Horyzonty Wychowania

Editorial: History of Family Pedagogy. Creators, Ideas, Concepts

Władysława Szulakiewicz — 2024-09-30

Zainteresowanie naukowe rodziną w różnych jej aspektach ma swoją długą historię. Badania nad rodziną podejmowane były i są przez przedstawicieli wielu dyscyplin naukowych. Wyrazem docenienia dorobku naukowego poświęconego rodzinie jest nie- wątpliwie powołanie w ramach Rady Doskonałości Naukowej, w drugiej kadencji jej funkcjonowania (lata 2024–2027), nauk o rodzinie jako dyscypliny i dziedziny. Warto nadmienić, że w Uchwale Rady Doskonałości Naukowej z dnia 13 lutego 2023 r. w sprawie zmian w klasyfikacji dziedzin i dyscyplin określonej w przepisach wydanych na pod- stawie art. 5 ust. 3 ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce wśród wielu dyscyplin, z których wyodrębniła się dyscyplina nauki o rodzinie, została wymieniona pedagogika.

Edytorial: Historia pedagogiki rodziny. Twórcy – idee – koncepcje

Władysława Szulakiewicz — 2024-09-30

Fr. Bolesław Żychliński’s (1857–1929) Guidelines for Family Religious Education

Andrzej Grudziński — 2024-09-30

CEL NAUKOWY: Ukazanie zarysu poglądów pedagogicznych ks. Bolesława Żychlińskiego w zakresie wychowania religijnego w rodzinie. Przedstawienie wskazówek wychowawczych skierowanych do rodziców.

PROBLEM I METODY BADAWCZE: Jakie praktyczne wskazówki wychowawcze odnoszące się do wychowania religijnego dzieci w rodzinie ks. Bolesław Żychliński adresował do matek, a jakie do ojców? W artykule posłużono się metodą analizy historyczno-pedagogicznej źródeł drukowanych.

PROCES WYWODU: Wychodząc od wyjaśnienia podstawowych pojęć związanych z tematem artykułu, zaprezentowano uwagi do biografii ks. Żychlińskiego, a następnie jego wskazówki wychowawcze kierowane do matek oraz zalecenia dotyczące obowiązków wychowawczych ojców.

WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Postulaty wychowawcze ks. Żychlińskiego odnoszące się do wychowania religijnego w rodzinie wpisują się w obszar pedagogii religii. Duchowny proponuje rodzicom podejmowanie oddziaływań wychowawczych, zmierzających do wzbudzenia i utrwalania wiary w dzieciach oraz praktykowania przez nie dobrych zachowań.

WNIOSKI, REKOMENDACJE I APLIKACYJNE ZNACZENIE WPŁYWU BADAŃ: Wśród postulatów wychowawczych ks. Żychlińskiego współcześni rodzice mogą odnaleźć ważne wskazówki z zakresu praktyki wychowania religijnego w rodzinie.

Obowiązki wychowawcze rodziców. Idee pedagogii rodziny o. Ireneusza Kmiecika OFM (1878–1958)

Władysława Szulakiewicz — 2024-09-30

CEL NAUKOWY: Celem niniejszego opracowania jest ukazanie poglądów pedagogicznych o. Ireneusza Kmiecika dotyczących wychowania w rodzinie.

PROBLEM I METODY BADAWCZE: Głównym problemem badawczym rozważań jest poszukiwanie odpowiedzi na pytania: Jaka była geneza poglądów pedagogicznych o. Kmiecika? Jakie postulował obowiązki wychowawcze dla rodziców? Jakie proponował wytyczne realizacji procesu wychowania w rodzinie? W artykule zastosowano metodę analizy historyczno-pedagogicznej źródeł drukowanych i prasy.

PROCES WYWODU: Na wstępie przedstawiono uwagi do biografii duchownego, kolejno zaprezentowano genezę jego poglądów, następnie omówiono postulowane przez niego idee wychowania w rodzinie widziane przez pryzmat obowiązków wychowawczych rodziców. W zakończeniu skrótowo ujęto istotę pedagogii rodziny w ujęciu o. Kmiecika.

WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Z przedstawionych rozważań wynika, że postulaty wychowawcze sformułowane przez franciszkanina tworzą zarys koncepcji pedagogii rodziny. O. Kmiecik proponuje taki model wychowania, dzięki któremu dzieci otrzymują w rodzinie fundamenty wychowania religijnego i moralnego. Rodzice są też odpowiedzialni za rozwój charakteru swoich dzieci – kształtowanie cech pozytywnych i zapobieganie wadom.

WNIOSKI, REKOMENDACJE I APLIKACYJNE ZNACZENIE WPŁYWU BADAŃ: Wnioski wynikające z analizy dorobku pedagogicznego o. Kmiecika wskazują, że pojmowanie przez duchownego wychowawczej roli rodziny ma charakter ponadczasowy. Postulaty wychowawcze przez niego głoszone mają wartość praktyczną zarówno dla rodziców, jak i wszystkim zajmujących się wychowaniem. Jego publikacja Praktyczne wskazówki o wychowaniu jest przewodnikiem wychowania w rodzinie, w którym i współczesny rodzic może odnaleźć niejedną ważną wskazówkę niezbędną w wychowaniu swoich dzieci.

Udział prof. Teresy Kukołowicz w rozwoju pedagogiki rodziny

Maria Loyola Opiela — 2024-09-30

CEL NAUKOWY: Celem artykułu jest ukazanie roli i udziału prof. Teresy Kukołowicz w rozwoju pedagogiki rodziny.

PROBLEM I METODY BADAWCZE: Problem badawczy dotyczy odpowiedzi na pytanie: Jaki jest udział T. Kukołowicz w rozwoju pedagogiki rodziny? W artykule zastosowano metodę analityczno-syntetyczną literatury przedmiotu.

PROCES WYWODU: Przedstawiono różne formy działalności naukowo-badawczej, dydaktycznej, organizacyjnej i społecznej Kukołowicz na rzecz rodziny, które służyły doskonaleniu wiedzy o rodzinie, teorii pedagogicznej i praktycznych rozwiązań.

WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Efekty podejmowanych przez Kukołowicz działań i badań naukowych w synergii teorii i praktyki, zmierzających do scalania wiedzy gromadzonej przez różne nauki, prowadziły do rozwijania spójnego systemu wiedzy o rodzinie i działań na rzecz rodziny.

WNIOSKI, REKOMENDACJE I APLIKACYJNE ZNACZENIE WPŁYWU BADAŃ: Dorobek naukowy Teresy Kukołowicz, jej działalność dydaktyczna, administracyjna i społeczna prowadziły do efektywnej organizacji działań badawczych, dydaktycznych i upowszechniających wiedzę o rodzinie. Tworzyła podstawy teoretyczne przez rozwój teorii wychowania, uzasadniając podmiotowość rodziny jako wspólnoty osób, co powinno być kryterium doboru problemów badawczych, porządkowania danych, relacji i oceny wpływów pozarodzinnych oraz wsparcia rodziny i interpretacji zjawisk dewiacyjnych w rodzinie. Wniosła duży wkład w wyodrębnienie i rozwój pedagogiki rodziny jako subdyscypliny nauk pedagogicznych, a działalnością społeczną dała przykład zastosowania teorii dla organizacji i doskonalenia praktyki.

Katolickie ujęcie problematyki małżeństwa i rodziny w pracach pedagogicznych Janusza Homplewicza (1931–2006)

Jolanta Lenart — 2024-09-30

CEL NAUKOWY: Celem artykułu jest zaprezentowanie koncepcji katolickiego ujęcia problematyki małżeństwa i rodziny w dorobku naukowym profesora Janusza Homplewicza.

PROBLEMY I METODY BADAWCZE: Autorka poszukuje odpowiedzi na pytanie, jaki model małżeństwa i rodziny jest obecny w przekazie pedagogicznym Janusza Homplewicza oraz jak opisuje role męża i żony/ojca i matki w przeobrażającej się rodzinie. Wykorzystano metodę analizy dorobku publikacyjnego Janusza Homplewicza w obszarze pedagogiki rodziny.

PROCES WYWODU: Przedstawiono model rodziny katolickiej jako środowiska życia i wychowania. Główną uwagę skupiono na wartościach wyznaczających funkcjonowanie rodziny, wzajemnych relacjach jej członków oraz procesie wychowania dzieci. Dopełnieniem wywodu uczyniono kwestie dojrzewania do odpowiedzialnego życia rodzinnego i społecznego, w tym dojrzewanie do starości.

WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Edukacja prezentująca modele życia rodzinnego i wzorcowe relacje małżeńskie pozwala młodym ludziom kształtować model swojej przyszłej rodziny i pożycia małżeńskiego oraz dokonywać właściwych wyborów w tym zakresie.

WNIOSKI, REKOMENDACJE I APLIKACYJNE ZNACZENIE WPŁYWU BADAŃ: Istnieje potrzeba rozwijania u młodych ludzi emocjonalnej i duchowej dojrzałości do małżeństwa i wychowania dzieci poprzez dostarczanie i propagowanie właściwych wzorców życia w rodzinie, kształtowanie właściwych postaw małżeńskich i rodzicielskich, ugruntowanych wiedzą na temat odmienności psychiki kobiety i mężczyzny.

Pedagogika rodziny w badaniach ks. prof. Józefa Wilka

Marek Jeziorański — 2024-09-30

CEL NAUKOWY: Celem naukowym artykułu jest zaprezentowanie specyfiki pedagogiki rodziny uprawianej przez ks. prof. Józefa Wilka (1937–2003), wieloletniego kierownika Katedry Pedagogiki Rodziny KUL.

PROBLEM I METODY BADAWCZE: Problem główny tekstu sprowadza się do pytania, jakie są podstawowe zagadnienia tematyczne podejmowane w pracy naukowej Józefa Wilka, a metodą do jego rozwiązania jest hermetyczna analiza tekstów źródłowych.

PROCES WYWODU: Spośród dorobku publikacyjnego Wilka wyodrębniono te teksty, które podejmują zagadnienie pedagogiki rodziny. Następnie uporządkowano je w ten sposób, by wyodrębnić podstawowe zagadnienia, charakteryzujące jego specyfikę prowadzenia badań naukowych. Starano się następnie ukazać podobne ujęcia obecne w literaturze naukowej.

WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Przeprowadzone badania pozwalają wyodrębnić trzy podstawowe obszary zainteresowań Wilka, które składają się na uprawnianą przez niego pedagogikę rodziny. Są to: człowiek jako istota rodzinna, cechy wychowania rodzinnego oraz rodzina w kontekście społecznym.

WNIOSKI, REKOMENDACJE I APLIKACYJNE ZNACZENIE WPŁYWU BADAŃ: Wyniki analizy naukowej pozwalają wnioskować o ciągłej aktualności podejmowanych przez ks. Wilka badań, szczególnie tych w obszarze antropologii („homo familiaris”). Należy również zwrócić uwagę na doniosłość aplikacyjną prezentowanych treści, o którą zabiegał sam profesor KUL. Wiele z proponowanych przez niego rozwiązań może służyć i dziś za pomoc w pracy wychowawczej, co również zaprezentowane zostało w artykule.

Uwarunkowania międzypokoleniowej socjalizacji religijnej w rodzinach według Verna Bengtsona (1941-2019)

Jerzy Kochanowicz — 2024-09-30

CEL NAUKOWY: Celem artykułu jest analiza uwarunkowań międzypokoleniowej socjalizacji religijnej w rodzinach, ze szczególnym uwzględnieniem wyników obszernych badań podłużnych Verna Bengtsona.

PROBLEM I METODY BADAWCZE: Punktem wyjścia analiz jest pytanie, jakie elementy dynamiki rodziny sprzyjają przekazywaniu wartości religijnych następnemu pokoleniu. Zastosowano metodę jakościowej analizy treści głównej pracy Bengtsona pt. Families and Faith w celu zrekonstruowania i interpretacji jego poglądów na temat socjalizacji religijnej w rodzinach.

PROCES WYWODU: Skoncentrowano się na analizie czynników mających znaczenie dla przekazu religijnego w rodzinach, takich jak: ciepło emocjonalne między rodzicami a dziećmi, tolerancja rodziców wobec wyborów religijnych dzieci oraz wspierająca rola dziadków.

WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Badania Bengtsona pokazują, że kluczowym czynnikiem efektywnej socjalizacji religijnej jest emocjonalna bliskość między rodzicami a dziećmi. Wysoki poziom rodzicielskiego ciepła emocjonalnego oraz akceptacja ze strony rodziców znacząco zwiększają prawdopodobieństwo, że dzieci przejmą religijne wierzenia i praktyki starszego pokolenia. Istotną rolę w przekazywaniu wartości religijnych odgrywają też dziadkowie, zwłaszcza w rodzinach z silną więzią międzypokoleniową. W rodzinach, w których rodzice się rozwiedli lub tworzą małżeństwo mieszane (wielowyznaniowe), maleje szansa na efektywną socjalizację religijną dzieci.

WNIOSKI, REKOMENDACJE I APLIKACYJNE ZNACZENIE WPŁYWU BADAŃ: Pielęgnowanie więzi emocjonalnych w rodzinie i umożliwienie dzieciom swobodnych poszukiwań w zakresie religii zwiększa szansę na efektywny międzypokoleniowy przekaz wiary. Ta konstatacja jest pomocna w zrozumieniu dynamiki socjalizacji religijnej we współczesnych rodzinach i może być ważnym impulsem dla edukacji religijnej oraz poradnictwa rodzinnego.

Rodzina wojskowa w II Rzeczypospolitej

Roman Tomaszewski — 2024-09-30

CEL NAUKOWY: Celem naukowym artykułu jest określenie genezy i formowania środowiska rodzin wojskowych w Polsce, a także zarysowanie etosu wychowania ukształtowanego do 1939 r.

PROBLEM I METODY BADAWCZE: W tekście podjęto próbę odpowiedzi na pytania: Jaka jest geneza polskiej rodziny wojskowej? Jakie czynniki przesądzały o jej osobliwości w II Rzeczypospolitej Polskiej? Jak zorganizowane było środowisko rodzin wojskowych do 1939 r.? Podstawową metoda była analizy pojedynczych przypadków rodzin: podoficera i oficera.

PROCES WYWODU: We wstępie podkreślono status żołnierza jako głównego determinantu funkcjonowania ok. 25 000 rodzin. Z tego wynikało nastawienie aktywności tych rodzin na zewnątrz, na otoczenie społeczne garnizonów wojskowych. Zaprezentowane zostały formy zorganizowania tych rodzin.

WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Rodziny wojskowe w II RP respektowały misję służby podoficera lub oficera. Miały problemy socjalne. Były zorganizowanie w organizacji Rodzina Wojskowa. Wypracowały etos o ponadczasowym oddziaływaniu mimo tendencji odwoływania się do społecznego konserwatyzmu.

WNIOSKI, REKOMENDACJE I APLIKACYJNE ZNACZENIE WPŁYWU BADAŃ: Wypracowanie etosu środowiskowego czyniło rodziny wojskowe II Rzeczypospolitej Polskiej rodzajem wzorca społecznego. Stało się to przyczyną narodzin mitu pełniącego po wojnie funkcję historyczno-terapeutyczną w PRL, a dla współczesnych rodzin wojskowych uniwersalnego punktu odniesienia. Niezbędne jest więc odwołanie się do dorobku ukrytego w etosie rodziny historycznej na rzecz współczesnych modeli rodzin wojskowych zawodowego WP w III Rzeczypospolitej Polskiej.

Współczesne poradnictwo dla ojców poszukujących rozwiązań w radzeniu sobie w roli rodzica

Anna Małgorzata Dudak — 2024-09-30

CEL NAUKOWY: Głównym celem naukowym artykułu jest analiza oraz prezentacja współczesnego stanu poradnictwa dla ojców, którzy realizując się w roli rodzica zaangażowanego w życie dziecka, poszukują rozwiązań służących radzeniu sobie w różnorodnych sytuacjach rodzinnych.

PROBLEM I METODY BADAWCZE: W artykule podjęto próbę odpowiedzi na pytanie: Czym charakteryzuje się współczesne poradnictwo dla ojców poszukujących rozwiązań w radzeniu sobie w roli rodzica? Podstawową metodą wykorzystaną w badaniach była analiza dokumentów zastanych.

PROCES WYWODU: We wstępie opisano sposoby definiowania i rozwój poradnictwa dla ojców. W kolejnej części zaprezentowano sytuację współczesnych ojców w kontekście zmiany ich roli, wzrostu ich zaangażowania w życie rodzinne oraz poszukiwania wsparcia w radzeniu sobie w sytuacjach wychowawczych oraz relacjach z matką dziecka. Część empiryczna została poświęcona analizie materiałów naukowych, blogów prowadzonych i przeznaczonych dla ojców pod kątem proponowanych form poradnictwa.

WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Na podstawie analizy materiału badawczego można stwierdzić, że poradnictwo rodzinne jest coraz bardziej popularne wśród ojców, czego wyrazem jest bogata oferta jego form oraz zainteresowanie mężczyzn korzystaniem i tworzeniem dla innych ojców tej formy aktywności.

WNIOSKI, REKOMENDACJE I APLIKACYJNE ZNACZENIE WPŁYWU BADAŃ: Wzrost popularności poradnictwa dla ojców oraz ich angażowanie się w tworzenie różnego typu ofert wsparcia świadczy o potrzebie podejmowania takich działań, ale również o zmianie podejścia samych mężczyzn do korzystania z poradnictwa rodzinnego. Konieczne wydaje się promowanie form poradnictwa dla ojców, którego zadaniem powinno być dotarcie do szerszej grupy mężczyzn potrzebujących wsparcia oraz pomocy w kwestiach związanych z rodziną.

Proces instytucjonalizacji badań nad rodziną w Uniwersytecie Ignatianum w Krakowie

Anna Błasiak — 2024-09-30

CEL NAUKOWY: Celem jest przedstawienie procesu instytucjonalizacji badań nad rodziną i jego uwarunkowań w Uniwersytecie Ignatianum w Krakowie (UIK).

PROBLEM I METODY BADAWCZE: Sformułowano pytanie badawcze: Jak przebiegał proces instytucjonalizacji badań nad rodziną w Ignatianum i jakie czynniki go warunkowały? Wykorzysta- no metodę analizy literatury oraz źródeł zastanych.

PROCES WYWODU: Został opisany UIK jako miejsce i przestrzeń do realizowania naukowych badań nad rodziną, z uwzględnieniem struktur wspierających ten proces. Wskazano na genezę i rolę Katedry Pedagogiki Rodziny oraz scharakteryzowano proces badań nad rodziną prowadzony w UIK i działalność dydaktyczną powiązaną z rodziną i jej funkcjonowaniem.

WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Wykazano, że problematyka rodziny i rodzinności jest obecna od ponad 25 lat w działalności naukowo-badawczej, dydaktycznej i popularyzatorskiej UIK i jest nieodłącznie związana z jego historią oraz cały czas trwa proces rozwoju w tym zakresie.

WNIOSKI, REKOMENDACJE I APLIKACYJNE ZNACZENIE WPŁYWU BADAŃ: Uniwersytet Ignatianum w Krakowie kształtuje warunki do prowadzenia działalności naukowo-badawczej, dydaktycznej dotyczącej rodziny, procesu wychowania, rodzinności oraz umożliwia nawiązanie współpracy w tym zakresie z ośrodkami akademickimi oraz interesariuszami i środowiskiem lokalnym.

Postrzeganie rodziny na łamach czasopisma „Wychowanie w Rodzinie”. Wybrane aspekty

Ewa Jurczyk-Romanowska — 2024-09-30

CEL NAUKOWY: Czasopismo „Wychowanie w Rodzinie” charakteryzuje się interdyscyplinarnym podejściem. Opracowanie ukazuje dyskurs na temat roli rodziny, którego centralnym punktem odniesienia jest kontekst historyczny wychowania. Autorki ukazują różnorodność perspektyw analizowanych źródeł, stanowiących podstawę w rekonstrukcji pojęcia rodziny.

PROBLEM I METODY BADAWCZE: Pytanie badawcze skupia się na ukazaniu głównych tendencji w sposobie postrzegania rodziny w wybranych publikacjach czasopisma „Wychowanie w Rodzinie”. Zastosowano metodę analizy treści, a dobór tekstów opierał się na kryterium dziedzinowym, skupiając się na artykułach dotyczących historii wychowania. Materiał badawczy został zawężony do tekstów, które opierały się głównie na źródłach, takich jak czasopisma, podręczniki, poradniki, pamiętniki, wspomnienia oraz biografie.

PROCES WYWODU: Analizowane artykuły, oparte na różnorodnych źródłach, zostały podzielone na trzy kategorie z uwagi na ich charakter. Pierwsza kategoria obejmuje artykuły pochodzące z czasopism, które prezentowały wizerunek rodziny kreowany w prasie codziennej i specjalistycznej. Druga kategoria skupia się na materiałach takich, jak podręczniki i poradniki, które pełnią funkcję przekazu wiedzy i praktycznych porad dotyczących życia rodzinnego. Trzecia kategoria zawiera artykuły oparte na literaturze pamiętnikarskiej, wspomnieniowej oraz biograficznej, ukazujące emocjonalne aspekty życia rodzinnego oraz działające jako wzorce inspirujące do pogłębionych refleksji nad rodziną.

WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Przegląd opracowań w periodyku ukazuje główne kierunki postrzegania rodziny, które można odnaleźć w analizowanym materiale. Te tendencje odzwierciedlają zainteresowanie problematyką rodzinną na przestrzeni wieków.

WNIOSKI, REKOMENDACJE I APLIKACYJNE ZNACZENIE WPŁYWU BADAŃ: Publikacje na łamach czasopisma „Wychowanie w Rodzinie” tworzą wieloperspektywiczną analizę pojęcia rodziny, prezentują współczesne epoce role społeczne małżonków, zadania stawiane przed rodziną, a także problemy, których doświadczali jej członkowie. Autorzy analizowanych opracowań, rozwiązując stawiane przez siebie problemy badawcze, stwarzają jednocześnie przyczynek do dalszych dyskusji i eksploracji naukowych. Ważne jest kontynuowanie badań nad problematyką, uwzględniając zarówno kontekst historyczny, jak i współczesne wyzwania i tendencje społeczne. Z uwagi na rodzimy charakter poddanych analizie źródeł prowadzone badania mają zasięg krajowy.

Kontrpamięć rodzinnej pamięci. Fałszerze pieprzu Moniki Sznajderman jako biograficzny dyskurs postpamięci i kontrpamięci

Jan Miklas-Frankowski — 2024-09-30

CEL NAUKOWY: Celem artykułu jest analiza Fałszerzy pieprzu jako próby przepracowania i przezwyciężenia postpamięciowej traumy, a także umieszczenie ich w szerszym kontekście przemian w polskiej pamięci kulturowej jako Foucaltowskiego dyskursu kontrpamięci.

PROBLEM I METODY BADAWCZE: Przyjmując jako punkt wyjścia koncepcję postpamięci Hirsch jako ponadpokoleniowej transmisji traumatycznej, w artykule analizie poddaję biograficzne dyskursy obecne w Fałszerzach pieprzu w kontekście Foucaltowskiej koncepcji kontrpamięci w ujęciu narracyjno-dyskursywnym.

PROCES WYWODU: Fałszerze pieprzu są reprezentacją pracy postpamięci. Sznajderman odtwarza dwie równoległe historie rodzinne przodków. Największą oryginalność książki stanowi próba połączenia w ramach biografii rodzinnej dwóch wspólnot pamięci i cierpienia – polskiej i żydowskiej.

WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Książka Sznajderman stanowi nie tylko próbę przepracowywania rodzinnej postpamięci, ale w szerszym kontekście jest symptomem przemian w polskiej pamięci kulturowej. Można ją odczytać jako Foucaltowski dyskurs kontrpamięci.

WNIOSKI, REKOMENDACJE I APLIKACYJNE ZNACZENIE WPŁYWU BADAŃ: Fałszerze pieprzu są przykładem transformacyjnej mocy sztuki, których efektem może być afektywna pamięć, którą Landsberg nazwała pamięcią prostetyczną, a także przykładem komunikowania i negocjowania sprzecznych dyskursów, prowadzących do poszerzenia i przewartościowania polskiej pamięci kulturowej.

Satysfakcja z życia rodziców nastolatków w kontekście profilaktycznego wymiaru ich relacji z dziećmi

Karolina Kmiecik-Jusięga — 2024-09-30

CEL NAUKOWY: Zidentyfikowanie i omówienie wymiarów satysfakcji życia rodziców nastoletnich dzieci w kontekście relacji.

PROBLEM I METODY BADAWCZE: Problem badawczy zawiera się w pytaniu: Czy i jaka jest satysfakcja z życia w grupie rodziców mających nastoletnie dzieci? By móc odpowiedzieć na to pytanie, przeprowadzono badania w grupie 106 rodziców, korzystających z programów profilaktycznych. Wykorzystano do tego Skalę satysfakcji z życia (SWLS). Zawiera ona pięć twierdzeń, które osoba badana ocenia w siedmiostopniowej skali, odnosząc je do swojego dotychczasowego życia w rodzinie.

PROCES WYWODU: Jako tło teoretyczne przyjęto perspektywę psychologii pozytywnej. W jej kontekście definiowana jest satysfakcja z życia, jej obszary i wymiary, takie jak: zadowolenie, osiąganie celów oraz akceptacja rzeczywistości, w której rodzina funkcjonuje. Zwrócono też uwagę na profilaktyczny wymiar satysfakcji z życia. Następnie omówiono ilościowe badania własne.

WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Wyniki badań wskazują, że rodzice nastolatków deklarują zadowolenie ze swojego życia, czyli przejawiają pozytywną ocenę swojego dobrostanu, warunków funkcjonowania oraz relacji, które podejmują. Mają dobre relacje z bliskimi osobami, co pozwala im na relatywnie dobre ustosunkowanie się do swojego życia.

WNIOSKI, REKOMENDACJE I APLIKACYJNE ZNACZENIE WPŁYWU BADAŃ: Rodzice nastolatków, będący najczęściej w połowie swojego życia, przekraczając ów „półmetek”, stają przed wyzwaniami związanymi z rozwojem swoim oraz swoich dzieci. Zachodzi proces indywidualizacji rodziców, związany z autorefleksją na temat dotychczasowego życia. Z drugiej strony zachodzi proces dojrzewania nastolatka, związany z reorganizacją w strukturze mózgu, zmianami w wyglądzie, stylu życia, sposobie porozumiewania się i wykonywania pozostałych zadań rozwojowych. Zestawienie tych dwóch rzeczywistości jest konieczne. Rodzice zderzając się ze światem nasto- latka, kierują uwagę na sposoby porozumiewania się z nim oraz z drugim rodzicem. Mając wiedzę o własnej satysfakcji życiowej, stają się świadomymi rodzicami oraz lepiej funkcjonującymi dorosłymi w relacji ze swoimi dziećmi. Znaczenie wyników badań może być aplikacyjne, szczególnie dla realizowanych działań profilaktycznych, dedykowanych rodzinom z dziećmi we wczesnej adolescencji.

Artistic Education in Jerzy Vetulani’s Perspective: A Comparative Analysis With Irena Wojnar’s Polish Concept of Aesthetic Education

Monika Maria Kowalczyk — 2024-09-30

CEL NAUKOWY: Celem artykułu jest prezentacja założeń antropologicznych, estetycznych i pedagogicznych postulatu kształcenia artystycznego oraz porównanie go z koncepcją wychowania estetycznego Ireny Wojnar.

PROBLEM I METODY BADAWCZE: Pytania problemowe sformułowano następująco: Jakie są założenia antropologiczne, estetyczne i pedagogiczne postulatu kształcenia artystycznego J. Vetulaniego? Czy występuje podobieństwo między postulatem kształcenia artystycznego J. Vetulaniego a propozycją wychowania przez sztukę I. Wojnar? Do realizacji celu naukowego wykorzystano metodę analizy treści w modelu Karoliny Szczepaniak.

PROCES WYWODU: Na podstawie poglądów neurobiologicznych J. Vetulaniego najpierw sztuka została ukazana jako cecha wyróżniająca homo sapiens, a następnie jako czynnik najpełniej aktywizujący ludzki mózg, zwłaszcza jego funkcje poznawcze. W tej perspektywie omówiono założenia pedagogiczne postulatu Vetulaniego. Następnie porównano koncepcję Vetulaniego i Wojnar pod kątem założeń antropologicznych oraz znaczenia sztuki w procesie wychowania człowieka.

WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Według Vetulaniego związek człowieka ze sztuką jest uwarunkowany biologicznie. Sztuka jest czynnikiem koniecznym, aby osiągnąć pełnię człowieczeństwa. Zarówno Vetulani, jak I. Wojnar traktują człowieka jako istotę z natury otwartą na sztukę, która pełni funkcję antropotwórczą w procesie wychowania.

WNIOSKI, REKOMENDACJE I APLIKACYJNE ZNACZENIE WPŁYWU BADAŃ: Sztuka odgrywa istotną rolę w procesie kształcenia człowieka w poglądach Vetulaniego i Wojnar. Technika obrazowania mózgu może wzbogacić tradycyjne wychowanie estetyczne. Wyakcentowana przez Vetulaniego aktywizacja funkcji poznawczych mózgu dzięki sztuce, zwłaszcza uwagi poznawczej, może być wykorzystana w leczeniu powszechnych zaburzeń koncentracji dzieci i młodzieży.

Recenzja książki: Katechizm według bł. Edmunda Bojanowskiego. (2023). A. Kiciński (red.). Zgromadzenie Sióstr Służebniczek BDNP.

Wiesław Partyka — 2024-09-30

Edmund Bojanowski, żyjący i działający w XIX w. na terenie Wielkopolski, był inicjatorem wychowania integralnego, obejmującego wszystkie sfery życia człowieka, począwszy od fizycznej, przez intelektualną po duchową. Zakładając Zgromadzenie Sióstr Służebniczek BDNP oraz sieć ochronek dla dzieci wiejskich, stworzył autorski program wychowania przedszkolnego, który do dziś nie stracił nic na swej aktualności. Z bogactwa myśli i wypowiedzi Bojanowskiego czerpie również wydany przez Zgromadzenie Sióstr Służebniczek Katechizm, będący odpowiedzią na wielkie zapotrzebowanie na tego rodzaju dzieło ze strony rodzin i innych środowisk wychowawczych.