Rodzina przestrzenią edukacji do międzykulturowości
Abstrakt
CEL NAUKOWY: Podstawowym celem artykułu jest teoretyczna refleksja nad problemem edukacji do międzykulturowości, który wpisuje się obecnie w szeroko rozwijany nurt w myśli i praktyce edukacyjnej, wytyczając nowe horyzonty dla wychowania w rodzinie.
PROBLEM I METODY BADAWCZE: Problem badawczy dla potrzeb niniejszego opracowania sformułowano w postaci pytania: jaką rolę możemy dziś przypisać rodzinie w zakresie edukacji do międzykulturowości? Jako metodę badawczą zastosowano selektywną analizę literatury naukowej z zakresu pedagogiki rodziny i edukacji międzykulturowej.
PROCES WYWODU: W artykule zostaną nakreślone źródła potrzeby edukacji do międzykulturowości, a następnie zaprezentowane podstawowe pojęcia, jak wielokulturowość i międzykulturowość. Następnym krokiem będzie zamysł nad rodziną jako podstawowym środowiskiem wychowawczym, w którym zachodzi proces kształtowania postaw człowieka. Zwrócona zostanie tu uwaga na rodzinne konteksty i płaszczyzny edukacji do międzykulturowości.
WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Rodzina, będąc zasadniczym środowiskiem egzystencji człowieka, posiada niemożliwy do przecenienia potencjał wychowawczy. Poprzez kształtowanie postaw prospołecznych, przekaz wartości moralnych, budowanie otwartości na odmienności, wpajanie zasad właściwie rozumianej tolerancji rodzina ma szansę stać się środowiskiem rozwoju człowieka, który będzie przejawiał dążność do uczestniczenia w kulturze zarówno ogólnoludzkiej, jak i narodowej.
WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Podjęta analiza pozwala przede wszystkim uwypuklić, iż kulturowe zróżnicowanie społeczeństw stawia przed wychowaniem nowe cele i zadania. Dotyczą one również wychowania w rodzinie, gdzie na drodze procesów wychowawczych dokonuje się kształtowanie religijnej, narodowej i regionalnej tożsamości człowieka. Jako podstawową rekomendację należy sformułować postulat wspierania rodziny w zakresie pełnienia swoich przynależnych funkcji i zadań.
Bibliografia
Aleksander, T. (2012). Wychowanie do wielokulturowości i międzykulturowości (potrzeba – realizacja - trudności). W: K. Szmyd, E. Barnaś-Baran, E. Dolata, A. Śniegulska (red.), Myśl i praktyka edukacyjna w obliczu zmian cywilizacyjnych, T. 1, Człowiek i wychowanie w perspektywie wieloetnicznej i wielokulturowej. Rzeszów: Wydawnictwo UR, 137-155.
Grzybowski, P. P. (2009). Edukacja europejska – od wielokulturowości ku międzykulturowości. Kraków: Impuls.
Homplewicz, J. (1996). Etyka pedagogiczna, Rzeszów, Wydawnictwo WSP.
Jan Paweł II. Moje rodzime dziedzictwo pozwala mi odkrywać i rozumieć innych. Pozyskano z: http://www.katedra.mkw.pl/index.php?option=com_content&view=category&id=3&layout=blog&Itemid=57 (dostęp 22-09-2018).
Jan Paweł II (1990). Poszanowanie sumienia każdego człowieka warunkiem pokoju, „Apostoł”. Pozyskano z: http://www.apostol.pl/janpawelii/oredzia/poszanowanie-sumienia-ka%C5%BCdego-cz%C5%82owieka-warunkiem-pokoju (dostęp 22-09-2018).
Kornacka – Skwara, E. (2010). Funkcjonowanie rodziny w zmieniającej się rzeczywistości kulturowej. W: Edukacja wielokulturowa wyzwaniem dla nauk o wychowaniu, Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie, K. Rędziński (red.), Seria „Pedagogika”, t. XIX, 107-115.
Kułaczkowski, J. (2009). Rola kultury w procesie wychowania dziecka w rodzinie. W: tenże red. Wybrane obszary badań pedagogiki rodziny. Warszawa: Wydawnictwo i Drukarnia Diecezji Rzeszowskiej, 117-130.
Lalak, D. (1999). Edukacja międzykulturowa. W: D. Lalak, T. Pilch (red.), Elementarne pojęcia pedagogiki społecznej i pracy socjalnej. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”, 73-75.
Mariański, J. (2001). Praktyki religijne młodzieży a uznawane wartości prorodzinne. W: M. Ziemska (red.), Rodzina współczesna. Warszawa: Wydawnictwo UW.
Młynarczuk – Sokołowska, A. (2012). Całożyciowa edukacja międzykulturowa jako wyzwanie dla społeczeństw kulturowo zróżnicowanych, „Pogranicze. Studia Społeczne”, t. XX, 233-244.
Nikitorowicz, J. (2005). Międzykulturowość jako istotna (kluczowa) wartość w edukacji permanentnej. W: W. Furmanek (red.), Wartości w pedagogice. Rzeszów – Warszawa: Wydawnictwo UR, Instytut Badań edukacyjnych, 152-166.
Nikitorowicz, J. (1995a). Pogranicze, tożsamość, edukacja międzykulturowa. Białystok: Wydawnictwo Uniwersyteckie „Trans Humana”.
Nikitorowicz, J. (1995b). Tolerancja. Idea i cel edukacji międzykulturowej, „Problemy Opiekuńczo – Wychowawcze”, nr 6, 2-9,
Nikitorowicz, J. Wartość etosu jako podstawa kształtowania tożsamości wielokulturowej, podłoże konfliktów kulturowych i cel edukacji międzykulturowej. W: T. Lewowicki, E. Ogrodzka - Mazur, A. Gajdzica (red.), Świat wartości i edukacja międzykulturowa. Cieszyn – Warszawa: Uniwersytet Śląski – Filia – WSP ZNP w Warszawie, 1-18.
Nikitorowicz, J. (1999). Projektowanie edukacji międzykulturowej perspektywie demokracji i integracji europejskiej. W: J. Nikitorowicz, M. Sobecki (red.), Edukacja międzykulturowa w wymiarze instytucjonalnym. Białystok: Wydawnictwo Uniwersyteckie „Trans Humana”, 25-32.
Opozda, D. (2012). Pedagogiczna wielowymiarowość rozwoju osób w rodzinie. W: M. Jeziorański, D. Opozda, A. Rynio (red.), Rodzina przestrzenia rozwoju osoby. Perspektywa pedagogiczna. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 11-31.
Olbrycht, K. (2005). Tolerancja a wychowanie. W: F. Adamski (red.), Wychowanie personalistyczne. Kraków: Wydawnictwo WAM, 237-246.
Powęska M. (2011). Edukacja międzykulturowa a tożsamość narodowa, „Kwartalnik Edukacyjny”, 4 (67), 30-34.
Rynio, A. (1997). Doświadczanie wartości własnej osoby drogą rozwoju religijnego. W: A. M. Tchorzewski (red.), Doświadczanie wartości samego siebie w procesach edukacyjnych. Bydgoszcz: WSP w Bydgoszczy, 67-78.
Rynio, A. (2004). Integralne wychowanie w myśli Jana Pawła II. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Rynio, A. (2006). Wychowanie religijne w rodzinie w ujęciu Księdza Profesora Józefa Wilka. W: B. Kiereś, M. Nowak, D. Opozda (red.), Wybrane zagadnienia teorii i praktyki pedagogiki rodziny. Lublin, 97-105.
Skorowski, H., Koral J., Gocko J. (2006). Świat u progu XXI wieku. Wybrane zagadnienia z problematyki międzynarodowej. Studium z katolickiej nauki społecznej. Warszawa – Tyczyn: WSSG w Tyczynie.
Skorowski, H. (2005). Problematyka praw człowieka. Warszawa: UKSW.
Śniegulska, A. (2010). Edukacja międzykulturowa wobec przemocy i zagrożeń współczesnego świata. W: M. Вasькiв (red.), Пpoблеми філoлoгії тa культypи: Укpaїнa – Пoльшa. Збipник нayкoвих пpaць укpaїнcких та пoльcькиx вчeних, Випyск 1. Kaм’янeць – Пoдiльcкий, Нaціoнaльний yнiвepcитeт іменi Іванa Oгієнкa, 153-159.
Śniegulska, A. (2012). Edukacja międzykulturowa drogą do przeciwdziałania zagrożeniom i przemocy w świecie XXI wieku. W: K. Szmyd, E. Barnaś-Baran, E. Dolata, A. Śniegulska (red.), Myśl i praktyka edukacyjna w obliczu zmian cywilizacyjnych, T. 1, Człowiek i wychowanie w perspektywie wieloetnicznej i wielokulturowej. Rzeszów: Wydawnictwo UR, 264-284.
Śniegulska, A. (2002). Szerzenie kultury pokoju jako zadanie edukacji regionalnej, „Wychowawca”, nr 4, 18.
Wilk, J. (1997). Rola rodziny i szkoły w kształtowaniu postaw patriotycznych, „Życie i Myśl”, 6, 21-35.
Copyright (c) 2019 Anna Małgorzata Śniegulska
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Uwagi dotyczące praw autorskich
Autorzy publikujący w tym czasopiśmie wyrażają zgodę na następując warunki:
- Autorzy zachowują prawa autorskie, przyznając czasopismu prawo do pierwszej publikacji swojego tekstu jednocześnie zarejestrowanego pod numerem licencji CC BY-ND, która pozwala innym na korzystanie z tego tekstu z uznaniem autorstwa tekstu oraz pierwotnej publikacji w tym czasopiśmie.
- Autorzy proszeni są o nawiązywanie odrębnych, dodatkowych porozumień wynikających z umowy, dotyczących dystrybucji opublikowanej w czasopiśmie wersji tekstu nie na prawach wyłączności (np. opublikowanie go w repozytorium instytucji lub w innym czasopiśmie), z potwierdzeniem pierwszej publikacji w tym czasopiśmie.
Wyraża się zgodę i zachęca autorów do publikacji ich tekstu w Internecie (np. w repozytorium instytucji lub na jej stronie internetowej) przed lub podczas procesu składania tekstu jako, że może to prowadzić do korzystnych wymian oraz wcześniejszego i większego cytowania opublikowanego tekstu (Patrz The Effect of Open Access). Zalecamy wykorzystanie dowolnego portalu stowarzyszeń badawczych z niżej wymienionych:
