Horyzonty Wychowania https://horyzontywychowania.ignatianum.edu.pl/HW <p>"Horyzonty Wychowania" są czasopismem naukowym Wydziału Pedagogicznego Uniwersytetu Ignatianum w Krakowie, które nieprzerwanie i z powodzeniem funkcjonuje na rynku akademickim od 2002 roku. Naczelnym celem programowym Horyzontów Wychowania jest refleksja nad człowiekiem i ukazywanie nowych horyzontów na życie w świetle wiary, nowych wyzwań wychowawczych i szukania prawdy o człowieku. Problematyka czasopisma obejmuje wyniki prac badawczych – teoretycznych i empirycznych i szeroko rozumianej wymiany doświadczeń z zagadnień dotyczących całego zakresu nauk humanistycznych, społecznych i również ścisłych, technicznych o tyle, o ile dotyczą człowieka i jego edukacji. Czasopismo kierowane jest do tych wszystkich naukowców z Polski i ze świata, którym zależy na autentycznym wychowaniu współczesnego człowieka, chcącym podjąć refleksję nad tymi dziedzinami życia, które wpływają na kształtowanie osoby w optyce humanizmu ze szczególnym podkreśleniem wymiaru chrześcijańskiego.</p> <p>Zgodnie z decyzją Ministra Edukacji i Nauki z dnia 1 grudnia 2021 "Horyzonty Wychowania" otrzymały<strong> 70 punktów</strong>&nbsp;za publikację naukową<br>Wykaz czasopism naukowych i recenzowanych materiałów z konferencji międzynarodowych wraz z przypisaną liczbą punktów. <a href="https://horyzonty.ignatianum.edu.pl/HW/about">(więcej)</a>.<br>Serdecznie zapraszamy do publikacji na łamach "Horyzontów Wychowania".</p> <p>Od 2022 roku czasopismo "Horyzonty wychowania" &nbsp;jest wydawane tylko w wersji online. W latach 2002 - 2021 czasopismo było wydawane także w wersji drukowanej (ISSN 1643-9171).</p> pl-PL <p class="xmsonormal"><strong>Uwagi dotyczące praw autorskich</strong></p> <p>Autorzy publikujący w tym czasopiśmie wyrażają zgodę na następując warunki:</p> <ol> <li class="show">Autorzy zachowują prawa autorskie, przyznając czasopismu prawo do pierwszej publikacji swojego tekstu jednocześnie zarejestrowanego pod numerem licencji CC BY-ND, która pozwala innym na korzystanie z tego tekstu z uznaniem autorstwa tekstu oraz pierwotnej publikacji w tym czasopiśmie.</li> <li class="show">Autorzy proszeni są o nawiązywanie <strong>odrębnych, dodatkowych porozumień wynikających z umowy</strong>, dotyczących dystrybucji opublikowanej w czasopiśmie wersji tekstu nie na prawach wyłączności (np. opublikowanie go w repozytorium instytucji lub w innym czasopiśmie), z potwierdzeniem pierwszej publikacji w tym czasopiśmie.</li> </ol> <p><strong>Wyraża się zgodę i zachęca autorów do publikacji ich tekstu w Internecie</strong>&nbsp;(np. w repozytorium instytucji lub na jej stronie internetowej) przed lub podczas procesu składania tekstu jako, że może to prowadzić do korzystnych wymian oraz wcześniejszego i większego cytowania opublikowanego tekstu (Patrz <a href="http://opcit.eprints.org/oacitation-biblio.html" target="_blank" rel="noopener">The Effect of Open Access</a>). Zalecamy wykorzystanie dowolnego portalu stowarzyszeń badawczych z niżej wymienionych:</p> <ul> <li class="show"><a href="http://www.researchgate.net/" target="_blank" rel="noopener">ResearchGate</a></li> <li class="show"><a href="http://papers.ssrn.com/" target="_blank" rel="noopener">SSRN</a></li> <li class="show"><a href="https://www.academia.edu/" target="_blank" rel="noopener">Academia.edu</a></li> <li class="show"><a href="https://works.bepress.com/">Selected Works</a></li> <li class="show"><a href="http://www.academic-search.com/">Academic Search</a></li> </ul> <div> <div> <p>&nbsp;</p> </div> </div> horyzonty.wychowania@ignatianum.edu.pl ([HW OJS] Redaktor - wysłane z systemu OJS) rafal.lesniak@ignatianum.edu.pl (Rafał Leśniak) pon, 30 cze 2025 07:59:16 +0000 OJS 3.1.2.4 http://blogs.law.harvard.edu/tech/rss 60 Editorial: Stories That Unite, Stories That Divide https://horyzontywychowania.ignatianum.edu.pl/HW/article/view/2722 <p>W ciągu kilku ostatnich lat słowo „narracja” pojawiało się już kilkukrotnie na okładkach „Horyzontów Wychowania”. Za każdym razem zamykaliśmy numery czasopisma z poczuciem niedosytu i przekonaniem, że podejmowane przez nas wątki na pewno nie wyczerpują interesującej nas tematyki. Dlatego też, oddając w Państwa ręce niniejszy numer, z ogromną radością wracamy po raz kolejny do refleksji nad narracją.</p> Irmina Rostek, Kamil Jezierski Copyright (c) 2025 Horyzonty Wychowania https://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0 https://horyzontywychowania.ignatianum.edu.pl/HW/article/view/2722 pon, 30 cze 2025 00:00:00 +0000 Edytorial: Historie, które łączą i historie, które dzielą https://horyzontywychowania.ignatianum.edu.pl/HW/article/view/2721 <p>W ciągu kilku ostatnich lat słowo „narracja” pojawiało się już kilkukrotnie na okładkach „Horyzontów Wychowania”. Za każdym razem zamykaliśmy numery czasopisma z poczuciem niedosytu i przekonaniem, że podejmowane przez nas wątki na pewno nie wyczerpują interesującej nas tematyki. Dlatego też, oddając w Państwa ręce niniejszy numer, z ogromną radością wracamy po raz kolejny do refleksji nad narracją.</p> Irmina Rostek, Kamil Jezierski Copyright (c) 2025 Horyzonty Wychowania https://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0 https://horyzontywychowania.ignatianum.edu.pl/HW/article/view/2721 pon, 30 cze 2025 00:00:00 +0000 Dzielenie się doświadczeniami w narracjach jako czynnik rozwoju postrzegania własnej osoby https://horyzontywychowania.ignatianum.edu.pl/HW/article/view/2700 <p>CEL NAUKOWY: Niniejszy tekst wskazuje na ograniczenia i możliwe nieporozumienia w ramach podejścia narracyjnego w odniesieniu do obszaru rozumienia siebie i historii życia.<br>PROBLEM I METODY BADAWCZE: Dokonano przeglądu uznanych koncepcji rozwoju, pamięci autobiograficznej, uzupełniono je o obszar psychologii klinicznej.<br>PROCES WYWODU: Psychologia narracyjna zakłada, że znaczenia są konstruowane w języku, jednakże sprowadzanie zmiany rozumienia siebie do procesu lingwistycznego może stwarzać ryzyko ominięcia roli bezpośredniego doświadczenia i dzielenia się nim w relacji. Rozwój schematów narracyjnych w dorosłości wynika z doświadczania ograniczeń, a językowe opracowanie do- świadczenia zachodzi w kontakcie z inną osobą. Można znaleźć głosy podkreślające rolę dzielenia się osobistym przeżyciem, zanim zostanie ono odniesione do globalnego wzorca.<br>WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Impuls do rozwoju stanowi rzeczywiste doświadczenie wytrącające z dotychczasowej równowagi (a nie sama zmiana narracji), przy czym istotne jest uwspólnianie tegoż doświadczenia w dialogu. Co więcej, wydaje się, że konieczny jest w tym procesie etap zawieszenia wpisywania ich w nadrzędny system znaczeń.<br>WNIOSKI, REKOMENDACJE I APLIKACYJNE ZNACZENIE WPŁYWU BADAŃ: W praktyce pomocy psychologicznej oraz psychoterapii powinno się uwzględniać najpierw rolę doświadczenia stymulującego zmianę i jego świadomego przeżycia oraz relację, która daje przestrzeń do ich bez- piecznego wyrażania, zanim zostanie ono ujęte w ramach spójnej narracji.</p> Kamil Jezierski Copyright (c) 2025 Horyzonty Wychowania https://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0 https://horyzontywychowania.ignatianum.edu.pl/HW/article/view/2700 pon, 30 cze 2025 00:00:00 +0000 Opowieść w relacji, relacja w opowieści. Kontekst narracyjnej strukturyzacji doświadczeń https://horyzontywychowania.ignatianum.edu.pl/HW/article/view/2696 <p>CEL NAUKOWY: Celem artykułu jest wskazanie na wieloaspektowość uwarunkowań konstruowania tzw. narracji relacyjnych, uwzględniających nie tylko treść i formę (strukturę/ proces) „opowieści, które łączą lub dzielą”, ale też wybranych kompetencji psychologicznych ich autorów ze szczególną koncentracją na procesie narracyjnej strukturyzacji doświadczenia.</p> <p>PROBLEM I METODY BADAWCZE: Eksploracja możliwości rozumienia relacyjnego wymiaru narracji przekraczającego ich aspekty tekstowe z uwzględnieniem kwestii kierunku i celu relacji oraz zróżnicowanych kompetencji psychologicznych ich autorów. Wyniki analizy porównawczej 60 dzienników pandemicznych zestawiono ze strategiami narracyjnej strukturyzacji doświadczeń zidentyfikowanymi w psychologii jako wspierające zdrowie (BLSI) z uwzględnieniem aspektów relacyjności.</p> <p>PROCES WYWODU: 1. Kontekst „ontologii relacji międzyludzkich”. 2. Prezentacja wyników badań własnych. 3. Określenie poziomów (intrapersonalnego, interpersonalnego, transpersonalnego), funkcji i treściowo-strukturalnych uwarunkowań pojęcia „łączenia/dzielenia” (trójpoziomowy model ludzkiej relacyjności uwzględniający narracyjne strategie przetwarzania doświadczenia).</p> <p>WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: 1. Podkreślenie znaczenia wybranych strategii narracyjnej strukturyzacji doświadczenia: włączania autonarracji w makrohistorie oraz ich egzystencjalnego wysycenia. 2 Określenie wybranych uwarunkowań kompetencyjnych konstrukcji narracji, które łączą/dzielą.</p> <p>WNIOSKI, REKOMENDACJE I APLIKACYJNE ZNACZENIE WPLYWU BADAŃ: 1. Wymóg wzmacniania metakompetencji poznawczych: samoświadomości, nawyku autorefleksji, tekstualizacji i symbolizacji doświadczenia, dialogowości wewnętrznej. 2. Powrót do tradycyjnych cech i postaw: cierpliwości, zaangażowania i in.</p> Urszula Tokarska Copyright (c) 2025 Horyzonty Wychowania https://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0 https://horyzontywychowania.ignatianum.edu.pl/HW/article/view/2696 pon, 30 cze 2025 00:00:00 +0000 Life Re-Decisions – Stories That Divide in Order to Connect https://horyzontywychowania.ignatianum.edu.pl/HW/article/view/2685 <p>CEL NAUKOWY: Celem artykułu jest przybliżenie wątku narracyjnego Swoim – (Nie)Swoim głosem, który został zrekonstruowany dzięki analizie narracji kobiet deklarujących dokonanie istotnych zmian życiowych.</p> <p>PROBLEM I METODY BADAWCZE: Problem badawczy sprowadza się do pytania: Co pozyskane narracje kobiet mówią o indywidualnych i społecznych kontekstach znaczących zmian życiowych? Badania prowadzone są w podejściu narracyjno-biograficznym. Zrealizowane zostały przy użyciu techniki wywiadu narracyjnego i autorskiego narzędzia – Linii życia. W analizach materiałów au- tobiograficznych uwzględnione zostały cztery przenikające się i warunkujące konteksty życiowe: osobowy, interpersonalny, społeczny i historyczny.</p> <p>PROCES WYWODU: 1. Prezentacja teoretycznych założeń badań sformułowanych na podstawie założeń psychologii humanistycznej i narracyjnej. 2. Przybliżenie procesu badawczego. 3. Analiza wątku narracyjnego (Nie)Swoim – Swoim głosem jako przejawu dążenia do autonomii. 4. Przybliżenie procesu redefinicji narracji. 5. W podsumowaniu wskazujemy praktyczny/edukacyjny wymiar badań oraz możliwości ich kontynuowania w podejściu ilościowym.</p> <p>WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Badania pokazały, że aby podjąć narracyjną próbę zrozumienia swoich bliskich – rodziców/opiekunów bądź osób z tego samego pokolenia – narratorki w swoich historiach najpierw musiały odnaleźć Swój głos, czyli oddalić się od tego, co znane, dostrzec, co je dzieli od innych. To dawało narratorkom nową, „łączącą” z innymi perspektywę postrzegania (m.in. rodziny pochodzenia, rówieśników).</p> <p>WNIOSKI, REKOMENDACJE I APLIKACYJNE ZNACZENIE WPŁYWU BADAŃ: Realizowane badania nad znaczącymi zmianami życiowymi znajdują już swoje zastosowanie w pracy rozwojowej z kobietami w różnym wieku oraz kontynuowane są w badaniach ilościowych (testowanie kwestionariusza do badania re-decyzji życiowych).</p> Aleksandra Chmielińska, Monika Modrzejewska-Świgulska Copyright (c) 2025 Horyzonty Wychowania https://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0 https://horyzontywychowania.ignatianum.edu.pl/HW/article/view/2685 pon, 30 cze 2025 00:00:00 +0000 Dwaj bezimienni w rozmowie. Proces dorastania w świetle słuchowiska Janusza Domagalika „Idąc do siebie” https://horyzontywychowania.ignatianum.edu.pl/HW/article/view/2658 <p>CEL NAUKOWY: Wskazanie i wykazanie, że ważne zagadnienia psychologiczne, pedagogiczne i estetyczne można połączyć i zaprezentować w formie słuchowiska radiowego, co obrazuje utwór Janusza Domagalika Idąc do siebie.</p> <p>PROBLEM I METODY BADAWCZE: Problem badawczy sprowadza się do zasadniczych pytań: „W jaki sposób dyskurs o charakterze dialogowym oddaje złożone zagadnienia moralne, wychowawcze i psychologiczne poprzez znaki sztuki radiowej?” oraz „Jakie znaczenie w tym procesie ma oddziaływanie słowem?”. Wśród metod wykorzystano przede wszystkim analizę zawartości mediów, analizę literatury przedmiotu (z uwzględnieniem cech tworzywa radiowego, w tym słuchowiska adaptacyjnego) oraz selekcję treści.</p> <p>PROCES WYWODU: Utwór Idąc do siebie jest formą refleksji nad człowiekiem i jego wyborami. Domagalik poprzez dwupłaszczyznowość planów i struktury fonicznej słuchowiska wydobywa dwie historie: Chłopca i Mężczyzny.</p> <p>WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Tekst Domagalika stanowi przykład przepracowywania trudnej sytuacji młodego człowieka (Chłopca), w szerszym kontekście staje się znakiem przemian dokonujących się w polskiej twórczości (literackiej i radiowej) dla młodych i o młodych. Przełożenie tekstu literackiego na znaki sztuki radiowej uświadamia nie tylko estetyczną, ale również eksplikacyjną wartość i pojemność tekstu kultury.</p> <p>WNIOSKI, REKOMENDACJE I APLIKACYJNE ZNACZENIE WPŁYWU BADAŃ: Słuchowisko Idąc do siebie jest ilustracją transformacyjnej mocy sztuki oraz przykładem komunikowania i negocjowania znaczeń w pojemnej formie dialogu. Sięgnięcie po taki format (do)prowadzić może do poszerzenia i przewartościowania roli zarówno literatury, jak i sztuki radiowej. Tekst można od- czytać i wykorzystać także jako propozycję przedstawiania, omawiania i rozwiązywania problemów młodego człowieka w okresie dorastania.</p> Marta Bolińska Copyright (c) 2024 Horyzonty Wychowania https://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0 https://horyzontywychowania.ignatianum.edu.pl/HW/article/view/2658 pon, 30 cze 2025 00:00:00 +0000 Rola ilustracji w narracji oswajającej tematykę śmierci i przemijania we współczesnej literaturze dla dzieci – analiza wybranych pozycji https://horyzontywychowania.ignatianum.edu.pl/HW/article/view/2679 <p>CEL NAUKOWY: Celem naukowym artykułu jest prezentacja zastosowanych przez ilustratorów artystycznych środków wyrazu „oswajających” tematykę odchodzenia i przemijania w literaturze dla dzieci.</p> <p>PROBLEM I METODY BADAWCZE: Problem badawczy zawarł się w pytaniu o sposoby budowania narracji poprzez ilustracje w książkach dla dzieci traktujących o śmierci i przemijaniu. Zastosowana metoda badawcza to jakościowa analiza treści materiałów wizualnych.</p> <p>PROCES WYWODU: W artykule scharakteryzowano cechy i funkcje literatury dla dzieci oraz znaczenie ilustracji w opracowaniach kierowanych do najmłodszych. Przywołano także rozumienie procesów przemijania i odchodzenia z perspektywy psychologii rozwojowej.</p> <p>WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Ilustracja w literaturze dla dzieci może pomóc w zapoznawaniu najmłodszych z tematyką śmierci. Obrazy w analizowanych książkach budują bowiem narrację refleksyjnego wnikania w tematykę.</p> <p>WNIOSKI, REKOMENDACJE I APLIKACYJNE ZNACZENIE WPŁYWU BADAŃ: Wnioskami płynącymi z badań jest konstatacja, że ilustracje w książkach o przemijaniu i odchodzeniu mogą odgrywać rolę pomostu pomiędzy między światem dziecięcej wyobraźni a rzeczywistością, wprowadzając stopniowe oswajanie się z emocjami, takimi jak smutek, lęk czy zagubienie.</p> Beata Cyboran Copyright (c) 2025 Horyzonty Wychowania https://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0 https://horyzontywychowania.ignatianum.edu.pl/HW/article/view/2679 pon, 30 cze 2025 00:00:00 +0000 Doświadczenia superwizyjne początkujących psychoterapeutów https://horyzontywychowania.ignatianum.edu.pl/HW/article/view/2689 <p>CEL NAUKOWY: Celem badania było poznanie doświadczeń superwizji pracy psychoterapeutycznej przez początkujących psychoterapeutów różnych modalności z perspektywy retrospekcyjnej.</p> <p>PROBLEM I METODY BADAWCZE: Badanie dotyczy znaczeń, jakie psychoterapeuci przypisują superwizji we wczesnym etapie kariery zawodowej – kluczowym dla ich rozwoju profesjonalnego. Dane z dziewięciu częściowo ustrukturyzowanych wywiadów przeanalizowano metodą IPA.</p> <p>PROCES WYWODU: Wywód otwiera wstęp teoretyczny o sytuacji początkujących psychoterapeutów, podkreślający formujące znaczenie superwizji i złożoność roli superwizora. Następnie omówiono wyniki analizy IPA, a w końcowej części ich znaczenie teoretyczne oraz praktyczne.</p> <p>WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Wyodrębniono cztery tematy główne – „Relacja z superwizorem/-ką”, „Refleksja nad materiałem klinicznym”, „Superwizja jako warunek konieczny pracy psychoterapeutycznej” oraz „Koszt czasowy i finansowy superwizji”. Kluczowe znaczenie przypisano te- matowi relacji superwizyjnej, którą przyjęto rozumieć jako decydującą o praktycznej przydatności przekazywanej przez superwizora wiedzy.</p> <p>WNIOSKI, REKOMENDACJE I APLIKACYJNE ZNACZENIE WPŁYWU BADAŃ: Opowieści uczestników ukazują subiektywne znaczenia superwizji w początkach pracy zawodowej jako doświadczenia budującego i niekiedy destabilizującego. Wnioski te, wraz z rekomendacją, by priorytetowo traktować przymierze superwizyjne, mogą stanowić cenne źródło refleksji dla superwizorów psychoterapii.</p> Natalia Dudek, Karolina Małek Copyright (c) 2025 Horyzonty Wychowania https://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0 https://horyzontywychowania.ignatianum.edu.pl/HW/article/view/2689 pon, 30 cze 2025 00:00:00 +0000 The Image of Incriminated Masculinity in Crime Narratives - A Hegemonic Approach https://horyzontywychowania.ignatianum.edu.pl/HW/article/view/2639 <p>CEL NAUKOWY: Celem artykułu jest dokonanie charakterystyki obrazu inkryminowanej męskości w narracjach o przestępstwie.</p> <p>PROBLEM I METODY BADAWCZE: W wyniku przeglądu i translacji anglojęzycznej literatury naukowej poświęconej tematyce crime narratives wyodrębniono i nazwano trzy tendencje narracyjne kreujące obraz męskości. Wyznaczniki męskości określono zgodnie z ujęciem hegemonicznym.</p> <p>PROCES WYWODU: Zdefiniowano męskość hegemoniczną, określono specyfikę materiału badawczego, a następnie wyodrębniono i scharakteryzowano trzy tendencje narracyjne.</p> <p>WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Wskazano i nazwano trzy tendencje narracyjne: 1) przestępczość wyznacznikiem męskiego sukcesu, 2) męska dominacja jako główny składnik czynu zabronionego, 3) mit bohaterski jako okoliczność łagodząca.</p> <p>WNIOSKI, REKOMENDACJE I APLIKACYJNE ZNACZENIE WPŁYWU BADAŃ: Narracyjny obraz inkryminowanej męskości jest silnie inspirowany ujęciem hegemonicznym. Wzorzec męskości hegemonicznej służy promowaniu działań przestępczych lub wpływaniu na rzeczywistość karnoprawną narratorów lub bohaterów. W toku wychowywania do męskości konieczne wydaje się zwrócenie większej uwagi na wartość przestrzegania prawa.</p> Olga Pankalla Copyright (c) 2024 Horyzonty Wychowania https://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0 https://horyzontywychowania.ignatianum.edu.pl/HW/article/view/2639 pon, 30 cze 2025 00:00:00 +0000 Inkluzywny wymiar slangu młodzieżowego. Rola młodomowy w budowaniu relacji rówieśniczych w grupach heterogenicznych językowo i kulturowo https://horyzontywychowania.ignatianum.edu.pl/HW/article/view/2600 <p>CEL NAUKOWY: Celem artykułu jest zwrócenie uwagi na rolę slangu młodzieżowego w budowaniu relacji rówieśniczych, z czym wiąże się potrzeba uwzględniania tej problematyki w edukacji polonistycznej z udziałem osób uczących się języka polskiego jako obcego, drugiego i odziedziczonego.</p> <p>PROBLEM I METODY BADAWCZE: Problem badawczy zawiera się w pytaniach: Dlaczego włączenie elementów slangu młodzieżowego do treści nauczania służy budowaniu więzi między członkami grup heterogenicznych kulturowo i językowo? Które cechy tej odmiany językowej stanowią utrudnienie dla uczących się i nauczycieli? Prezentowany wywód zawiera metaanalizę pojęć kluczowych dla podjętej problematyki i bazuje na doświadczeniach autorów w nauczaniu języka polskiego w grupach wielokulturowych oraz na wypowiedziach uczniów i studentów oraz nauczycieli.</p> <p>PROCES WYWODU: Punktem wyjścia jest podkreślenie wagi socjalizującej funkcji języka, w tym także jego odmian środowiskowych. W dalszej części rozważań omówiono cechy slangu młodzieżowego, które z jednej strony sprawiają, że socjolekt ten jest słabo dostępny młodzieży uczącej się języka polskiego jako obcego, drugiego, odziedziczonego, a z drugiej wpływają na pomijanie tego tematu na zajęciach językowych.</p> <p>WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Omówione właściwości slangu młodzieżowego stanowią faktyczną barierę utrudniającą wprowadzanie tej problematyki do nauczania. Znajduje to odzwierciedlenie w wypowiedziach uczących się.</p> <p>WNIOSKI, REKOMENDACJE I APLIKACYJNE ZNACZENIE WPŁYWU BADAŃ: Z uwagi na rangę slangu młodzieżowego w procesie socjalizacji wskazane jest proponowanie uczącym się tej tematyki. Wejście młodzieży uczącej się języka polskiego do grupy rówieśniczej ułatwią różne działania nauczycieli, począwszy od zachęcania uczniów do wchodzenia we wzajemne relacje, a skończywszy na tworzeniu własnych materiałów dydaktycznych i ich stałej aktualizacji.</p> Marcin Maciołek, Małgorzata Smereczniak Copyright (c) 2024 Horyzonty Wychowania https://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0 https://horyzontywychowania.ignatianum.edu.pl/HW/article/view/2600 pon, 30 cze 2025 00:00:00 +0000 Podmiot androgyniczny i jego wydarzanie (się) https://horyzontywychowania.ignatianum.edu.pl/HW/article/view/2703 <p>CEL NAUKOWY: Celem artykułu jest syntetyczny opis podmiotu androgynicznego w procesie stawania się nim, zarazem będąc nim źródłowo.</p> <p>PROBLEM I METODY BADAWCZE: Główną problematykę artykułu wyraża pytanie: Jak „jeszcze inaczej” przemyśleć kategorię podmiotu adrogynicznego, by móc odsłonić to, co źródłowe w nim i dla jego stawania się? Zastosowano zasadę kadrowania badawczego najważniejszych kroków metha hodos znaczeń podmiotu androgynicznego i jego wydarzania (się).</p> <p>PROCES WYWODU: „Jestem” to rdzeń obecności siebie w czasoprzestrzeni w splotach jestem kobieca/kobiecy i jestem męska/męski będąc kobietą lub mężczyzną. Sploty te „określają” podmiot adrogyniczny, gdy dochodzą do głosu w wydarzaniu. Wydarzanie odsłania dwojakiego rodzaju sytuacyjność bycia podmiotem androgynicznym.</p> <p>WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: W artykule zostały zaprezentowane ramy konceptualizacji podmiotu androgynicznego „ponad”, choć nie „poza”, kulturowym ujęciem adrogyniczności jako łączenia i uzupełniania się cech męskich i kobiecych. Wskazano na kategorię wydarzania (się) tego podmiotu i źródłowo „wpisaną” weń doznaniowość męskości i kobiecości w ich wielości i różnorodności.</p> <p>WNIOSKI, REKOMENDACJE I APLIKACYJNE ZNACZENIE WPŁYWU BADAŃ: W rozważaniach o podmiocie androgynicznym i jego wydarzaniu (się) należy gruntowniej uwzględnić postulat postfenomenologii francuskiej, mówiący o przestawieniu zwrotnicy z myślenia o doznawaniu czegoś (kobiecości i męskości) na myślenie, jak coś jest doznawane (kobiecość i męskość w ich wielości i różnorodności), które pozwala odsłonić ów podmiot w niełatwym procesie stawania się nim.</p> Anna Walczak Copyright (c) 2025 Horyzonty Wychowania https://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0 https://horyzontywychowania.ignatianum.edu.pl/HW/article/view/2703 pon, 30 cze 2025 00:00:00 +0000 Inclusion of Students on the Autism Spectrum: The Impact of Knowledge and Experience Among Preschool and Early Childhood Educators https://horyzontywychowania.ignatianum.edu.pl/HW/article/view/2609 <p>CEL NAUKOWY: W artykule rozważano (teoretycznie i empirycznie) czynniki mogące sprzyjać pozytywnemu nastawieniu nauczycieli wobec inkluzji dzieci z ASD.</p> <p>PROBLEM I METODY BADAWCZE: Sformułowano problem dotyczący związków pomiędzy wiedzą o autyzmie nauczycieli przedszkoli i edukacji wczesnoszkolnej oraz stażem pracy a po- stawami wobec edukacji włączającej uczniów z ASD. W celu uzyskania odpowiedzi zastosowano: Wielowymiarową skalę postaw wobec edukacji włączającej, eksperymentalną wersję Kwestionariusza wiedzy o autyzmie i ankietę demograficzną.</p> <p>PROCES WYWODU: Opisano trudności w funkcjonowaniu ucznia z ASD w kontekście szkolnym. Na podstawie przeglądu dotychczasowych badań omówiono korelaty postaw wobec inkluzji. Zaprezentowano metody, narzędzia, wyniki i dyskusję nad badaniami własnymi.</p> <p>WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Wyniki przeprowadzonych badań wskazują, że nauczyciele prezentują przeciętną wiedzę na temat autyzmu. Wyższy poziom wiedzy o terapii koreluje z behawioralnym aspektem postaw wobec inkluzji. W odniesieniu do komponentu poznawczego i emocjonalnego postawy nie zaobserwowano istotnych korelacji z posiadaną wiedzą. Nie stwierdzono związków pomiędzy stażem pracy a postawami.</p> <p>WNIOSKI, REKOMENDACJE I APLIKACYJNE ZNACZENIE WPŁYWU BADAŃ: Otrzymane wyniki sugerują, że nauczycielki o wyższej wiedzy wykazują większą gotowość do podejmowania konkretnych działań włączających. Omówione badania miały charakter pilotażowy. Ważne wydaje się kontynuowanie podjętych rozważań i przyjrzenie innym korelatom postaw nauczycieli wobec inkluzji.</p> Anna Rybka Copyright (c) 2024 Horyzonty Wychowania https://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0 https://horyzontywychowania.ignatianum.edu.pl/HW/article/view/2609 pon, 30 cze 2025 00:00:00 +0000 Interakcje człowieka z psem w perspektywie edukacyjnej i terapeutycznej – ich rola w redukcji stresu https://horyzontywychowania.ignatianum.edu.pl/HW/article/view/2678 <p>CEL NAUKOWY: Celem niniejszych badań była analiza roli relacji człowiek–pies w doświadczaniu stresu oraz w stosowanych strategiach radzenia sobie z nim, a także identyfikacja zmiennych osobowościowych, które mogą wpływać na modyfikację tych zależności.</p> <p>PROBLEMY I METODY BADAWCZE: Badanie przeprowadzono w grupie 189 osób w wieku od 18 do 86 lat (M = 33,02; SD = 12,5), z których 93 osoby posiadały psa, a 96 nie miało zwierzęcia. W badaniu zastosowano metodę sondażową, wykorzystując narzędzia psychometryczne: Skalę odczuwanego stresu (PSS-10), Kwestionariusz radzenia sobie w sytuacjach stresowych (CISS) oraz Inwentarz osobowości (NEO-FFI).</p> <p>PROCES WYWODU: Posiadanie psa jest związane z wieloma korzyściami psychicznymi, takimi jak obniżenie poziomu stresu, poprawa samopoczucia, a także wzmocnienie więzi społecznych. Ich obecność w środowisku edukacyjnym i terapeutycznym, szczególnie w kontekście osób zmagających się z trudnościami emocjonalnymi, może mieć istotny wpływ na poprawę jakości życia i efektywność nauki.</p> <p>WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Analiza wyników wykazała, że posiadanie psa wiąże się z niższym poziomem stresu oraz preferencją zadaniowego stylu radzenia sobie. Osoby posiadające psa charakteryzowały się również niższą neurotycznością oraz wyższym poziomem ekstrawersji i sumienności w porównaniu do osób nieposiadających zwierzęcia. Dodatkowe analizy potwierdziły, że neurotyczność i ugodowość były istotnymi predyktorami poziomu stresu w kontekście relacji człowiek–pies.</p> <p>WNIOSKI, REKOMENDACJE I APLIKACYJNE ZNACZENIE WPŁYWU BADAŃ: Uzyskane wyniki wskazują na istotną rolę relacji człowiek–pies w redukcji stresu oraz kształtowaniu efektywnych strategii radzenia sobie z trudnościami. Wnioski te mogą znaleźć zastosowanie w interdyscyplinarnych działaniach profilaktycznych i edukacyjnych, podkreślając znaczenie zwierząt w kontekście dobrostanu i zdrowia publicznego.</p> Agnieszka Lipińska-Grobelny, Alan Baryga Copyright (c) 2025 Horyzonty Wychowania https://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0 https://horyzontywychowania.ignatianum.edu.pl/HW/article/view/2678 pon, 30 cze 2025 00:00:00 +0000 Samoocena a samotność uczniów szkół ponadpodstawowych. Moderacyjna rola lęku https://horyzontywychowania.ignatianum.edu.pl/HW/article/view/2601 <p>CEL NAUKOWY: Badanie zostało zaprojektowane w celu ustalenia zależności pomiędzy samooceną a poczuciem samotności uczniów szkół ponadpodstawowych przy uwzględnieniu moderacyjnej roli lęku.</p> <p>PROBLEM I METODY BADAWCZE: Problem badawczy brzmi: Czy lęk moderuje związek pomiędzy samooceną a poczuciem samotności młodzieży uczęszczającej do szkół ponadpodstawowych, a jeśli tak, to w jaki sposób? Do zbierania danych wykorzystano skalę samotności Rosenberga, zrewidowaną skalę samotności R-UCLA oraz inwentarz stanu i cechy lęku STAI.</p> <p>PROCES WYWODU: Decyzja o podjęciu badań wynikła z wysokiego stopnia doniosłości społecznej opisywanych zagadnień, a przy tym – co równie istotne – braku w dostępnej literaturze kompleksowych opracowań zgłębiających tę materię, które mogłyby stanowić choćby częściowe remedium w kontekście opisywanych zagadnień; ponadto poruszana tematyka jest aktualna z uwagi na powszechną dynamizację opisywanych procesów lękowych w kontekście samooceny lub samotności (gdzie czynnikiem dynamizującym lęku są spotęgowane obecnie zagrożenia społeczne w postaci eskalacji konfliktów zbrojnych, postępujących zagrożeń cyfrowych oraz stanu postpandemicznego).</p> <p>WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Wyniki wskazują, że wraz ze wzrostem poziomu samooceny maleje poziom poczucia samotności uczniów szkół ponadpodstawowych w wymiarze poczucia zerwania kontaktu z innymi osobami oraz zerwania więzi społecznych u wszystkich badanych nie- zależnie od poziomu lęku.</p> <p>WNIOSKI, REKOMENDACJE I APLIKACYJNE ZNACZENIE WPŁYWU BADAŃ: Uzyskane wyniki sugerują potrzebę opracowania odpowiednich programów dla uczniów o wysokim poczuciu samotności, które uwzględniałyby podnoszenie własnej samooceny, jak też pracę nad lękiem, co może pozwolić na nabywanie zachowań ułatwiających wychodzenie ze społecznej izolacji i po- czucia samotności.</p> Katarzyna Wołk Copyright (c) 2024 Horyzonty Wychowania https://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0 https://horyzontywychowania.ignatianum.edu.pl/HW/article/view/2601 pon, 30 cze 2025 00:00:00 +0000 Związek postaw roszczeniowych z elastycznością w radzeniu sobie ze stresem młodych Ukrainek mieszkających w Polsce https://horyzontywychowania.ignatianum.edu.pl/HW/article/view/2655 <p>CEL NAUKOWY: Współczesne społeczeństwo charakteryzuje się dynamicznymi przemieszczaniami ludności. Szczególnie młodzi dorośli podejmują decyzje o migracji oraz życiu w innym kraju. W kontekście tego globalnego trendu przedmiotem zainteresowania w niniejszym badaniu były młode Ukrainki, które zdecydowały się osiedlić w Polsce. Celem projektu badań własnych było poznanie związków pomiędzy ich postawami roszczeniowymi a elastycznością w radzeniu sobie ze stresem.</p> <p>PROBLEM I METODY BADAWCZE: Czy występuje związek między postawami roszczeniowymi a elastycznością w radzeniu sobie ze stresem wśród młodych Ukrainek? Do pomiaru głównych zmiennych użyto Kwestionariusza roszczeniowości Magdaleny Żemojtel-Piotrowskiej oraz Kwestionariusza elastyczności w radzeniu sobie ze stresem autorstwa Małgorzaty Basińskiej.</p> <p>PROCES WYWODU: Badanie rozpoczyna się od zdefiniowania postaw roszczeniowych i elastyczności w radzeniu sobie ze stresem, zakładając, że postawy roszczeniowe mogą wpływać na zdolność adaptacji do stresu. Następnie przeprowadzono analizy związków między tymi zmiennymi. Wyniki zostały powiązane z szerszym kontekstem migracji i adaptacji młodych Ukrainek w Polsce.</p> <p>WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Analiza potwierdziła związek pomiędzy wymiarem aktywnym roszczeniowości a elastycznością w radzeniu sobie ze stresem. Wyższy poziom natężenia elastyczności wiąże się z postawą roszczeniową w wymiarze aktywnym, a wraz z intensyfikacją roszczeniowości w formie aktywnej wzrasta odpowiednio repertuar używanych strategii przez jednostkę oraz zmienność ich stosowania. Dodatkowo większa refleksyjność wiązała się z nasileniem pasywnych, odwetowych postaw roszczeniowych</p> <p>WNIOSKI, REKOMENDACJE I APLIKACYJNE ZNACZENIE WPŁYWU BADAŃ: Wyniki badań pogłębiają wiedzę o relacji między postawami roszczeniowymi a elastycznością w radzeniu sobie ze stresem, wspierając projektowanie programów integracyjnych i psychologicznych, indywidualizację podejścia edukacyjnego czy wspieranie aktywnej postawy uczniów-migrantów.</p> Mariya Kuzyan Copyright (c) 2024 Horyzonty Wychowania https://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0 https://horyzontywychowania.ignatianum.edu.pl/HW/article/view/2655 pon, 30 cze 2025 00:00:00 +0000