Dynamika współczesnej rodziny
Abstract
CEL NAUKOWY: Celem artykułu jest przedstawienie dynamiki rodziny poprzez określenie zmian makro- i mikrospołecznych. Rodzina jako system przeobraża się ze względu na zmiany makrospołeczne, ale także sama inicjuje w pewnym zakresie zmiany w społeczeństwie.
PROBLEM I METODY BADAWCZE: Określony problem badawczy dotyczy znalezienia odpowiedzi na następujące pytanie: jakie zmiany makro- i mikrospołeczne decydują o współczesnym modelu rodziny? Analizę dyskursu o rodzinie przeprowadzono, posługując się analizą literatury przedmiotu badań.
PROCES WYWODU: Sformułowanie celu artykułu stało się fundamentem do określenia zmian makro- i mikrospołecznych w rodzinie. Następnie przedstawiono cechy tradycyjnej i współczesnej rodziny na podstawie analizy prowadzonego w literaturze dyskursu i syntezy zrealizowanych badań empirycznych.
WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Na przekształcanie się rodziny wpływ wywiera m.in. ekonomia, biologia, medycyna, migracja ludności, feminizacja. W konsekwencji wpływu wyodrębnionych obszarów życia nastąpiła aktywizacja zawodowa kobiet, wzrost potrzeb konsumpcyjnych, zawieranie małżeństw w późniejszym wieku, zwiększenie liczby małżeństw bezdzietnych. Wraz z wyróżnionymi przeobrażeniami krystalizuje się inne podejście do wychowania dzieci, stosowanych metod wychowawczych, rozwiązywania konfliktów.
WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Współczesna rodzina, mimo różnych form alternatywnych, nadal ma strukturę rodziny tradycyjnej. Cechą rodzin jest jednak ich rekonstruowanie poprzez zawieranie kolejnych związków. Członkowie rodziny rozwiązanej i nowo utworzonej utrzymują relacje pomagające w wychowaniu dzieci. Za wartości cenione w rodzinie młodzież uznaje zaufanie, wzajemny szacunek i tolerancję. Nie ma widocznego podziału na specjalizację w rodzinie. Cechą charakterystyczną rodziny jest także wertykalizacja, czyli długie życie, ale jednocześnie ograniczenie do niewielkiej liczby krewnych. Następuje wzrost transferów międzygeneracyjnych: dziadkowie – wnukowie lub wnukowie – dziadkowie.
References
Baniak, J. (2010). Małżeństwo i rodzina w świadomości młodzieży gimnazjalnej na tle jej kryzysu tożsamości osobowej. Kraków: Zakład Wydawniczy NOMOS.
Bauman, Z. (2007). Szanse etyki w zglobalizowanym świecie. Kraków: Wydawnictwo Znak.
Beck, U. i Beck‑Gernsheim, E. (2013). Miłość na odległość. Modele życia w epoce globalnej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Bednarski, H. (2010). Rodziny polskie w procesie przemian. W: M. Dudek (red.), Wybrane obszary dysfunkcjonalności rodziny. Krasnystaw: Maternus Media, 11‑32.
Bengston, V.L. (2001). Beyond the Nuclear Family: The Increasing Importance of Multigenerational Bonds. Journal of Marriage and Family, 63, 1‑16.
Biernat, T., Dyczewski, L., Sobierajski, P. i Szulich‑Kałuża, J. (2007). Wyobrażenia młodzieży w Polsce o małżeństwie. Pedagogia Christiana, 137‑155.
Biernat, T. i Sobierajski, P. (2007). Młodzież wobec małżeństwa i rodziny. Raport z badań. Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Buckley, W. (1967). Sociology and modern systems theory. Englewood Cliffs, NJ: Prentice Hall.
Castells, M. (2008). Siła tożsamości. Przekład: S. Szymański, red. nauk. M. Marody. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Cudak, H. (2012). Zaburzenie struktury rodziny jako konsekwencja makrospołecznych uwarunkowań. Pedagogika Rodziny, 2(4), 7‑17.
Danielewicz, W. (2010). Rodzina ponad granicami. Białystok: Trans Humana.
Doniec, R. (2013). Rodzina polska w XXI wieku – przemiany i kondycja. Pedagogika Społeczna, R XII, 4(50), 45‑73.
Dyczewski, L. (1995). Rodzina – Społeczeństwo – Państwo. W: A. Kurzynowski (red.), Rodzina w okresie transformacji systemowej. Warszawa: Wyższa Szkoła Pedagogiczna Towarzystwa Wiedzy Powszechnej w Warszawie, 23‑40.
Dziemianowicz‑Nowak, M. (2002). Doświadczenia rodzinne w narracjach. Interpretacje sensów i znaczeń. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Gawlina, Z. (2006). Małżeństwo i rozwód w opinii młodzieży. W: Obraz życia rodzinnego z perspektywy interdyscyplinarnej. Roczniki Socjologii Rodziny, XVII. Poznań: Adam Mickiewicz University Press, 83‑99.
Geert, P.L.C. van i Lichtwarck‑Aschoff, A. (2005). A Dynamic Systems Approach to Family Assessment European. Journal of Psychological Assessment 21(4), 240‑248.
Giddens, A. (1998). Socjologia. Przekład J. Gilewicz. Poznań: Wydawnictwo Zysk i Spółka.
Główny Urząd Statystyczny. (2014). Rocznik Demograficzny.
Główny Urząd Statystyczny. (2016). Rocznik Demograficzny. Harwas‑Napierała, B. (2006). Komunikacja interpersonalna w rodzinie. Poznań: Wydawnictwo UAM.
Harwas‑Napierała, B. (2014). Niektóre współczesne zagrożenia rozwoju w okresie dorosłości. Psychologia Rozwojowa, 19, 2, 23‑32.
Jan Paweł II (2005). Encyklika Redemptor Hominis. W: Encykliki Ojca Świętego Jana Pawła II. Kraków: Wydawnictwo Znak, 5‑76.
Kociuba, J. (2010). Rodzina w kulturze indywidualizmu. Psychokulturowe czynniki przemian w rodzinie. W: M. Dudek (red.), Wybrane obszary dysfunkcjonalności rodziny. Krasnystaw: Maternus Media, 33‑54.
Krok, D. (2007). Strategie rozwiązywania konfliktów w systemie rodzinnym. Roczniki Teologiczne, 10, 119‑138.
Krupa, B. (2013). Przemiany społeczno‑kulturowe w rodzinie a postawy współczesnej młodzieży. W: M.Z. Stepulak (red.), Współczesne problemy systemu rodzinnego. Diagnoza terapia profilaktyka. Lublin: Wyższa Szkoła Ekonomii i Innowacji w Lublinie, 133‑143.
Kwak, A. (2002). Uniwersalność instytucji rodziny i kierunku jej przemian. W: Życie rodzinne – uwarunkowania makro- i mikrostrukturalne. Roczniki Socjologii Rodziny, XIV, Poznań: Wydawnictwo Uniwersytetu Adama Mickiewicza, 9‑23.
Kwak, A. (2005). Rodzina w dobie przemian. Małżeństwo i kohabitacja. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”.
Kwak, A. (2012). Od małżeństwa i rodziny: „czas” rodziny – „czas” jednostki. W: A. Kwak i M. Bieńko (red.), Wielość spojrzeń na małżeństwo i rodzinę. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, 39‑60.
Lin, P.L. (1994). Characteristics of a Healthy Family. Reports – Descriptive. Pozyskano z: eric.ed.gov/?id=ED377097 (dostęp: 01.02.2017).
Luber, D. (2010). Zagrożenia współczesnej rodziny wynikające z postępującego relatywizmu i liberalizmu norm moralnych. W: M. Dudek (red.), Wybrane obszary dysfunkcjonalności rodziny. Krasnystaw: Maternus Media, 55‑70.
Łopatkowa, M. (2007). Rodzina w globalnym świecie. W: W. Korzeniowska, A. Murzyna i U. Szuścik (red.), Rodzina w świetle zagrożeń realizacji dotychczasowych funkcji. Szkice monograficzne. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 126‑133.
Mancewicz, M. (2010). Współczesna rodzina w dobie aksjologicznego kryzysu. W: W. Muszyński (red.), Wartości w rodzinie. Ciągłość i zmiana. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 107‑115.
Mariański, J. (2016). Sakrament małżeństwa w świadomości katolików polskich w kontekście przemian rodziny. Studia Teologii Dogmatycznej, 2, 143‑169. Pozyskano z: http://hdl.handle.net/11320/4571 (dostęp: 02.02.2017).
Michoń, P. (2012). Transfery międzypokoleniowe w rodzinie. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, 3, 237‑251.
Shean, G.D. (1980). Depression and the family life cycle: adjusting the system at retirement. Pozyskano z: eric.ed.gov/?id=ED289129 (dostęp: 30.01.2017).
Slany, K. (2008). Alternatywne formy życia małżeńsko‑rodzinnego w ponowoczesnym świecie. Kraków: Zakład Wydawniczy NOMOS.
Steven, C.J., Puchtell, L.A., Ryu, S. i Mortimer, J.T. (1992). Adolescent work and boys’ and girls’ orientations to the future. Sociological Quarterly, 33, 2, 153‑169.
Szukalski, P. (2013). Rodzina przyszłości w perspektywie demograficznej. W: J. Grotowska‑Leder i E. Rokicka (red.), Nowy ład? Dynamika struktur społecznych we współczesnych społeczeństwach. Łódź: Wydawnictwo UŁ, 411‑427.
Walczak, B. (2016). Rodzina transnarodowa. Konteksty i implikacje. Warszawa: Wydawnictwo Scholar.
Warzywoda‑Kruszyńska, W. (2004). Rodzina w procesie zmian. W: W. Warzywoda‑Kruszyńska i P. Szukalski (red.), Rodzina w zmieniającym się społeczeństwie polskim. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 13‑21.
White, J.M. i Klein, D.M. (2008). Family theories. London, New Delhi, Los Angeles, Singapore: Sage Publications.
Żebrowski, J. (2002). Współczesne przeobrażenia w funkcjonowaniu rodziny polskiej. W: J. Żebrowski (red.), Rodzina polska na przełomie wieków. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, 15‑25.
Copyright (c) 2017 HORIZONS OF EDUCATION
![Creative Commons License](http://i.creativecommons.org/l/by-nc-nd/4.0/88x31.png)
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
Authors who publish with this journal agree to the following terms:
- Authors retain copyright and grant the journal right of first publication with the work simultaneously licensed under a CC BY-NC-ND licence that allows others to share the work with an acknowledgement of the work's authorship and initial publication in this journal.
- Authors are asked to enter into separate, additional contractual arrangements for the non-exclusive distribution of the journal's published version of the work (e.g., post it to an institutional repository or publish it in a book), with an acknowledgement of its initial publication in this journal.
Authors are permitted and encouraged to post their work online (e.g., in institutional repositories or on their website) prior to and during the submission process, as it can lead to productive exchanges, as well as earlier and greater citation of published work (See The Effect of Open Access). We advise to use any of the following reserach society portals: