Dynamika współczesnej rodziny
Abstrakt
CEL NAUKOWY: Celem artykułu jest przedstawienie dynamiki rodziny poprzez określenie zmian makro- i mikrospołecznych. Rodzina jako system przeobraża się ze względu na zmiany makrospołeczne, ale także sama inicjuje w pewnym zakresie zmiany w społeczeństwie.
PROBLEM I METODY BADAWCZE: Określony problem badawczy dotyczy znalezienia odpowiedzi na następujące pytanie: jakie zmiany makro- i mikrospołeczne decydują o współczesnym modelu rodziny? Analizę dyskursu o rodzinie przeprowadzono, posługując się analizą literatury przedmiotu badań.
PROCES WYWODU: Sformułowanie celu artykułu stało się fundamentem do określenia zmian makro- i mikrospołecznych w rodzinie. Następnie przedstawiono cechy tradycyjnej i współczesnej rodziny na podstawie analizy prowadzonego w literaturze dyskursu i syntezy zrealizowanych badań empirycznych.
WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Na przekształcanie się rodziny wpływ wywiera m.in. ekonomia, biologia, medycyna, migracja ludności, feminizacja. W konsekwencji wpływu wyodrębnionych obszarów życia nastąpiła aktywizacja zawodowa kobiet, wzrost potrzeb konsumpcyjnych, zawieranie małżeństw w późniejszym wieku, zwiększenie liczby małżeństw bezdzietnych. Wraz z wyróżnionymi przeobrażeniami krystalizuje się inne podejście do wychowania dzieci, stosowanych metod wychowawczych, rozwiązywania konfliktów.
WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Współczesna rodzina, mimo różnych form alternatywnych, nadal ma strukturę rodziny tradycyjnej. Cechą rodzin jest jednak ich rekonstruowanie poprzez zawieranie kolejnych związków. Członkowie rodziny rozwiązanej i nowo utworzonej utrzymują relacje pomagające w wychowaniu dzieci. Za wartości cenione w rodzinie młodzież uznaje zaufanie, wzajemny szacunek i tolerancję. Nie ma widocznego podziału na specjalizację w rodzinie. Cechą charakterystyczną rodziny jest także wertykalizacja, czyli długie życie, ale jednocześnie ograniczenie do niewielkiej liczby krewnych. Następuje wzrost transferów międzygeneracyjnych: dziadkowie – wnukowie lub wnukowie – dziadkowie.
Bibliografia
Baniak, J. (2010). Małżeństwo i rodzina w świadomości młodzieży gimnazjalnej na tle jej kryzysu tożsamości osobowej. Kraków: Zakład Wydawniczy NOMOS.
Bauman, Z. (2007). Szanse etyki w zglobalizowanym świecie. Kraków: Wydawnictwo Znak.
Beck, U. i Beck‑Gernsheim, E. (2013). Miłość na odległość. Modele życia w epoce globalnej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Bednarski, H. (2010). Rodziny polskie w procesie przemian. W: M. Dudek (red.), Wybrane obszary dysfunkcjonalności rodziny. Krasnystaw: Maternus Media, 11‑32.
Bengston, V.L. (2001). Beyond the Nuclear Family: The Increasing Importance of Multigenerational Bonds. Journal of Marriage and Family, 63, 1‑16.
Biernat, T., Dyczewski, L., Sobierajski, P. i Szulich‑Kałuża, J. (2007). Wyobrażenia młodzieży w Polsce o małżeństwie. Pedagogia Christiana, 137‑155.
Biernat, T. i Sobierajski, P. (2007). Młodzież wobec małżeństwa i rodziny. Raport z badań. Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Buckley, W. (1967). Sociology and modern systems theory. Englewood Cliffs, NJ: Prentice Hall.
Castells, M. (2008). Siła tożsamości. Przekład: S. Szymański, red. nauk. M. Marody. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Cudak, H. (2012). Zaburzenie struktury rodziny jako konsekwencja makrospołecznych uwarunkowań. Pedagogika Rodziny, 2(4), 7‑17.
Danielewicz, W. (2010). Rodzina ponad granicami. Białystok: Trans Humana.
Doniec, R. (2013). Rodzina polska w XXI wieku – przemiany i kondycja. Pedagogika Społeczna, R XII, 4(50), 45‑73.
Dyczewski, L. (1995). Rodzina – Społeczeństwo – Państwo. W: A. Kurzynowski (red.), Rodzina w okresie transformacji systemowej. Warszawa: Wyższa Szkoła Pedagogiczna Towarzystwa Wiedzy Powszechnej w Warszawie, 23‑40.
Dziemianowicz‑Nowak, M. (2002). Doświadczenia rodzinne w narracjach. Interpretacje sensów i znaczeń. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Gawlina, Z. (2006). Małżeństwo i rozwód w opinii młodzieży. W: Obraz życia rodzinnego z perspektywy interdyscyplinarnej. Roczniki Socjologii Rodziny, XVII. Poznań: Adam Mickiewicz University Press, 83‑99.
Geert, P.L.C. van i Lichtwarck‑Aschoff, A. (2005). A Dynamic Systems Approach to Family Assessment European. Journal of Psychological Assessment 21(4), 240‑248.
Giddens, A. (1998). Socjologia. Przekład J. Gilewicz. Poznań: Wydawnictwo Zysk i Spółka.
Główny Urząd Statystyczny. (2014). Rocznik Demograficzny.
Główny Urząd Statystyczny. (2016). Rocznik Demograficzny. Harwas‑Napierała, B. (2006). Komunikacja interpersonalna w rodzinie. Poznań: Wydawnictwo UAM.
Harwas‑Napierała, B. (2014). Niektóre współczesne zagrożenia rozwoju w okresie dorosłości. Psychologia Rozwojowa, 19, 2, 23‑32.
Jan Paweł II (2005). Encyklika Redemptor Hominis. W: Encykliki Ojca Świętego Jana Pawła II. Kraków: Wydawnictwo Znak, 5‑76.
Kociuba, J. (2010). Rodzina w kulturze indywidualizmu. Psychokulturowe czynniki przemian w rodzinie. W: M. Dudek (red.), Wybrane obszary dysfunkcjonalności rodziny. Krasnystaw: Maternus Media, 33‑54.
Krok, D. (2007). Strategie rozwiązywania konfliktów w systemie rodzinnym. Roczniki Teologiczne, 10, 119‑138.
Krupa, B. (2013). Przemiany społeczno‑kulturowe w rodzinie a postawy współczesnej młodzieży. W: M.Z. Stepulak (red.), Współczesne problemy systemu rodzinnego. Diagnoza terapia profilaktyka. Lublin: Wyższa Szkoła Ekonomii i Innowacji w Lublinie, 133‑143.
Kwak, A. (2002). Uniwersalność instytucji rodziny i kierunku jej przemian. W: Życie rodzinne – uwarunkowania makro- i mikrostrukturalne. Roczniki Socjologii Rodziny, XIV, Poznań: Wydawnictwo Uniwersytetu Adama Mickiewicza, 9‑23.
Kwak, A. (2005). Rodzina w dobie przemian. Małżeństwo i kohabitacja. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”.
Kwak, A. (2012). Od małżeństwa i rodziny: „czas” rodziny – „czas” jednostki. W: A. Kwak i M. Bieńko (red.), Wielość spojrzeń na małżeństwo i rodzinę. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, 39‑60.
Lin, P.L. (1994). Characteristics of a Healthy Family. Reports – Descriptive. Pozyskano z: eric.ed.gov/?id=ED377097 (dostęp: 01.02.2017).
Luber, D. (2010). Zagrożenia współczesnej rodziny wynikające z postępującego relatywizmu i liberalizmu norm moralnych. W: M. Dudek (red.), Wybrane obszary dysfunkcjonalności rodziny. Krasnystaw: Maternus Media, 55‑70.
Łopatkowa, M. (2007). Rodzina w globalnym świecie. W: W. Korzeniowska, A. Murzyna i U. Szuścik (red.), Rodzina w świetle zagrożeń realizacji dotychczasowych funkcji. Szkice monograficzne. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 126‑133.
Mancewicz, M. (2010). Współczesna rodzina w dobie aksjologicznego kryzysu. W: W. Muszyński (red.), Wartości w rodzinie. Ciągłość i zmiana. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 107‑115.
Mariański, J. (2016). Sakrament małżeństwa w świadomości katolików polskich w kontekście przemian rodziny. Studia Teologii Dogmatycznej, 2, 143‑169. Pozyskano z: http://hdl.handle.net/11320/4571 (dostęp: 02.02.2017).
Michoń, P. (2012). Transfery międzypokoleniowe w rodzinie. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, 3, 237‑251.
Shean, G.D. (1980). Depression and the family life cycle: adjusting the system at retirement. Pozyskano z: eric.ed.gov/?id=ED289129 (dostęp: 30.01.2017).
Slany, K. (2008). Alternatywne formy życia małżeńsko‑rodzinnego w ponowoczesnym świecie. Kraków: Zakład Wydawniczy NOMOS.
Steven, C.J., Puchtell, L.A., Ryu, S. i Mortimer, J.T. (1992). Adolescent work and boys’ and girls’ orientations to the future. Sociological Quarterly, 33, 2, 153‑169.
Szukalski, P. (2013). Rodzina przyszłości w perspektywie demograficznej. W: J. Grotowska‑Leder i E. Rokicka (red.), Nowy ład? Dynamika struktur społecznych we współczesnych społeczeństwach. Łódź: Wydawnictwo UŁ, 411‑427.
Walczak, B. (2016). Rodzina transnarodowa. Konteksty i implikacje. Warszawa: Wydawnictwo Scholar.
Warzywoda‑Kruszyńska, W. (2004). Rodzina w procesie zmian. W: W. Warzywoda‑Kruszyńska i P. Szukalski (red.), Rodzina w zmieniającym się społeczeństwie polskim. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 13‑21.
White, J.M. i Klein, D.M. (2008). Family theories. London, New Delhi, Los Angeles, Singapore: Sage Publications.
Żebrowski, J. (2002). Współczesne przeobrażenia w funkcjonowaniu rodziny polskiej. W: J. Żebrowski (red.), Rodzina polska na przełomie wieków. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, 15‑25.
Copyright (c) 2017 Horyzonty Wychowania
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Uwagi dotyczące praw autorskich
Autorzy publikujący w tym czasopiśmie wyrażają zgodę na następując warunki:
- Autorzy zachowują prawa autorskie, przyznając czasopismu prawo do pierwszej publikacji swojego tekstu jednocześnie zarejestrowanego pod numerem licencji CC BY-ND, która pozwala innym na korzystanie z tego tekstu z uznaniem autorstwa tekstu oraz pierwotnej publikacji w tym czasopiśmie.
- Autorzy proszeni są o nawiązywanie odrębnych, dodatkowych porozumień wynikających z umowy, dotyczących dystrybucji opublikowanej w czasopiśmie wersji tekstu nie na prawach wyłączności (np. opublikowanie go w repozytorium instytucji lub w innym czasopiśmie), z potwierdzeniem pierwszej publikacji w tym czasopiśmie.
Wyraża się zgodę i zachęca autorów do publikacji ich tekstu w Internecie (np. w repozytorium instytucji lub na jej stronie internetowej) przed lub podczas procesu składania tekstu jako, że może to prowadzić do korzystnych wymian oraz wcześniejszego i większego cytowania opublikowanego tekstu (Patrz The Effect of Open Access). Zalecamy wykorzystanie dowolnego portalu stowarzyszeń badawczych z niżej wymienionych:
