYWU BADAŃ: Pierwszym krokiem do zwiększenia świadomości nauczycieli o jąkaniu mogłoby być zamieszczenie odpowiednich treści w ramach praktyki opartej na dowodach (EBP) w Zintegrowanej Platformie Edukacyjnej. Propagowanie aktualnej wiedzy na temat jąkania przez szkolenia tematyczne i programy mentoringowe również wspierałoby powyższy cel. Wyniki niniejszych badań mogą być wykorzystane do implementacji programów doszkalających dla nauczycieli na poziomie lokalnym i krajowym oraz programów przeciwdziałających stygmatyzacji uczniów z jąkaniem (np. InterACT), co przyczyniłoby się do pozytywnego wpłynięcia na ich rozwój emocjonalny i społeczny.

Learner Talent and Passion Development in Learning Institutions: The Role of Education Leaders

Witold Ostafiński — 2024-12-31

CEL NAUKOWY: Podkreślenie roli nauczycieli i liderów edukacji w rozwijaniu talentów oraz pasji uczniów w instytucjach edukacyjnych.

PROBLEM I METODY BADAWCZE: Efektywne kształcenie powinno rozpoczynać się od postawienia osoby uczącej się w centrum procesu nauczania. W celu zebrania danych wtórnych w badaniu wykorzystano systematyczny przegląd najnowszej literatury.

PROCES WYWODU: Przywództwo w sektorze edukacji pozytywnie kształtuje proces uczenia się i ma wpływ na formowanie uczniów przez nauczycieli. Pasja i talent w edukacji to wartość, która odkrywa i wyraża sposób, w jaki uczniowie cenią wiedzę, wytrwale jej poszukują i są zainteresowani danym zagadnieniem.

WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Badanie wskazuje na konieczność przemodelowania priorytetów edukacyjnych, kładąc większy nacisk na rozwijanie pasji i talentów niż na tradycyjne osiągnięcia akademickie. Uwydatniono, że kluczową rolę w rozwijaniu talentów i pasji uczniów odgrywają nauczyciele oraz liderzy edukacji poprzez zastosowanie podejścia transformacyjnego. Efektywne nauczanie powinno opierać się na zaufaniu, inspirującym przywództwie nauczycieli i integracji treści nauczania z rzeczywistymi życiowymi sytuacjami uczniów.

WNIOSKI, REKOMENDACJE I APLIKACYJNE ZNACZENIE WPŁYWU BADAŃ: Talent i pasja są integralną częścią procesu uczenia się, a nauczyciele odgrywają istotną rolę w tworzeniu środowiska, które rozwija zainteresowanie i zaangażowanie wśród uczniów. W przeciwieństwie do skupiania się wyłącznie na osiągnięciach akademickich zalecana jest zmiana priorytetów edukacyjnych w kierunku rozwoju talentów i pasji w celu znaczącego przekształcenia procesu uczenia się. Korelacja pomiędzy transformacyjnym przywództwem a pasją w edukacji podkreśla istotę tworzenia inspirującego i wspierającego środowiska edukacyjnego, które sprzyja zaangażowaniu i sukcesowi uczniów.

New Technologies in the Development of Empathy: Benefits and Threats

Anna Maria Pawiak — 2024-12-31

CEL NAUKOWY: Celem podjętej analizy jest przedstawienie potencjału nowych technologii w rozwijaniu umiejętności empatycznych ich współczesnych użytkowników.

PROBLEM I METODY BADAWCZE: Problem badawczy dotyczy poszukiwania odpowiedzi na pytanie: Jakie są możliwości zastosowania nowych technologii w rozwijaniu empatii z ich pozytywnymi i negatywnymi implikacjami? Wykorzystana została krytyczna metoda analizy i syntezy literatury przedmiotu istotnej dla podjętego problemu.

PROCES WYWODU: Omawiam definicje empatii w tradycyjnym rozumieniu, rozróżniam pojęcia empatii cyfrowej i wirtualnej. Wskazuję na sposoby zastosowania nowych technologii w rozwijaniu umiejętności empatycznych oraz przytaczam znaczące przykłady jej oddziaływania ze wskazaniem argumentów za i przeciw.

WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Nowe technologie mogą wspierać empatyczne relacje międzyludzkie, gdyż oddziałują na możliwości kształtowania umiejętności empatycznych na wiele sposobów. Umożliwiają one łatwiejszy dostęp do różnorodnych perspektyw i historii, co może poszerzać horyzonty i wspierać empatyczne postawy w różnych sytuacjach. Mogą być wykorzystywane do samorozwoju, a także przez nauczycieli, terapeutów, coachów itp. Ważne jest zachowanie równo- wagi między wykorzystywaniem technologii a rozwijaniem umiejętności interpersonalnych w naturalnych warunkach.

WNIOSKI, REKOMENDACJE I APLIKACYJNE ZNACZENIE WPŁYWU BADAŃ: Badania nad empatią nowomedialną są trudne, choć konieczne, aby lepiej zrozumieć wielowymiarowość empatii rozwijanej z wykorzystaniem nowych technologii. Ważną rekomendacją jest nie tylko uświadomienie użytkownikom, jakie implikacje niosą za sobą nowe technologie w kontekście empatii, ale zwrócenie uwagi projektantów VR na odpowiedzialne i etyczne opracowywanie narzędzi służących do rozwijania empatii ich użytkowników.

Recenzja książki: P. Duchliński (red.). (2023). Spory moralne. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Ignatianum w Krakowie

Monika Grodecka — 2024-12-31

W 2023 roku nakładem Wydawnictwa Naukowego Uniwersytetu Ignatianum w Krakowie, w serii „Słowniki Społeczne” pod redakcją Wita Pasierbka i Bogdana Szlachty, ukazał się tom Spory moralne, którego redaktorem jest Piotr Duchliński, profesor Uniwersytetu Ignatianum w Krakowie, etyk i filozof.

Już we wstępie redaktor wskazuje na kierunek, w jakim będą zmierzać rozważania całości owego wydania, zadając pytania o rozumienie pojęcia moralności, o to, jak człowiek powinien postępować i dlaczego i co sprawia, że czyn staje się dobry i powinny moralnie; dlaczego na świecie jest tyle cierpienia, sporów, konfliktów, wojen… Czy problem leży po stronie ludzi, czy może po stronie moralności (por. s. 9)? Na tak postawione pytania naukowcy z różnych ośrodków akademickich w Polce starali się udzielić odpowiedzi w 20 hasłach opracowanych w formie obszernych artykułów.