Horyzonty Wychowania

Editorial: Masculinity and Upbringing

Anna Walczak — 2025-03-31

We współczesnym dyskursie nauk humanistycznych i społecznych, ale także w publicystycznych debatach coraz głośniej wybrzmiewa pytanie o męskość – o to, czym/jaką była i czym/jaką jest oraz czym/jaką może/powinna być w różnych konstelacjach zmian kulturowo-społecznych. Czy jest zasadne mówić o męskości w liczbie pojedynczej, czy raczej w liczbie mnogiej? I jaki jest związek między „nowymi” konceptualizacjami męskości i wychowania do niej? Autorzy artykułów zamieszczonych w oddawanym do rąk Czytelników kolejnym zeszycie „Horyzontów Wychowania” podjęli namysł nad pytaniami, odczytując i odsłaniając znaczenia męskości z różnych perspektyw. Przyjrzeli się kulturowym wzorcom męskości oraz jej stereotypizacji i – jak niektórzy z Nich uznali za stosowne – poddali krytycznej analizie. Podjęli też ważne wątki kryzysu męskości ujawniającego się w autorelacjach i relacjach z innymi – bliższymi i dalszymi osobami, który znosi z męskości odium bycia homogeniczną i jednocześnie niepodważalną, nabytą na stałe wartością. W tym kontekście wychowanie do męskości zaczyna nabierać znaczeń całożyciowego doświadczania egzystencjalnego o cechach heterochromicznych i heterotopicznych.

Edytorial: Męskość a wychowanie

Anna Walczak — 2025-03-31

Chłopiec i Król – o dojrzewaniu do męskości w prozie Szczepana Twardocha

Janusz Waligóra — 2025-03-31

CEL NAUKOWY: Celem artykułu jest opis procesu przyswajania wzorów męskości w prozie Szczepana Twardocha, głównie w jego powieści Król.

PROBLEM I METODY BADAWCZE: Zasadnicza problematyka artykułu koncentruje się wokół pytań o sposób konceptualizowania męskości w prozie Twardocha, zwłaszcza w aspekcie dojrzewania. Wiąże się z tym potrzeba analizy literackich figur inicjacji oraz utraty lub „wymiany” ojca. Jako efektywny kontekst i narzędzie badawcze wykorzystano badania z zakresu masculinity studies, psychoanalizy oraz narratologii i genologii. Implikacje edukacyjne przedstawionych rozpoznań sytuują się z kolei w obrębie wiedzy z zakresu pedagogiki oraz psychologii rodzaju.

PROCES WYWODU: Na wstępie ukazana została niejednoznaczność kwalifikacji prozy Twardocha jako typowo „męskiej”. Rozwinięciem wątku męskości jest analiza konsekwencji utraty ojca przez chłopięcego bohatera oraz opis modeli inicjacji opartych na dwóch figurach: gladiusa i fallusa. Silna ekspozycja przemocy i seksualności wpisuje się w proces dojrzewania chłopca, sytuowany w kontekście historycznym i psychoanalitycznym.

WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Jak się okazuje, dojrzewanie do męskości realizuje się w prozie autora Króla w zmiennych porządkach imitacji i kontestacji (buntu), zaś finalnym rytem przejścia okazuje się zabicie symbolicznego ojca. Jednocześnie męskość w wymiarze egzystencjalnym jawi się jako wartość wątpliwa lub iluzoryczna, niechroniąca przed porażką czy upadkiem.

WNIOSKI, REKOMENDACJE I APLIKACYJNE ZNACZENIE WPŁYWU BADAŃ: Przeprowadzone studia nad męskością zachęcają do dalszych badań i stawiania nowych pytań, które zyskują w tym kontekście nowe oświetlenie – na przykład jakie funkcje pełni stosowane przez Twardocha „pismo przemocy” czy też jak zmieniają się wzorce męskości wraz z dojrzewaniem samego autora jako człowieka i twórcy. Istotną kwestią pozostają również implikacje psychologiczno-pedagogiczne wynikające z modelu wychowania do męskości zaprezentowanego w prozie Twardocha.

Ojciec – źródło i miara. O wartych rozważenia implikacjach poszerzenia perspektywy wychowania

Witold Starnawski — 2025-03-31

CEL NAUKOWY: Przedmiotem tekstu jest reinterpretacja zależności między męskością i ojcostwem, a także między ojcostwem biologicznym i duchowym. Celem jest pokazanie, co implikuje i do jakich konsekwencji prowadzi włączenie perspektywy teologicznej.

PROBLEM I METODY BADAWCZE: Główne pytanie pracy jest sformułowane następująco: Jakie znaczenie dla rozumienia ludzkiego ojcostwa ma odwołanie się do ojcostwa Boga, rozumianego za Tomaszem z Akwinu za wzór wszelkiego ojcostwa? Zastosowano metodę analizy tekstów filozoficznych i teologicznych oraz odwołano się do „doświadczenia człowieka”, tak jak je rozumie Karol Wojtyła.

PROCES WYWODU: Interpretowanie ojcostwa na płaszczyźnie wyłącznie biologicznej jest niewystarczające zarówno z filozoficznego, teologicznego, jak i z potocznego punktu widzenia. Rozważanie ojcostwa wymaga przejścia na płaszczyznę wartości. Podobieństwo ludzkiego ojcostwa do boskiego ma charakter analogiczny, różnica opiera się m.in. na tym, że człowiek jest bytem przygodnym, miłość ludzka jest odpowiedzią, miłość małżeńska wyznaczona jest przez ciało i płeć.

WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Ojcostwo duchowe nadaje sens i jest miarą ojcostwa biologicznego. Biologiczne cechy męskości i ojcostwa poprzez odwołanie do ojcostwa duchowego pogłębiają dojrzałość człowieka i aktualizują jego byt jako osoby. Ojciec i matka jako rodzice w różny sposób realizują jeden cel, jakim jest tworzenie wspólnoty miłości.

WNIOSKI, REKOMENDACJE I APLIKACYJNE ZNACZENIE WPŁYWU BADAŃ: Tekst jest zbiorem uwag wstępnych wymagających pogłębiania i dalszych badań. Szczególnie owocne może być odwołanie się do Teologii ciała Jana Pawła II i tekstów dotyczących ojcostwa. Należy także zająć się kontrowersjami: niewspółmiernością ojcostwa ludzkiego i boskiego, znaczeniem ciała i płci dla ojcostwa duchowego, różnicami i podobieństwami między ojcostwem a macierzyństwem.

Egalitarian Fatherhood – a Present and Engaged Father

Anna Błasiak — 2025-03-31

CEL NAUKOWY: Celem artykułu jest naukowy namysł nad egalitarnym (partnerskim) ojcostwem oraz czynnikami, które go warunkują i konstytuują.

PROBLEM I METODY BADAWCZE: Postawiono problemy badawcze: Na czym polega egalitarne ojcostwo i jakie działania przygotowują chłopców/mężczyzn do realizowania tego modelu ojcostwa? Zastosowano metodę analizy i syntezy literatury przedmiotu, dokonano przeglądu badań.

PROCES WYWODU: Przedstawiono w zarysie przeobrażenia paradygmatów męskości oraz wizji ojcostwa. Omówiono kategorię egalitarnego rodzicielstwa, u którego podstaw znajdują się równość oraz współudział matki i ojca w rodzicielstwie. Następnie podjęto refleksję nad procesem wychowania i socjalizacji do realizowania męskości opiekuńczych, sprzyjających rozwijaniu egalitarnego ojcostwa.

WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Współcześnie funkcjonują w społeczeństwie różnorodne koncepcje męskości i ojcostwa. Ojcostwo wymyka się jednoznacznym ujęciom, gdyż oczekiwania są niespójne, wynikają z konfrontacji obecnej sytuacji społeczno-kulturowej ze stereotypami. W dyskursie naukowym w coraz większym stopniu akcentuje się koncepcję egalitarnego ojcostwa, które zdaje się odpowiedzią na zmieniające się warunki życia i potrzeby, gdyż jego podstawą jest obecność i zaangażowanie w życie rodzinne mężczyzny.

WNIOSKI, REKOMENDACJE I APLIKACYJNE ZNACZENIE WPŁYWU BADAŃ: Budowanie partnerskiego ojcostwa wymaga przeciwstawienia się stereotypom, w tym stereotypowej socjalizacji rodzajowej, oraz społecznym presjom przekonań dotyczących cech przypisanych kulturowo męskości. Ważnym elementem zmiany jest tutaj edukacja wzbogacająca człowieka, jego wiedzę i rozwój, doskonaląca jego umiejętności realizowania ról społecznych i poczucia pewności życiowej czy rozwiązywania pojawiających się dylematów. Istotne jest również prowadzenie badań naukowych dotyczących uwarunkowań i okoliczności realizacji roli rodzicielskiej w zmieniających się dynamicznie warunkach życia.

The Role of the Father in the Formation of a Child’s Moral Intelligence

Monika Dacka — 2025-03-31

CEL NAUKOWY: Celem artykułu jest przedstawienie zagadnienia inteligencji moralnej oraz ukazanie roli kształtowania jej przez ojców u dzieci w okresie dzieciństwa. W artykule omówiono koncepcje inteligencji moralnej, zaprezentowano jej znaczenie w procesie wychowania. Scharakteryzowano również specyfikę rozwoju i funkcjonowania dzieci w okresie dzieciństwa, uwzględniając także ich funkcjonowanie moralne oraz przedstawiono rolę ojca w rozwijaniu inteligencji moralnej u najmłodszych.

PROBELM I METODY BADAWCZE: W artykule podjęto próbę odpowiedzi na pytanie, jaką rolę odgrywa ojciec w rozwijaniu inteligencji moralnej dziecka. Podstawową metodą, jaką zastosowano, aby uzyskać odpowiedź na tak postawione pytanie, była analiza literatury przedmiotu i prowadzonych dotychczas badań nad inteligencją moralną.

PROCES WYWODU: Realizacja celu i odpowiedź na pytanie problemowe została nakreślona w wywodzie, który składa się z wprowadzenia w analizowane zagadnienie, omówienia rozwoju dzieci w okresie dzieciństwa, ukazania roli ojca i jego znaczenia w kształtowaniu inteligencji moralnej.

WYNIKI I ANALIZY NAUKOWEJ: Na podstawie analizy przedstawionego materiału badawczego można zauważyć, że ojcowie odgrywają ważną rolę w kształtowaniu inteligencji moralnej swojego potomstwa. Wprowadzają dzieci w świat wartości, zasad moralnych i pełnią ważą funkcję w rozwijaniu zachowań prospołecznych.

WNIOSKI, REKOMENDACJE I APLIKACYJNE ZNACZENIE WPŁYWU BADAŃ: Zaangażowanie ojców w wychowanie, jak wynika z przeprowadzonych analiz, może stanowić fundament rozwijania właściwych postaw moralnych i wartości u najmłodszych. Współcześnie w obliczu postępującego kryzysu moralnego, eskalacji agresji niezwykle ważne jest rozwijanie inteligencji moralnej. Demonstracje zachowań prospołecznych przez ojców, zaangażowanie w działania i rozmowy z dziećmi mogą przyczyniać się do uwrażliwiania najmłodszych na potrzeby innych oraz stać się cennym źródłem wiedzy o zasadach i wartościach moralnych.

Analiza dyskursu na temat męskości w chrześcijańskich poradnikach życia duchowego (na wybranych przykładach)

Ireneusz Szczukowski — 2025-03-31

CEL NAUKOWY: Celem artykułu jest ukazanie, do jakich wzorców kulturowych, a zwłaszcza biblijnych, odwołują się autorzy poradników życia duchowego (np. J. Eldredge, S. Weber, D. Murrow) w celu propagowania ideałów chrześcijańskiej i męskiej duchowości.

PROBLEM I METODY BADAWCZE: Główną problematykę artykułu wyraża pytanie, jak współcześnie w chrześcijańskich poradnikach życia duchowego konstruuje się dyskurs na temat męskości. Metoda badawcza polega na pogłębionej analizie literatury źródłowej, prezentacji najważniejszych wątków dotyczących konstruowania męskości w poradnikach wyżej wymienionych autorów.

PROCES WYWODU: Artykuł inicjują rozważania dotyczące obszaru badawczego, celu pracy, wskazanie na określony kształt gatunkowy poradnika. Te wstępne spostrzeżenia posłużyły odsłonięciu podstawowych i fundamentalnych wyobrażeń związanych z męskością w poszczególnych publikacjach. Przyjrzano się zwłaszcza, w jaki sposób autorzy poradników konstruują wzorzec męskości w odwołaniu do tekstów biblijnych.

WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Dzięki analizie literatury przedmiotowej został zaprezentowany sposób widzenia męskości jako niezwykle homogenicznej, odsyłający do figur stereotypowo z nią utożsamianych jak dzikość, walka, przygoda etc. Ta upraszczająca wizja zdaje się oddziaływać na świat chrześcijańskich idei związanych z rozumieniem męskości.

WNIOSKI, REKOMENDACJE I APLIKACYJNE ZNACZENIE WPŁYWU BADAŃ: Na chrześcijański dyskurs o męskości wpływają idee zawarte w poradnikach amerykańskich pisarzy mierzących się z osłabieniem tradycyjnych ról przypisywanych mężczyźnie. Analiza tych poradników pozwala ukazać ograniczoność prezentowanych wątków i idei, może być przyczynkiem do dyskusji na temat wizji męskości w obszarze chrześcijaństwa myślanej „inaczej” i „ponad” prezentowanymi w poradnikach wzorcami.

(Re)konstrukcje męskości w programie rozrywkowym „Dżentelmeni i Wieśniaki” emitowanym w TTV – perspektywa badań pedagogicznych

Dorota Zaworska-Nikoniuk — 2025-03-31

CEL NAUKOWY: Celem podjętych analiz jest poznanie dominujących przekazów męskości prezentowanych w programie „Dżentelmeni i Wieśniaki”.

PROBLEM I METODY BADAWCZE: W badaniach poszukiwano odpowiedzi na pytanie: Jakie dyskursy męskości odnoszące się do takich kategorii, jak tożsamość, cielesność, dom i rodzina, praca zawodowa, czas wolny wyróżnić można w przekazie badanego programu? Próbę badawczą stanowiły 2 sezony programu (łącznie 12 odcinków), emitowane w latach 2019–2024. Metodą zbierania danych było przeszukiwanie źródeł wtórnych, zaś strategią analityczną – analiza dyskursu.

PROCES WYWODU: W artykule przyjęto konstruktywistyczne podejście do płci, uznając, że różnice biologiczne pomiędzy płciami nie powinny wywierać wpływu na porządek społeczny. Naturalizacja płci powoduje dominację mężczyzny nad kobietami i innymi mężczyznami, narzucając im stereotypowe wyobrażenia o prawdziwiej męskości, które to wyobrażenia zmieniają się lub umacniają m.in. pod wpływem wzorców kultury popularnej. Analizie poddano jeden z jej wytworów – program telewizyjny pt. „Dżentelmeni i Wieśniacy”.

WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Dyskursy odnoszące się do dżentelmena i wieśniaka wyłaniano, przyporządkowując je do kategorii pedagogicznych, takich jak tożsamość, cielesność, dom rodzinny i rodzina, praca zawodowa i kariera oraz czas wolny. Oparte były one na wzajemnych sprzecznościach mających zdyskredytować wieśniaka, normalizując dżentelmena i życie w mieście.

WNIOSKI, REKOMENDACJE I APLIKACYJNE ZNACZENIE WPŁYWU BADAŃ: Program może negatywnie wpływać na socjalizację i wychowanie odbiorcy (zwłaszcza dzieci i młodzieży). Transmituje destruktywne wzorce męskości, polaryzuje społeczeństwo, upowszechnia stereotypy płci, normalizuje brutalne zachowanie, ośmiesza i piętnuje występujących w nim mężczyzn, czyni celebrytą recydywistę.

Kiedy bohaterowie opowiadań Zygmunta Niedźwieckiego stają się mężczyznami?

Agnieszka Trześniewska-Nowak — 2025-03-31

CEL NAUKOWY: Celem naukowym niniejszego artykułu jest omówienie problemu dojrzewania mężczyzn w prozie Zygmunta Niedźwieckiego.

PROBLEMY I METODY BADAWCZE: Dominującą metodą badawczą są studia nad męskością. W omówieniu kryzysu męskości uwidaczniającego się pod koniec XIX wieku autorka koncentruje się na koncepcji straconych złudzeń oraz motywie poszukiwania szczęścia i spełnienia.

PROCES WYWODU: Dorosłość bohaterów Zygmunta Niedźwieckiego nie koresponduje z ich dojrzałością, bo w wielu przypadkach szukają oni przede wszystkim szczęścia, a ich wyborami życiowymi w głównej mierze kieruje egoizm.

WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Z pogłębionej analizy wysuwają się wnioski, że mężczyźni u schyłku XIX wieku to jednostki zagubione, poszukujące swojego miejsca w świecie oraz na nowo definiujący męskość i role społeczne im przypisane.

WNIOSKI, REKOMENDACJE I APLIKACYJNE ZNACZENIE WPŁYWU BADAŃ: Przeanalizowane opowiadania Zygmunta Niedźwieckiego mogą stać się przyczynkiem do szerszego spojrzenia na twórczość pisarza oraz jego współczesnych w kontekście ról społecznych narzucanych przez społeczeństwo i początku procesu przetrenowywania patriarchalnej koncepcji świata.

Męskość, naród i kultura fizyczna. Tradycyjne i nowoczesne wzorce męskości a wychowanie fizyczne młodzieży na ziemiach polskich w zaborze rosyjskim na początku XX w.

Aneta Bołdyrew — 2025-03-31

CEL NAUKOWY: Celem artykułu jest omówienie przeobrażeń wzorców męskości oraz postaw wobec męskiej cielesności w Królestwie Polskim i na tzw. Kresach w kontekście nowoczesnej higieny i wychowania fizycznego.

PROBLEM I METODY BADAWCZE: Główny problem badawczy dotyczy tego, jak w badanym okresie system wyobrażeń i norm dotyczących męskości konstytuował ją w kontekście wychowania fizycznego męskiej młodzieży i w jakich środowiskach/instytucjach było ono realizowane. Zastosowano metody badań historyczno-pedagogicznych.

PROCES WYWODU: Po wprowadzeniu w problematykę przedstawiono trzy wyodrębnione zagadnienia: 1) transnarodowe wzorce męskości „muskularnej” w epoce nowoczesnej; 2) normy wy- chowania fizycznego młodzieży męskiej w kulturze szlacheckiej; 3) nowe wyobrażenia dotyczące męskości i znaczenie instytucji społecznych w wychowaniu fizycznym na początku XX w.

WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: W drugiej połowie XIX i na początku XX w. kategoria męskości uległa istotnym przeobrażeniom. Model nowoczesny, w którym wychowanie fizyczne odbywało się w ramach zajęć grupowych pod kierunkiem profesjonalnego instruktora, zaczął wypierać model tradycyjny. Miało to służyć wyrobieniu sprawności oraz wzmocnieniu męskiej siły zespołowej i rówieśniczej solidarności.

WNIOSKI, REKOMENDACJE I APLIKACYJNE ZNACZENIE WPŁYWU BADAŃ: Męskość skonstruowana w dobie nowoczesnej była punktem odniesienia relacji w wymiarze prywatnym, społecznym i narodowym oraz fundamentem wszelkich wartości. Analiza wzorców męskości i roli kultury fizycznej w ich kształtowaniu na początku XX w. może służyć dalszym badaniom nad polską nowoczesnością i przemianami wyobrażeń, norm i oczekiwań wobec mężczyzn w XX i XXI w. Wyniki badań mają charakter i zasięg podstawowy i transnarodowy.

Kryzys wieku średniego w Tkankach miękkich Zyty Rudzkiej i Cząstkach elementarnych Michela Houllebecqa

Dariusz Piechota — 2025-03-31

Artykuł ten omawia problem kryzysu wieku średniego w najnowszej prozie realistycznej. Autor odwołuje się do dwóch powieści: Cząstki elementarne Michela Houllebecqa i Tkanek miękkich Zyty Rudzkiej. W obu utworach bohaterami są wykształceni mężczyźni doświadczający kryzysu wieku średniego. Podejmują oni walkę z mijającym czasem, marząc o remisji starości, która w kulturze globalnej jest marginalizowana. Protagoniści obawiają się utraty atrakcyjności, maskując prawdziwy biologiczny wiek poprzez zabiegi upiększające czy kosmetyki. Snując swoją opowieść o starości mówią także o towarzyszących im emocjach, przeżyciach, lękach. Problematyczne staje się nie tylko budowanie relacji z drugim człowiekiem, ale również otwieranie się na nowe znajomości. Zarówno Houllebecq jak i Rudzka pokazują, że tradycja patriarchalna jest również opresyjna wobec mężczyzn. Ukazany w obu powieściach kryzys wieku średniego rodzi pytania dotyczące budowania nowej tożsamości męskiej, uwzględniającej nie tylko młodych, lecz również dojrzałych mężczyzn, dla których walka z procesem starzenia się nie powinna być zdominowana troską o ciało, lecz przede wszystkim o rozwój intelektualny.

Building a Common Plane of Understanding (CPU) in the Process of Interpersonal Communication

Stefan Frydrychowicz — 2025-03-31

CEL NAUKOWY: Ukazanie roli, jaką odgrywa wspólna płaszczyzna porozumienia (WPP) w procesie komunikacji interpersonalnej. Analiza udziału wymiarów komunikacji (WK): informacyjnego (WKI), energetyczno-emocjonalnego (WKEE), współdziałania, wspólnego wykonywania czegoś (WKWW) i relacyjnego (WKR) w budowaniu WPP. Pokazanie związku między WPP a efektywnym komunikowaniem się (EK).

PROBLEM I METODY BADAWCZE: Sformułowano dwie tezy: 1. Istnieje związek między ustrukturowaniem procesu komunikacji (PK) a budowaniem WPP. 2. Istnieje związek między WPP a EK. Do analizy treści opisujących związki wymienione w tezach zastosowano podejście systemowe, strukturalne i konstruktywistyczne.

PROCES WYWODU: W ramach WPP dokonuje się regulacja i koordynacja form zmienności procesu komunikacji (FZPK), w tym WK. WPP jest funkcjonalnie niezbędna dla PK, ponieważ umożliwia N(adawcy) i O(dbiorcy) wymianę informacji i ustalanie ich znaczenia. PK rozgrywa się na czterech wymiarach: WKI, WKEE, WKWW i WKR. Każdy z nich wnosi swój specyficzny wkład w budowanie WPP.

WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Odpowiednia regulacja i koordynacja FZPK, w tym WK ma związek z budowaniem WPP. Badania własne przytoczone w artykule wskazują, że istnieje zależność między WK a WPP. Największy wpływ na budowanie WPP w trakcie swobodnej rozmowy mają w kolejności wymiary: WKWW, WKR, WKEE i WKI.

WNIOSKI, REKOMENDACJE I APLIKACYJNE ZNACZENIE WPŁYWU BADAŃ: Wpływ WK na budowanie WPP wskazuje, że przekazywanie informacji w WKI powinno być poprzedzone odpowiednią regulacją pozostałych wymiarów. Warto poszerzać swoją wiedzę, umiejętności i kompetencje w każdym z WK, gdyż przyczynia się to nie tylko do sprawniejszego budowania WPP, ale również do efektywniejszej komunikacji. Budowanie WPP jest istotnym elementem procesu komunikacji interpersonalnej, ponieważ umożliwia uwspólnienie znaczenia między interlokutorami i nawiązanie między nimi kontaktu.

The Role and Significance of Sound Design in Dramatherapy

Sebastian Szymański — 2025-03-31

CEL NAUKOWY: Celem naukowym artykułu jest poznanie i zrozumienie znaczenia zastosowania sound desingu w dramaterapii.

PROBLEM I METODY BADAWCZE: Problem badawczy zawiera się w pytaniu: Jak przedstawia się wykorzystanie sound desingu w dramaterapii, jaką odgrywa on rolę? Metodami badawczymi zastosowanymi w celu udzielenia odpowiedzi na postawione pytanie jest analiza hermeneutyczna zgromadzonego materiału teoriopoznawczego oraz obserwacja wydobywająca wymiar praktyczny nowatorskiego zastosowania sound desingu.

PROCES WYWODU: Podjęcie się poruszanej tematyki artykułu wynikające z zainteresowań własnych oraz braku literatury w tym zakresie zainspirowało mnie do prowadzenia badań dotyczących tejże problematyki. Zgromadzony materiał teoretyczny oraz obserwacja wdrożenia sound desingu do dramaterapii pogłębiły hermeneutyczny wymiar dociekań naukowych, co też umożliwiło udzielenie odpowiedzi na postawiony problem, wnosząc novum do dyscypliny naukowej, jaką jest arteterapia.

WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Wynikiem analizy naukowej jest wskazanie roli twórczej i terapeutycznej zastosowanej własnej, nowatorskiej koncepcji sound desingu w dramaterapii.

WNIOSKI, REKOMENDACJE I APLIKACYJNE ZNACZENIE WPŁYWU BADAŃ: Wdrożenie sound desingu do dramaterapii ma charakter innowacyjny, interdyscyplinarny i terapeutyczny oraz pogłębia proces twórczy człowieka. Jako dodatkowy innowacyjny element w tym procesie pojawiła się kategoria badawcza symbolizmu interakcyjnego, gdzie symbol buduje przestrzeń interakcyjną i intrarelacyjną. Prowadzone badania wymagają dalszej eksploracji obejmującej wielowymiarowość interdyscyplinarną.

Which Creativity to Take Seriously? Reflections on the Creativity of People With Intellectual Disabilities

Damian Myśliński — 2025-03-31

CEL NAUKOWY: Niniejszy artykuł jest próbą przedstawienia wyników badań dotyczących twórczości wybranych osób z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym.

PROBLEM I METODY BADAWCZE: Problemem badawczym jest postrzeganie twórczości przez wybrane osoby z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym. Posłużono się metodą indywidualnych przypadków oraz wybrano technikę wywiadu, by zbadać sposób postrzegania twórczości przez wybrane dorosłe osoby z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym.

PROCES WYWODU: Artykuł rozpoczyna się od uściśleń terminologicznych dotyczących twórczości. Następnie przedstawiłem metodologię badań wraz z prezentacją i analizą zebranych danych badawczych.

WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Zebrane dane sugerują, że badane osoby postrzegają swoją twórczość podobnie jak osoby bez niepełnosprawności intelektualnej. Podstawą bowiem twórczej działalności badanych osób z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym – po- dobnie jak osób bez niepełnosprawności intelektualnej – są mechanizmy rozumienia wybranych pojęć, motywacji i respektowania opinii środowiska lokalnego.

WNIOSKI, REKOMENDACJE I APLIKACYJNE ZNACZENIE WPŁYWU BADAŃ: Opisane badanie nie może stanowić fundamentu generalizowania aspektu twórczości osób z niepełnosprawnością intelektualną, jednak daje optymistyczne podstawy do badań dotyczących twórczości osób z niepełnosprawnością intelektualną na większej grupie respondentów.

Tryb i brutalność gier elektronicznych a poziom agresji u graczy

Sylwia Michałowska — 2025-03-31

CEL NAUKOWY: Celem niniejszego badania było udzielenie odpowiedzi na pytanie o to, czy granie w brutalne gry wpływa na poziom agresji u graczy oraz zweryfikowanie znaczenia wybieranego przez graczy trybu (online lub offline).

PROBLEM I METODY BADAWCZE: Badanie składało się z dwóch etapów i miało charakter quasi-eksperymentu. Uczestniczyły w nim trzy równe podgrupy, podzielone ze względu na preferowany rodzaj gry. Pierwszy etap polegał na wypełnieniu kwestionariusza agresji Bussa i Perry’ego. Etap drugi nastąpił po trzech miesiącach i polegał na ponownym uzupełnieniu tego samego kwestionariusza. Grupę badaną stanowiło 60 osób – 45 mężczyzn (75%) i 15 (25%) kobiet.

PROCES WYWODU: 1. Wprowadzenie w temat gier komputerowych online i offline. 2. Ukazanie stanu badań naukowych w zakresie pozytywnych i negatywnych konsekwencji grania. 3. Opisanie metodologii eksperymentu. 4. Przedstawienie oraz omówienie wyników. 5. Wyodrębnienie znaczenia trybu gry (online), a nie stopnia jej brutalności dla poziomu agresji u graczy.

WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Stwierdzono brak wzrostu agresji w grupie grającej w brutalne gry offline przy wzroście poziomu agresji dla grupy grającej w brutalne gry online. Niezależnie od poziomu brutalności w grupach online poziom agresji wzrastał, a w grupie offline nie uległ statystycznie istotnej zmianie.

WNIOSKI, REKOMENDACJE I APLIKACYJNE ZNACZENIE WPŁYWU BADAŃ: Otrzymany wynik może wskazywać na tryb gry jako mediatora różnicującego grupy, a także na niewielki wpływ poziomu brutalności na wzrost agresji. Wnioski te wykorzystać można w strategiach profilaktycznych i wychowawczych obejmujących ograniczanie grania w gry komputerowe.