Odkrywanie zasobów rodziny w poradnictwie i w procesie terapii
Abstrakt
CEL NAUKOWY: Celem artykułu jest przedstawienie zasobów rodzinnych, posiadanych przez każdą wspólnotę rodzinną potencjałów umożliwiających zaspokajanie jej podstawowych potrzeb, radzenie sobie z kryzysami rozwojowymi oraz niespodziewanymi wydarzeniami życiowymi.
PROBLEM I METODY BADAWCZE: Prezentowany problem badawczy odnosi się do odpowiedzi na pytania: Czym są zasoby rodzinne? Jakie są źródła ich pochodzenia? Wykorzystano wyniki analiz literatury przedmiotu oraz posłużono się empirycznymi odniesieniami do doświadczeń pracy terapeutycznej z rodzinami.
PROCES WYWODU: W założeniach poradnictwa, jak i psychoterapii rodzina pacjenta, sama będąca pacjentem zbiorowym, uznawana jest za podstawową instytucję kształtującą osobę ludzką. Przyjmując perspektywę zasobów rodziny, odchodzi się od zainteresowania deficytami i dysfunkcjami rodziny na rzecz koncentracji na aspektach pozytywnych doświadczeń, wzorców zachowań, myśli i uczuć. Podejmując analizę publikacji naukowych, w tym opracowań o charakterze terapeutycznym, przywołano koncepcje teoretyczne, na których zasadza się pojęcie zasobów rodzinnych – socjologiczne oraz konstruktywizmu, wyodrębniono kategorie zasobów rodzinnych, posłużono się empirycznymi przykładami pochodzącymi z praktyki terapeutycznej.
WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Przeprowadzone analizy wykazują, że zasoby rodzinne to wieloczynnikowy potencjał, umożliwiający rozwój poszczególnych osób i całej wspólnoty rodzinnej. Przyjmują one różne formy. Ich źródło może być zlokalizowane w atrybutach/cechach poszczególnych osób, w rodzinie i w jej środowisku. W procesie pomocy rodzinie terapeuta wnosi wiarę/ przekonanie w możliwości rodziny, poszukuje jej potencjałów, ułatwia członkom rodziny nabywanie
nowych kompetencji.
WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE:
• Zasoby rodzinne stanowią wartościowe podejście, pomagające rodzinie osiągnąć pozytywne
rezultaty, oczekiwane zmiany czy wyjście z kryzysu. Mogą być początkowo odkrywane
przez profesjonalistów towarzyszących rodzinie, ale docelowo warto, by były identyfikowane
przede wszystkim przez osoby żyjące w rodzinie.
• Zasoby rodzinne to bardzo szeroki zakres potencjałów umieszczonych w czasie, doświadczeniach,
uczuciach.
• Wszystkie rodziny dysponują zasobami dającymi się wykorzystać do procesów rozwoju.
Bibliografia
Chrząstowski, S. (2014). Nie tylko schemat. Praktyka systemowej terapii rodzin. Warszawa: Wydawnictwo Paradygmat.
Ciczkowska-Giedziun, M. (2011). Praca socjalna z rodziną oparta na zasobach. Dysfunkcje rodziny. Roczniki Socjologii Rodziny UAM Poznań, XXI, 214-228.
Corey, G. (2005). Teoria i praktyka poradnictwa i psychoterapii. Poznań: Zysk i S‑ka.
Feldman, L. (2001). Łączenie terapii indywidualnej i rodzinnej. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Goldenberg, H. i Goldenberg, I. (2006). Terapia rodzin. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Herringer, N. (2010). Empowerment in der socialen Arbeit. Stuttgart, Berlin, Köln: Wydawnictwo Kolhammer.
Kulesza, M. (2016). Pojęcie „zasoby rodzinne” jako kategoria polskiej i niemieckiej pedagogiki społecznej. W: E. Czerka-Fortuna, K. Kmita-Zaniewska i A. Zbierzchowska (red.), Zasoby rodziny. Wychowanie, poradnictwo, praca socjalna. Gdańsk: Wydawnictwo Naukowe „Katedra”.
Kulesza, M. (2017). Rodzinne zasoby w pedagogice społecznej i praktyce psychopedagogicznej. Warszawa: Wydawnictwo Difin.
Lachowska, B. (2014). Pozytywna psychologia rodziny w teorii i w praktyce. W: K. Janicka i H. Liberska (red.), Psychologia rodziny. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Ładyżyński, A. (2017). Terapia jako forma pomocy rodzinie w powrocie do równowagi. W: M. Parzyszek i M. Samorańska (red.), Rodzina – wsparcie i pomoc. Pedagogika Rodziny w Teorii i Praktyce, 4. Lublin: Episteme.
Marquardt, M. (2002). Zasoby rodziny w leczeniu zaburzeń obsesyjno-kompulsyjnych u dzieci: studium przypadku. Nowiny Psychologiczne, 4, 59-64.
McCubbin, H.I. (1980). Family stress and adaptation. Minneapolis: National Council on Family Relations.
McCubbin, H.I. i Patterson, J.M. (1983). Family transitions: Adaptation to stess. W: H.I. McCubbin i C.R. Figley (red.), Stress and the family. Vol. I: Coping with normative transitions. New York: Bruhnel & Mosel.
Mediolańska szkoła terapii rodzin. Z G. Cecchinem rozmawiają B. de Barbaro i L. Górniak (1995).
W: G. Cecchin, Mediolańska szkoła terapii rodzin. Wybór prac. Opracował B. de Barbaro i L. Górniak. Kraków: Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Rynio, A., Braun, K., Jeziorański, M. i Szewczak, I. (2015). Obudzić (nie)odkryty potencjał małżeństwa i rodziny. Lublin: Wydawnictwo Episteme.
Stierlin, H., Rucker-Embden, I., Wetzel, N. i Wirsching, M. (1999). Pierwszy wywiad z rodziną. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Teusz, G. (2018). Materiały nieopublikowane, na podstawie wykładu pt.: Komunikacja interpersonalna w systemie rodziny przeprowadzonego w Instytucie Pedagogiki Uniwersytetu Wrocławskiego w dniu 22 stycznia.
Trzebińska, E. (2008). Psychologia pozytywna. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
Zwoliński, M. (2000). Systemowe zasoby rodziny a poczucie koherencji u dorosłego dziecka. Przegląd Psychologiczny, 2(43), 139-156.
Copyright (c) 2019 Andrzej Ładyżyński
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Uwagi dotyczące praw autorskich
Autorzy publikujący w tym czasopiśmie wyrażają zgodę na następując warunki:
- Autorzy zachowują prawa autorskie, przyznając czasopismu prawo do pierwszej publikacji swojego tekstu jednocześnie zarejestrowanego pod numerem licencji CC BY-ND, która pozwala innym na korzystanie z tego tekstu z uznaniem autorstwa tekstu oraz pierwotnej publikacji w tym czasopiśmie.
- Autorzy proszeni są o nawiązywanie odrębnych, dodatkowych porozumień wynikających z umowy, dotyczących dystrybucji opublikowanej w czasopiśmie wersji tekstu nie na prawach wyłączności (np. opublikowanie go w repozytorium instytucji lub w innym czasopiśmie), z potwierdzeniem pierwszej publikacji w tym czasopiśmie.
Wyraża się zgodę i zachęca autorów do publikacji ich tekstu w Internecie (np. w repozytorium instytucji lub na jej stronie internetowej) przed lub podczas procesu składania tekstu jako, że może to prowadzić do korzystnych wymian oraz wcześniejszego i większego cytowania opublikowanego tekstu (Patrz The Effect of Open Access). Zalecamy wykorzystanie dowolnego portalu stowarzyszeń badawczych z niżej wymienionych: