Horyzonty Wychowania

Editorial: Passion in Human Education

Agnieszka Kaczor — 2023-09-29

Problematyka dotycząca pasji w wychowaniu, w edukacji, pojawia się coraz częściej w przestrzeni teoriopoznawczej, empirycznej jak i praktycznej, co wskazuje na jej istotne znaczenie dla funkcjonowania człowieka w świecie, dla budowania relacji ze sobą, z innymi, z Bogiem. Pasja niejednokrotnie określana jest jako siła motywująca i dynamizująca człowieka do działania. Jest określana jako czynnik umożliwiający szersze poznawanie „Self”. Sprzyja rozwijaniu autonomicznej tożsamości; prowokuje do refleksji; wzmacnia siłę woli i zaangażowanie pomimo trudności, jakie trzeba pokonać, zwłaszcza gdy dotyczy to pasji harmonijnej (H.P.) - opisanej szerzej w pracach Roberta J. Valleranda. Biorąc pod uwagę tak istotne znaczenie pasji w życiu człowieka, zwłaszcza w obszarze edukacyjnym, w imieniu całej Redakcji zapraszamy naszych Czytelników do zapoznania się z treściami niniejszego numeru Horyzontów Wychowania .

Edytorial: Pasja w wychowaniu człowieka

Agnieszka Kaczor — 2023-09-29

Psychometric Properties of the Polish Version of the Passion Scale

Krzysztof Kwapis — 2023-09-29

CEL NAUKOWY: Celem artykułu jest prezentacja polskiej adaptacji skali pasji.

PROBLEM I METODY BADAWCZE: Czy skala ma dwuczynnikową strukturę zgodnie z modelem teoretycznym i wersją oryginalną? Czy trafność teoretyczna jest zadawalająca? Czy rzetelność skali jest satysfakcjonująca?

PROCES WYWODU: Walidacja narzędzia objęła tłumaczenie zwrotne, ocenę rzetelności i trafności teoretycznej.

WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Eksploracyjna analiza czynnikowa wskazała na rozwiązanie dwuczynnikowe, potwierdzając czynniki pasja harmonijna i pasja obsesyjna. Jednak oryginalny model nie został potwierdzony w konfirmacyjnej analizie czynnikowej. Narzędzie charakteryzuje się dobrą rzetelnością podskal. Trafność skali potwierdzają korelacje między rodzajami pasji a zainteresowaniem tożsamościowym i flow.

WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Wyniki przeprowadzonej walidacji pozwalają na zastosowanie polskiej wersji skali pasji w badaniach naukowych.

Adrenalina i sens. O życiu z pasją w ujęciu egzystencjalno-narracyjnym

Urszula Tokarska — 2023-09-29

CEL NAUKOWY: Celem artykułu jest wskazanie na znaczenie poszerzenia kontekstów stosowanych w analizach fenomenu pasji o podejścia egzystencjalne oraz narracyjne. Wzbogacają one rozumienie tego pojęcia, wyznaczając zarazem kierunki i strategie optymalizacji procesu inicjowania, wspierania oraz kontroli stopnia adaptacyjności pasji w biegu życia jednostki.

PROBLEM I METODY BADAWCZE: Problem badawczy stanowi niewspółmierność między potocznym rozumieniem (bliskim zainteresowaniom/hobby) oraz koncentracją na naukowym badaniu pasji harmonijnej vs obsesyjnej w odniesieniu do wybranej aktywności a dostrzeganym potencjałem dodatkowych kontekstów oglądu. Dostępna wiedza wymaga uzupełnienia o nowe znaczenia i praktyki.

PROCES WYWODU: 1. Określenie dostępnego zakresu wiedzy nt. źródeł, przejawów, typów oraz funkcji pasji w biegu życia ludzkiego. 2. Analiza pojęcia pasji w myśl ustaleń psychologii egzystencjalnej i narracyjnej: od treści i aktywności do samowzmacniającego się cyrkularnego procesu.3. Poszukiwanie strategii wieloaspektowego wspierania pasji w ww. kontekstach.

WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: 1. Poszerzenie rozumienia pasji jako: (1) obiektu atencji; (2) zaangażowanej czynności oraz (3) atrybutu podmiotowego o formę istnienia (4). 2. Ujęcie pasji jako pochodnej komponentu organizmicznego uwikłanego we wzorce znaczenia. 3. Funkcje pasji: egzystencjalna – intensyfikacja istnienia; narracyjna – wspierająca wzorce przetwarzania doświadczenia.

WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: 1. Egzystencjalne cele rozwojowe mogą być osiągane z wykorzystaniem strategii narracyjnych (story-work) chroniących, do pewnego stopnia, przed trywializacją fenomenu pasji. 2. Poszukiwanie kierunków i metodyki wspierania pasji. 3. Podkreślenie znaczenia wspierania pasji w pełnym cyklu życia ludzkiego

The Relationship Between the Harmonious Passion Development and the Human Integral Development: Educational Perspective in Brief

Maria Szymańska — 2023-09-29

CEL NAUKOWY: Celem naukowym artykułu jest poznanie związku pomiędzy integralnym rozwojem człowieka z rozwojem harmonijnej pasji (HP).

PROBLEM I METODY BADAWCZE: Problem badawczy prowadzonych badań zawiera się w pytaniu: Jakie przedstawia się związek pasji w wymiarze harmonijnym z integralnym rozwojem podmiotu edukacyjnego? Udzielenie odpowiedzi na postawione pytanie umożliwia zastosowanie metody hermeneutycznej eksplorującej znaczenie tegoż związku fenomenologicznego.

PROCES WYWODU: Proces badawczy ma charakter teoriopoznawczy. Odnosi się do dualistycznego modelu pasji, zwłaszcza harmonijnej pasji, integralnego rozwoju człowieka. Dostrzeżenie korelacji pomiędzy powyższymi aspektami może być nie lada wyzwaniem dla nauczycieli i uczniów z ich postawą pełną pasji dla odkrywania i formowania własnej tożsamości.

WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Analiza zgromadzonego materiału wskazała na znaczenie rozwoju harmonijnej pasji dla integralnego rozwoju podmiotów edukacyjnych w przestrzeni życia biologicznego, psychologicznego, społecznego, kulturowego i duchowego oraz kształtowania się autonomicznej tożsamości.

WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Badania teoretyczne w powyższym obszarze mogą zwrócić uwagę pedagogów na znaczenie harmonijnej pasji postrzeganej wielowymiarowo, odzwierciedlanej w działalności edukacyjnej, co wymaga rewizji i aktualizacji programów edukacyjnych, stymulujących wydobywanie potencjału twórczego podmiotów edukacyjnych. Może to służyć głębszemu poznawaniu siebie, innych i świata na drodze autonomicznego stawania się Self.

Experiencing Passion as an “essentia vitae” of Educational Biographies of Eminent Musicians From Cracow

Iwona Czaja-Chudyba — 2023-09-29

CEL NAUKOWY: Celem artykułu jest ukazanie funkcji pasji w życiu osobistym profesjonalnym wybitnych krakowskich muzyków.

PROBLEM I METODY BADAWCZE: Podjęto problem roli pasji w kształtowaniu się wybitności muzycznej, odpowiedzi na pytanie o zakres jej doświadczania, a także przejawiania się w działaniach osób wybitnych. W badaniach i interpretacjach kierowano się perspektywą jakościową, metodą biograficzną. Technikę wiodącą stanowił skoncentrowany na problemie jakościowy wywiad częściowo ustrukturyzowany przeprowadzony z 10 wybitnymi instrumentalistami.

PROCES WYWODU: Teoretycznych podstaw tego zakresu odczytań doświadczeń biografii edukacyjnych dostarczył model autentycznego powołania J. Weller oraz dualistyczny model pasji A. Bonneville-Roussy, G. Lavigne i R. Valleranda. W interpretacjach uzyskanego materiału badawczego opisano topografię doświadczania przestrzeni pasji.

WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: W artykule scharakteryzowano autonomiczną pasję związaną z mistrzostwem muzycznym, instrumentalną motywację do ćwiczeń, wyróżniono także istotne czynniki decydujące o przeżywaniu pasji, podtrzymaniu lub wypaleniu (upór, ambicję, transfer środowiskowy, konflikt motywów, przeciążenie pracą), a także skonkretyzowano cechy muzycznej pasji osób wybitnych: profesjonalizację, miłość do muzyki, uczciwość, kreatywność, siłę i determinację w dążeniu do celu oraz pokorę wobec wyzwań.

WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Odczytanie sensów i znaczeń, które przypisywali pasji wybitni krakowscy muzycy pozwala przypuszczać, że miała ona charakter autonomiczny, harmonijny i instrumentalny, motywowany dążeniem do mistrzostwa, a trajektorie zawodowych biografii muzyków były przejawem specyficznej „profesjonalizacji pasji”, która stanowiła rdzeń do- świadczeń edukacyjnych, konstytuowała i definiowała ich credo życiowe.

New Paths to Enlighten Passion for Education in Challenging Times: DigiSEL and Creative Education

Maria Cinque — 2023-09-29

CEL BADAWCZY: Artykuł analizuje postawy nauczycieli wobec uczenia się społeczno-emocjonalnego (SEL) i technologii cyfrowej w erze postpandemicznej, ze szczególnym uwzględnieniem projektu DigiSEL. Projekt ten miał na celu integrację narzędzi cyfrowych i SEL w celu wspierania dobrego samopoczucia uczniów i sukcesów w nauce, podnosząc umiejętności nauczycieli szkół podstawowych w tych obszarach.

PROBLEM I METODY BADAWCZE: W badaniu uczestniczyły kraje partnerskie prowadzące analizy jakościowe i ilościowe w celu określenia potrzeb nauczycieli czynnych i przygotowujących się do pracy. Analiza potrzeb włoskiego zespołu, przeprowadzona za pośrednictwem grupy fokusowej i sondażu dotyczącego kreatywności, ujawniła wgląd w postawy i doświadczenia nauczycieli w zakresie cyfrowego nauczania i rozwoju umiejętności kreatywnych.

PROCES ARGUMENTACJI: Autorzy przedstawiają projekt DigiSEL, szczegółowo opisując, w jaki sposób jest on zgodny z ich badaniami dotyczącymi modułów kursów online.

WYNIKI BADAŃ: Wyniki grupy fokusowej włoskiego zespołu zwróciły uwagę na innowacyjne rozwiązania wyzwań edukacyjnych. Początkowa frustracja związana z technologią przekształciła się w satysfakcjonującą transformację, gdy nauczyciele opanowali jej wykorzystanie. Kursy online zostały uznane za motywujące i zapewniające nowatorskie podejście do rozwiązywania różnorodnych problemów uczniów, takich jak trudności z koncentracją i wyrażaniem emocji.

WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Mimo wyzwań projekt skutecznie wspierał edukatorów w ich rolach i podtrzymywał ich entuzjazm do nauczania. Czerpiąc inspirację z wcześniejszych europejskich badań nad kreatywnością i technologiami informacyjno-komunikacyjnymi w nauczaniu, badanie to było zgodne z postrzeganiem przez nauczycieli kreatywności jako kluczowej dla rozwoju uczniów i wykazało, w jaki sposób technologia może udoskonalić metody nauczania. Podsumowując, projekt DigiSEL pokazał potencjał połączenia SEL i narzędzi cyfrowych w celu wzmocnienia pozycji nauczycieli i wspierania rozwoju uczniów w zmieniających się środowiskach edukacyjnych. Więcej badań powinno uwzględniać znaczenie SEL i kreatywności w rozbudzaniu pasji w nauczaniu za pomocą nowych i inspirujących metod.

The Role of Passion Combined with the Mission to Protect Humanity Reflected in the Memoirs of Ludwik Hirszfeld

Bożena Józefów–Czerwińska — 2023-09-29

CEL BADAŃ: Celem analizy jest przedstawienie znaczenia naukowo–badawczej pasji Ludwika Hirszfelda połączonej z misją ochrony człowieczeństwa. Temat ten został zrealizowany w odniesieniu do konkretnego kontekstu historycznego, co ma wartość edukacyjną i wychowawczą.

PROBLEM I METODY BADAWCZE: Główny problem niniejszego opracowania związany jest z pytaniem, jakie znaczenie pełni jednostka, która pomimo najtrudniejszych dla siebie przeżyć potrafi przezwyciężyć lęk i działać na rzecz ochrony godności ludzi poddanych procesowi dehumanizacji. Zastosowano metodologię badawczą wypracowaną w ramach studiów memorialnych.

PROCES WYWODU: Przybliżono fakty, związane głównie z czasem II wojny światowej, a w tym wybrane konteksty z biografii Ludwika Hirszfelda, który podjął się misji przezwyciężania nienawiści i pogardy wobec ofiar niemieckich nazistów.

WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Edukacja historyczna wraz z poznawaniem wspomnień ofiar Holokaustu pomaga młodym generacjom zrozumieć znaczenie misji ochrony ludzi zagrożonych utratą praw człowieka.

WNIOSKI, INNOWACJE I REKOMENDACJE: Wiedza o jednostkach przeciwstawiających się nazistowskim zbrodniarzom niemieckim stających w obronie godności każdego człowieka powinna być przedmiotem edukacji młodzieży.

Pasje młodzieży a technologiczna współczesność

Ilona Dąbrowska — 2023-09-29

CEL NAUKOWY: Celem artykułu jest poznanie aktualnych obszarów pasji, a także opinii na temat posiadania tychże (oceny ich ważności, przeznaczanej ilości czasu na realizowanie pasji, weryfikacji w kontekście emocjonalnym) w percepcji młodzieży.

PROBLEM I METODY BADAWCZE: Problemem badawczym jest pytanie o obszary zainteresowań i pasji współczesnej młodzieży w kontekście intensywnego rozwoju oraz rozpowszechniania technologii. Badanie przeprowadzono metodą sondażu diagnostycznego na podstawie autorskiego kwestionariusza ankiety. W prezentowanym artykule analizie poddano wypowiedzi młodzieży w wieku od 18 do 26 lat, odnoszące się do własnych zainteresowań i pasji. Wykonano analizę dostępnych raportów i publikacji, jak również przeprowadzono badania własne (ankietowe).

PROCES WYWODU: Zdefiniowano kluczowe dla analizy pojęcia oraz przedstawiono wyniki badań ankietowych.

WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Przeprowadzona analiza wykazała nie tylko ogniskowanie zainteresowań i pasji dwóch głównych obszarów, tj. muzyki i filmu, ale także wskazała konkretne przesłanki mówiące o pozytywnym wpływie posiadania pasji na samopoczucie, a także zarysowała wyzwania związane z brakiem wystarczającej ilości czasu na realizowanie pasji czy niskim udziałem szkół w procesie rozwijania pasji.

WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Przedstawione w pracy wyniki badań nie potwierdzają tezy o dominacji zainteresowań i pasji współczesnej młodzieży w obszarach związanych z nowoczesnymi Internetem czy telewizją. Wyniki badań dostarczają informacji o najpopularniejszych obszarach pasji wśród młodych ludzi, nakreślają wyzwania, jakie stoją m.in. przed palcówkami oświatowymi w kontekście pobudzania i rozwijania pasji.

Godność człowieka pasją wychowawczą doktor Wandy Półtawskiej

Mariola Teresa Kozubek — 2023-09-29

CEL NAUKOWY: Celem artykułu jest ukazanie istoty pasji wychowawczej kształtującej się u doktor Wandy Półtawskiej pod wpływem doświadczeń wojennych oraz odczytanie jej na tle chaosu etycznego i kryzysu antropologicznego, którymi jest naznaczony XXI wiek.

PROBLEM I METODY BADAWCZE: Problem badawczy brzmi: dlaczego i w jakim sensie godność osoby ludzkiej jest istotą pasji wychowawczej dr Półtawskiej? W poszukiwaniu odpowiedzi na to pytanie zastosowano hermeneutykę jej tekstów i wypowiedzi oraz analizę jej narracji podczas spotkań z autorką artykułu.

PROCES WYWODU: Najpierw pokazano dwie postaci, które poprzez transcendowanie swojego passio z obozów koncentracyjnych odnalazły sens życia i podjęły działania na rzecz ochrony godności człowieka. Następnie przedstawiono kilka aspektów z biografii dr Półtawskiej pokazujących jej postawę godnościową, a dalej wskazano główną tezę o wartości życia ludzkiego, którą dr Półtawska głosi młodym pokoleniom z prawdziwą pasją.

WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Przeprowadzona analiza pokazuje, że pasją wychowawczą dr Półtawskiej jest budzenie w młodych pokoleniach świadomości godności osobistej i każdego człowieka. Dr Półtawska uzasadnia to z perspektywy teologicznej refleksji nad godnością człowieka i wyraża sformułowaniem „genealogia divina – Boże pochodzenie człowieka”.

WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Analiza i interpretacja zgromadzonego materiału badawczego dotyczącego życia dr Półtawskiej ukazują wartość jej pasji. Jest nią oryginalna „pedagogia życia”, czyli takie podejście wychowawczo-edukacyjne, które prowadzi młodego człowieka do odkrywaniu sensu życia poprzez uświadomienie sobie godności każdej istoty ludzkiej bez względu na okoliczności.

The Issue of the Educational Presence of Teachers at School

Jarosław Michalski — 2023-09-29

CEL NAUKOWY: Celem artykułu jest przedstawienie autorskiej, wstępnej wykładni i struktury obecności wychowawczej nauczycieli wraz z uzasadnieniem potrzeby oddziaływań wychowawczych wysokiej jakości w szkole w rozumieniu osoby ucznia i osoby nauczyciela.

PROBLEM I METODY BADAWCZE: Problem podjęty w artykule jest następujący: Jakimi drogami można kształtować obecność wychowawczą nauczycieli w szkole? Wykorzystano metodę analizy i krytyki piśmiennictwa, gdyż podstawę przemyśleń jako materiał badawczy stanowią teksty źródłowe.

PROCES WYWODU: W artykule zaprezentowano rolę trzech, powiązanych kategorii w budowaniu obecności wychowawczej nauczycieli; są nimi: relacja, takt pedagogiczny, spotkanie.

WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Obecność wychowawcza nauczycieli ujmuje zainteresowanie źródłami problemów dzieci i młodzieży i potwierdza ich profesjonalną działalność w szkole.

WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Podjęta problematyka wymaga prowadzenia dalszych studiów teoretycznych i opracowania struktury badań empirycznych. Zostało sformułowanych w tym zakresie kilka propozycji działań.

Perception of Oneself as a Teacher from the Perspective of Individuals Retraining for the New Profession

Joanna Łukasik — 2023-09-29

CEL NAUKOWY: Celem artykułu jest określenie i opisanie sposobu postrzegania siebie przez osoby będące w toku przekwalifikowywania się i przygotowywania do wykonywania zawodu nauczyciela.

PROBLEM I METODY BADAWCZE: W realizowanym projekcie sformułowano problem badawczy: Jak postrzegają siebie w zawodzie nauczyciela słuchacze studiów podyplomowych będących w toku przekwalifikowywania się do jego wykonywania? Dane pozyskano od słuchaczy studiów podyplomowych, którzy napisali eseje nt. Dlaczego wybrałem studia z zakresu kształcenia do zawodu nauczyciela i jakim nauczycielem chciałbym być? Do analizy esejów, które potraktowano jako dane zastane, wykorzystano metodę jakościowej analizy tekstu.

PROCES WYWODU: W pierwszej części artykułu skoncentrowano się na znaczeniu pozytywnego wyobrażenia i myślenia o sobie w motywacji do rozwoju. To bowiem wzmacnia poczucie własnej wartości, przekłada na postawy i wewnątrzsterowność. W części empirycznej, bazując na przyjętej koncepcji Leary’ego, wyodrębniono trzy główne kategorie.

WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Z przeprowadzonych analiz wynika, że projekt siebie w roli zawodowej nauczyciela badanych lokuje się w sferze deklaratywnej. Wskazane kategorie i opisują- ce je cechy są utrwaleniem znaczących, jak i opozycją do negatywnych doświadczeń zapamiętanych z perspektywy ucznia. Pozytywne postrzeganie siebie przez pryzmat opisywanych cech, doświadczenia pracy w innych zawodach oraz pasje motywują do pozytywnej pracy nad sobą i są warunkiem stawania się nauczycielem.

WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: We wnioskach końcowych przedstawiono propozycję nowego sposobu rekrutowania i kwalifikowania czasowego do zawodu nauczyciela. Zwrócono uwagę na wzmacnianie motywacji wewnętrznej do pracy nad własnym rozwojem jako warunek konieczny do przygotowania do pracy i stawania się nauczycielem.

Functional Literacy in the System of Adult Education

Olena Vasylenko — 2023-09-29

CEL NAUKOWY: Celem naukowym artykułu jest lepsze zrozumienie zjawiska alfabetyzacji funkcjonalnej (analfabetyzmu) i jego roli w systemie uczenia się dorosłych, podejścia pedagogicznego i społeczno-ekonomicznego do tego pojęcia.

PROBLEM I METODY BADAWCZE: Problem badawczy zawiera się w pytaniach: Jaka jest istota, definicja i składowe alfabetyzacji funkcjonalnej? Jakie są zasady pedagogiczne i techniki treningu funkcjonalnego czytania i pisania dla dorosłych? Autorka posługuje się metodą teoretycznej analizy prac naukowych, niektórych dokumentów i raportów UNESCO na ten temat oraz porównania niektórych poglądów badawczych.

PROCES WYWODU: Artykuł rozpoczyna się od zbadania piśmienności funkcjonalnej w wymiarze historycznym i współczesnym, przyczyn rozwoju tego zjawiska na świecie. Następnie skupiamy się na różnych koncepcjach i podejściach do umiejętności funkcjonalnych na przestrzeni czasu. Dalej porównano badania naukowców nad składnikami alfabetyzacji funkcjonalnej oraz omówiono zasady i metody, osobliwości treningu umiejętności funkcjonalnych w kształceniu dorosłych.

WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Badania wykazały, że alfabetyzacja funkcjonalna to zespół niezbędnej społecznie wiedzy i umiejętności, pozwalających osobie skutecznie uczestniczyć w procesie społecznym. Jego elementy składowe dzielimy na podstawowe, informacyjne, ekonomiczne, polityczne, kulturowe i wiele innych, w zależności od poziomu społeczności. Koncepcja i trening umiejętności funkcjonalnych są związane z priorytetami rozwoju gospodarczego i społecznego. W pracy wyjaśniono stałe zainteresowanie krajowych i międzynarodowych organizacji utrzymaniem umiejętności funkcjonalnych.

WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: W konkluzji podkreślono znaczenie umiejętności funkcjonalnych dla rozwoju i dobrostanu postępu indywidualnego i społecznego w społeczności. Podkreślono potrzebę wypracowania i wdrożenia konkretnych zasad, materiałów dydaktycznych i technik treningu umiejętności funkcjonalnych w kształceniu dorosłych.

Zarządzanie kulturą organizacyjną instytucji oświatowych

Mariola Kinal — 2023-09-29

CEL NAUKOWY: Głównym celem artykułu jest szczegółowe przedstawienie narzędzi i sposobów kształtowania kultury organizacyjnej oraz deskrypcja elementów kultury organizacyjnej w instytucjach oświatowych.

PROBLEM I METODY BADAWCZE: W artykule podjęto próbę odpowiedzi na niewystarczająco eksplorowane dotychczas w literaturze pytanie: w jaki sposób kadra zarządzająca instytucjami oświatowymi może kształtować kulturę organizacyjną przez umiejętne wykorzystanie planowania strategicznego oraz świadome zarządzanie elementami kultury organizacyjnej. W artykule wykorzystano metodę analizy dokumentów zastanych.

PROCES WYWODU: We wstępie do artykułu opisano zjawisko kultury organizacyjnej, przedstawiając najważniejsze definicje oraz typologie kultur organizacyjnych. W części zasadniczej odniesiono się do zarządzania kulturą organizacyjną jako do zarządzania strategicznego, zaś w analizie naukowej przedstawiono elementy kultury organizacyjnej wraz z narzędziami, które pozwalają dyrektorom na kształtowanie kultury organizacyjnej instytucji oświatowych.

WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Zarządzanie operacyjne instytucjami oświatowymi powinno zostać zastąpione zarządzaniem strategicznym. Dyrektorzy, aby kształtować organizację konkurencyjną i realizującą potrzeby klientów, powinni świadomie wykorzystywać elementy kultury organizacyjnej do tego, by instytucje edukacyjne były organizacjami efektywnie działającymi i odpowiadającymi zapotrzebowaniu środowiska.

WNIOSKI, INNOWACJE I REKOMENDACJE: Styl zarządzania dyrektora jest powiązany z preferowanym typem kultury organizacyjnej. Kadra zarządzająca instytucjami edukacyjnymi powinna być świadoma mechanizmów oddziaływania na pracowników, klientów i środowisko lokalne, tak by tworzyć spójną i konkurencyjną, a przy tym autentyczną markę instytucji. Wymaga to wdrożenia szkoleń dla kadry zarządzającej lub włączenia zagadnień związanych z kulturą organizacyjną do programu studiów dla kadry zarządzającej instytucjami oświatowymi.

Predyktory poczucia opuszczenia przez Boga u katolików w Polsce: analiza codziennych doświadczeń religijno ‑duchowych i moderująca rola poziomu deklarowanej wiary

Jacek Prusak — 2023-09-29

CEL NAUKOWY: Celem prezentowanych badań było ukazanie predyktorów i moderatorów poczucia opuszczenia przez Boga jako jednego z doświadczeń religijno-duchowych katolików.

PROBLEM I METODY BADAWCZE: Zasadniczym zagadnieniem badawczym było określenie, jaki, jeśli w ogóle, istnieje związek pomiędzy wiekiem, poziomem deklarowanej wiary, częstotliwością i intensywnością codziennych doświadczeń religijno-duchowych a poczuciem opuszczenia przez Boga.

PROCES WYWODU: W artykule omówiono psychologiczną konceptualizację poczucia opuszczenia przez Boga oraz jego operacjonalizację w narzędziach badawczych, a także wagę tej problematyki dla badań nad zmaganiami z boskością.

WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Na podstawie statystycznej weryfikacji hipotez badawczych zbadano zależności pomiędzy przyjętymi zmiennymi i ustalono predyktory i moderatory związków pomiędzy zmienną wyjaśnianą a zmiennymi wyjaśniającymi.

WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Choć wszystkie przyjęte hipotezy uzyskały statystyczne potwierdzenie, tak że udało się wskazać predyktor i moderator poczucia opuszczenia przez Boga, w artykule wskazano ograniczenia niniejszego badania i kierunki dalszych badań.