Ideologia - edukacja – zdrowie. Rozważania o dyskursach zakazanych?
Abstrakt
CEL NAUKOWY: Celem artykułu jest próba syntetycznego przedstawienia obszarów problemowych i wskazania zagadnień, jakie pojawiają się na horyzoncie określenia „Ideologia – edukacja – zdrowie”.
PROBLEMY I METODY BADAWCZE: Pytanie problemowe sformułowano następująco: jakie zagadnienia powinny być uwzględniane w społecznym (w tym pedagogicznym) namyśle wokół triady ideologia – edukacja – zdrowie? W artykule podjęto próbę określenia ram krytycznych dyskursów o zdrowiu oraz kierunków analiz (kontekstów) teoretycznych i zarysowania praktycznych odniesień we współczesnej problematyce z zakresu edukacji zdrowotnej. Zastosowano metodę analizy literatury oraz selekcji i rekonstrukcji treści w celu uzyskania syntezy omawianych zagadnień.
PROCES WYWODU: Realizacja celu i odpowiedzi na pytanie problemowe jest ujęta w procesie wywodu, na który składa się: wprowadzenie w zagadnienie, zaprezentowane analizy i refleksje (ujęte dwubiegunowo) dotyczące istoty, wzajemnych relacji, zależności pomiędzy ideologią, edukacją i zdrowiem (w aspekcie wolności i (do)wolności działań człowieka). Przedstawiono przykłady badań obrazujące niektóre kwestie tytułowego zagadnienia.
WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Refleksja nad podjętą problematyką wskazuje na wielowymiarowość analizowanego obszaru; prezentowane analizy i refleksje świadczą o zróżnicowaniu w obrębie badanej rzeczywistości, a przedstawione badania sugerują konieczność zmian w niektórych wymiarach/zakresach instytucjonalnej edukacji zdrowotnej.
WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Istnieje potrzeba przygotowania uniwersalnych opracowań o charakterze dyskursu krytycznego z zakresu ideologii zdrowotnej oraz konieczność projektowania wąskich programów realizowanych w instytucjach edukacyjnych. W obliczu nowych wyzwań (ale i zagrożeń) edukacyjnych, w warunkach ciągłej zmiany społeczno-zdrowotnej należy rozwijać wiedzę, umiejętności i kompetencje przede wszystkim młodego pokolenia w celu skutecznego podejmowania krytycznych dyskursów o przestrzeni ideologiczno-zdrowotnej.
Bibliografia
Alper, J.S. i Beckwith, J. (1993). Genetic fatalism and social policy: The implications of behavior genetics research. The Yale Journal of Biology and Medicine, 66, 511 524.
Bauman, Z. (1995). Ciało i przemoc w obliczu ponowoczesności. Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika („Wykłady Kopernikańskie w Humanistyce”).
Chyrowicz, B. (2004). Transplantologia wciąż kontrowersyjna. Diametros, 1, 104 112.
Conrad, P. (1992). Medicalization and social control. Annual Review of Sociology, 18(1), 209 232.
Conrad, P. (1997). Public eyes and private genes. Historical frames, news constructions, and social problems. Social Problems, 44(2), 139 154.
Conrad, G. i Schmidt, W. (1990). Gesundheitsfőrderung/Healthpromotion. Glossar/Glossary. Investment in health. International Conference on Health Promotion, Bonn, 17 19 December.
Domaradzki, J. (2012). Genetyka, prywatyzacja ryzyka i polityka kozła ofiarnego. Diametros, 32, 1 18.
Jaspers, K. (1993). Autobiografia filozoficzna. Toruń: Wydawnictwo Comer.
Kłos, J., Gromadecka-Sutkiewicz, M. i Zysnarska, M. (2014). Medykalizacja – wyzwanie XXI wieku. Hygeia Public Health, 49(3), 382 388.
Kowalski, M. i Falcman, D. (2011). Fenomenologie: socjologia versus pedagogika. Przesłanki in¬stytucjonalizowania się pedagogiki fenomenologicznej. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Kowalski, M. i Falcman, D. (2012). Ideologie nauk społecznych – warianty interpretacyjne. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Kowalski, M. i Gaweł, A. (2006). Zdrowie – Wartość – Edukacja. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Lane, Ch. (2007). Shyness: How Normal Behavior Became a Sickness. New Haven: Yale University Press.
Lippman, A. (1991). Prenatal genetic testing and screening: constructing needs and reinforcing inequities. The American Journal of Law & Medicine, 17(1 2), 15 50.
Moynihan, R., Heath, I. i Henry, D. (2002). Selling sickness: the pharmaceutical industry and disease mongering. BMJ, 324(7342), 886 891.
Nelkin, D. i Tancredi, L. (1989). Dangerous diagnostics: The social power of biological information. New York: Basic Books.
Noack, H. (1991). Conceptualization and measuring health. Health promotion research. Towards a new social epidemiology. W: B. Badura i I. Kickbusch (red.), Health promotion research. Towards a new social epidemiology. Copenhagen: WHO Regional Publications. European series No. 37.
Pickering, N. (2006). The metaphor of mental illness. New York: Oxford University Press.
Pill, R. (1991). Issues in lifestyles and health: lay meanings of health and health behavior. W: B. Ba¬dura i I. Kickbusch (red.), Health promotion research. Towards a new social epidemiology. Copenhagen: WHO Regional Publications. European series No. 37.
Rodziński, A. (1998). Na orbitach wartości. Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL.
Rose, S. (1995). The rise of neurogenetic determinism. Nature, 373, 380 382.
Sontag, S. (1999). Choroba jako metafora. AIDS i jego metafory. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Strawson P.F. (1994). Analiza i metafizyka. Wstęp do filozofii. Kraków: Wydawnictwo Znak.
Strohman, R.C. (2003). Genetic determinism as a failing paradigm in biology and medicine: impli¬cations for health and wellness. Journal of Social Work Education, 39, 169 191.
Syrek, E. (2008). Zdrowie w aspekcie pedagogiki społecznej. Katowice: Wydawnictwo Uniwersy¬tetu Śląskiego.
Szasz, T. (1984). The therapeutic state. Psychiatry in the mirror of current events. Buffalo, New York: Prometheus Books.
Szasz, T. (2003). The myth of mental illness: Foundations of a theory of personal conduct. New York, London, Toronto, Sydney, New Delhi, Auckland: Harper Perennial edition.
Szasz, T. (2007). The medicalization of everyday life: Selected essays. Syracuse/New York: Sy¬racuse University Press.
Whorf, B.L. (1982). Język, myśl i rzeczywistość. Warszawa: PIW.
Copyright (c) 2018 Mirosław Kowalski
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Uwagi dotyczące praw autorskich
Autorzy publikujący w tym czasopiśmie wyrażają zgodę na następując warunki:
- Autorzy zachowują prawa autorskie, przyznając czasopismu prawo do pierwszej publikacji swojego tekstu jednocześnie zarejestrowanego pod numerem licencji CC BY-ND, która pozwala innym na korzystanie z tego tekstu z uznaniem autorstwa tekstu oraz pierwotnej publikacji w tym czasopiśmie.
- Autorzy proszeni są o nawiązywanie odrębnych, dodatkowych porozumień wynikających z umowy, dotyczących dystrybucji opublikowanej w czasopiśmie wersji tekstu nie na prawach wyłączności (np. opublikowanie go w repozytorium instytucji lub w innym czasopiśmie), z potwierdzeniem pierwszej publikacji w tym czasopiśmie.
Wyraża się zgodę i zachęca autorów do publikacji ich tekstu w Internecie (np. w repozytorium instytucji lub na jej stronie internetowej) przed lub podczas procesu składania tekstu jako, że może to prowadzić do korzystnych wymian oraz wcześniejszego i większego cytowania opublikowanego tekstu (Patrz The Effect of Open Access). Zalecamy wykorzystanie dowolnego portalu stowarzyszeń badawczych z niżej wymienionych:
