O strukturze semantycznej języka. Pojęcie SAMOTNOŚĆ
Abstrakt
W artykule zostało przedstawione zagadnienie struktury semantycznej języka. Szczegółowo omówiono jeden z jej elementów, a mianowicie pojęcie SAMOTNOŚĆ. Pojęcie jest polisemantyczną strukturą, kształtowaną w trakcie rozwoju języka, którą należy rozpatrywać na tle kontekstów społecznych, kulturowych, psychologicznych, religijnych i innych. Celem artykułu było pokazanie tego, jak współcześnie w języku polskim wyrażane jest pojęcie SAMOTNOŚĆ, poprzez wskazanie, jakie wyrazy, wyrażenia, zwroty, frazy do niego należą, co stanowi jego rdzeń, tworzy jego centrum oraz bliższe i ewentualnie dalsze peryferia. Samotność jest zjawiskiem towarzyszącym ludzkości od jej zarania i doświadczanym stale bądź czasowo przez wielu ludzi, może nawet wszystkich, jest sytuacją fizyczną, społeczną, w jakiej znajduje się dana jednostka, jej rzeczywistością duchową, stanem psychicznym, poczuciem i uczuciem. SAMOTNOŚĆ jest pojęciem, na które składają się następujące trzy kategorie tematyczne (pojęciowe):
1. Kontakty społeczne.
2. Emocje.
3. Liczba i ilość.
Tym trzem kategoriom pojęciowym użytkownicy języka przyporządkowują różnorodne znaki językowe, których ilość jest nieograniczona, bo język żyje, rozwija się, zmienia wraz ze swoimi użytkownikami. Samotność jest obecna w życiu każdego człowieka, a jej doświadczanie cechuje swoista ambiwalencja – przez jednych jest znienawidzona, inni jej bardzo pragną i znajdują w niej ukojenie.
Bibliografia
Apresjan J., Semantyka leksykalna. Synonimiczne środki języka, Zakład Narodowy Im. Ossolińskich, Wrocław, Warszawa, Kraków.
Bajkowski T., Samotność dziecka w rodzinie, w: W służbie dziecku, t. II, red. J. Wilk, Katolicki Uniwersytet Lubelski, Lublin 2003.
Bauman Z., Strach to uczucie poddanych, nie obywateli, „Instytut Idei” nr 2, wiosna 2013.
Bogusławski A., Sam, „Roczniki Humanistyczne” t. XXXIX-XL, zeszyt 6, 1991-1992.
Boryś W., Słownik etymologiczny języka polskiego, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2005.
Buber M., Problem człowieka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1993, s. 19, cyt. za: D. Ślęczek-Czakon, Samotność, osamotnienie, odosobnienie. W poszukiwaniu wartości samotności, w: Zrozumieć samotność. Studium interdyscyplinarne, red. P. Domeracki, W. Tyburski, Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2006.
de Saussure F., Kurs językoznawstwa ogólnego, przekł. K. Kasprzyk, wyd. II, poprawione, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1991.
Domeracki P., Meandry filozofii samotności, w: Zrozumieć samotność. Studium interdyscyplinarne, red. P. Domeracki, W. Tyburski, Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2006.
Dubas E., Edukacja dorosłych w sytuacji samotności i osamotnienia, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2000.
Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku, red. T. Pilch, t. I-VII z suplementem, Wydawnictwo Akademickie „Żak”, Warszawa 2003-2010.
Fromm E., Mieć czy być, Dom Wydawniczy Rebis, Poznań 1995.
Gajda J., Samotność i kultura, Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych, Warszawa 1987.
Gutowska A., Hikikomori ‒ samotność w XXI wieku, w: Zrozumieć samotność. Studium interdyscyplinarne, red. P. Domeracki, W. Tyburski, Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2006.
Hallig R., vonWartburg W., Begriffssystem als Grundlage für die Lexikographie. Versuch eines Ordnungsschemas, Deutsche Akademie der Wissenschaften zu Berlin, Berlin 1952.
Hallig R., von Wartburg W., Begriffssystem als Grundlage für die Lexikographie. Versuch eines Ordnungsschemas, 2., neu bearbeitete und erweiterte Auflage, Deutsche Akademie der Wissenschaften zu Berlin, Berlin 1963.
Historical Thesaurus of the Oxford English Dictionery, red. K.Ch. Roberts, S.M. Wotherspoon, Oxford, Oxford University Press; <http://www.oed.com>.
Kowalska-Dubas E., Sztuka i samotność. Przyczynek do monoseologii pedagogicznej, w: Samotność oswojona przez sztukę. Pedagogiczne rozważania i doświadczenia, red. M. Zalewska-Pawlak, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2007.
Ks. Ryszard, Samotność kapłana, w: Samotność chciana i niechciana, oprac. i red. A. Matusiak, eSPe, Kraków 2009.
Lake T., Samotność. Jak sobie z nią radzić, Wydawnictwo Książka i Wiedza, Warszawa 1993.
Łopatkowa M., Samotność dziecka, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1983.
Markiewicz H., Romanowski A., Skrzydlate słowa, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1990.
Maslow A., Motywacja i osobowość, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 2006.
MW, Przywrócić rodziców, „Charaktery” 4(195), 2013.
Nietzsche F., Tako rzecze Zaratustra. Książka dla wszystkich i dla nikogo, przekł. W. Berent, Wydawnictwo Zysk i S-ka, Poznań.
Popiołek I., Czy samotność jest do zbawienia niezbędnie potrzebna?, „Horyzonty Wychowania” 11/2012 (22).
Praktyczny słownik współczesnej polszczyzny, red. H. Zgółkowa, t. 1-50, Wydawnictwo Kurpisz, Poznań 1994-2005.
Riesman D., Glazer N., Denney R., Samotny tłum, przekł. J. Strzelecki, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1971.
Rilke R.M., Poezje, przekł. M. Jastrun, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1987.
Roget’s Thesaurus of English words & phrases, 150th Anniversary Edition, edited by George Davidson, Penguin Books, 2002.
Sambor J., Język polski w świetle statystyki, w: Współczesny język polski, red. J. Bartmiński, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2001.
Samotność oswojona przez sztukę. Pedagogiczne rozważania i doświadczenia, red. M. Zalewska-Pawlak, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2007.
Sieradzka-Baziur B., O projekcie Słownika pojęciowego języka staropolskiego w kontekście prac dotyczących najdawniejszego słownictwa, „Język Polski” XCII, z. 2, 2012.
Siewiorek R., Poczwarki rosną w sieci, (dostęp: 29.03.2013).
Turkle S., Samotni razem, 4 (195), „Charaktery” 2013.
Uniwersalny słownik języka polskiego, red. S. Dubisz, t. 1-5, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 2003.
Wadowski J., Samotność jako szansa – droga do doskonałości i spełnienia, w: Zrozumieć samotność. Studium interdyscyplinarne, red. P. Domeracki, W. Tyburski, Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2006.
Wantuch D., Mamo, dlatego ten piasek boli, „Gazeta Wyborcza. Magazyn Krakowski” 5 kwietnia 2013.
.
<http://pl.wikiquote.org/wiki/samotność> (dostęp: 01.03.2013).
<http://www.tokfm.pl/blogi/instytutobywat/2013/02/bauman_strach_to_uczucie_poddanych_nie_obywateli/1#Cuk> (dostęp: 25.02. 2013).
(dostęp: 01.03.2013).
Copyright (c) 2016 Horyzonty Wychowania
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Uwagi dotyczące praw autorskich
Autorzy publikujący w tym czasopiśmie wyrażają zgodę na następując warunki:
- Autorzy zachowują prawa autorskie, przyznając czasopismu prawo do pierwszej publikacji swojego tekstu jednocześnie zarejestrowanego pod numerem licencji CC BY-ND, która pozwala innym na korzystanie z tego tekstu z uznaniem autorstwa tekstu oraz pierwotnej publikacji w tym czasopiśmie.
- Autorzy proszeni są o nawiązywanie odrębnych, dodatkowych porozumień wynikających z umowy, dotyczących dystrybucji opublikowanej w czasopiśmie wersji tekstu nie na prawach wyłączności (np. opublikowanie go w repozytorium instytucji lub w innym czasopiśmie), z potwierdzeniem pierwszej publikacji w tym czasopiśmie.
Wyraża się zgodę i zachęca autorów do publikacji ich tekstu w Internecie (np. w repozytorium instytucji lub na jej stronie internetowej) przed lub podczas procesu składania tekstu jako, że może to prowadzić do korzystnych wymian oraz wcześniejszego i większego cytowania opublikowanego tekstu (Patrz The Effect of Open Access). Zalecamy wykorzystanie dowolnego portalu stowarzyszeń badawczych z niżej wymienionych: