Aksjologia dziennikarska wobec wyzwań współczesności
Abstrakt
CEL NAUKOWY: Celem artykułu jest przedstawienie uwarunkowań, jakim podlega dziennikarstwo w dobie rewolucji w dostępie do informacji, oraz pokazanie, jak uwarunkowania te wpływają na realizowanie przez dziennikarzy standardów zawodowych.
PROBLEM I METODY BADAWCZE: Problem badawczy został sformułowany jako pytanie: czy w związku z kryzysem epistemologicznym dotykającym dziennikarstwo zasadne jest rozważenie zmiany ustanowionych w XX w. przez środowisko dziennikarskie norm i wartości? W zakresie przyjętej metodologii zastosowano założenia teorii normatywnej i teorii społecznej odpowiedzialności mediów, a także metodę analizy i krytyki piśmiennictwa.
PROCES WYWODU: Publikację rozpoczyna przypomnienie norm etycznych w dziennikarstwie, które przez przeszło sto lat, pełniąc funkcję „drogowskazów”, przyczyniały się do budowy społecznego ładu opartego na wartościach. Następnie przedstawiono uwarunkowania, jakim podlega dziennikarstwo we współczesnym, zmediatyzowanym społeczeństwie. Na podstawie badań orzeczeń Rady Etyki Mediów wskazano na naruszenia standardów dziennikarskich w praktyce redakcyjnej.
WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Podjęte badania wskazują na znaczenie etyki dziennikarskiej w komunikowaniu oraz negatywne konsekwencje dla społeczeństwa demokratycznego, jakie przynosi odchodzenie od standardów związanych z przekazywaniem informacji.
WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Mimo ogromnej konkurencji i starań mediów o pozyskanie audytorium to wiarygodność i zaufanie odbiorców będą decydowały o ich powrocie do tych samych źródeł informacji. Respektowanie standardów etycznych, w tym ujęciu, staje się fundamentem ekonomicznej egzystencji środków masowego przekazu.
Bibliografia
Baczyński, A. (2012). Uczciwość dziennikarska czyli o potrzebie etyki zawodowej w mediach, Studia Socialia Cracoviensia 4 (2012) nr 1 (6).
Bauer, Z. (2010). Gatunki dziennikarskie. W Z. Bauer, E. Chudziński, (Red.), Dziennikarstwo i świat mediów. Kraków: TAiWPN UNIVERSITAS.
Baumann, Z. (1996). Etyka ponowoczesna. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Boniecki, A. (2010). Parę zasad ważnych na co dzień. W A. Skworz, A. Niziołek (Red.), Biblia dziennikarstwa. Kraków: Wydawnictwo Znak.
Boventer, H. (1995). Odpowiedzialność mediów i zaufanie publiczne. Etyka, moralność i wolność prasy. Zeszyty Prasoznawcze, nr 1-2.
Chrapek, J. (1990). Kościół a środki społecznego przekazu, Praca zbiorowa. Warszawa: Pallotinum.
Czyżewski, M. (2005). Rola dziennikarza w dyskursie publicznym. W S. Mocek (Red.), Dziennikarstwo, media, społeczeństwo. Warszawa: Instytut Studiów Politycznych PAN&Collegium Civitas.
Dobek-Ostrowska, B., Barczyszyn P.& Michel A., (2013). Zmiana w dziennikarstwie. Kultura zawodowa polskich dziennikarzy (badania ilościowe). Studia Medioznawcze nr 1 (52).
Doktorowicz, K.(1989).Obiektywizm w amerykańskiej doktrynie prasowej. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Chudy, W. (2007). Kłamstwo jako metoda. Warszawa: Oficyna Naukowa.
Gdula, M. (2016). Polityka po końcu prasy. Krytyka Polityczna nr 44.
Gierula, M. (Red.) (2006). Współczesny dziennikarz i nadawca. Sosnowiec: Wyższa Szkoła Zarządzania i Marketingu.
Gugała, J. (2013). Hodowla kretyna, Wprost 34.
Hafez, K. (2002). Journalism ethics revisited: a comparison of ethics codes in Europe, North Africa, The Middle East and Muslim Asia. Political Communication, vol. 19 (3), s. 225-250.
Hallin, D. (1992). The passing of the «High Modernizm» of American Journalism. Journal of Communication, Vol. 42(3), s. 14-25.
Kapuściński, R.(2013). Autoportret reportera. Kraków: Wydawnictwo Znak.
Kapuściński, R. (2013). To nie jest zawód dla cyników. Warszawa: Dom Wydawniczy PWN.
Kononiuk, T. (2013). Profesjonalizacja w dziennikarstwie. Między modernizmem a ponowoczesnością. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Aspra-JR.
Kozieł, A. (2015). Iluzja dziennikarskiego obiektywizmu. W K. Wolny-Zmorzyński, P. Urbaniak & K. Bernat (Red.) Modele współczesnego dziennikarstwa .Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Laitila, T. (1995). Journalistic codes of ethics in Europe, European Journal of Communication, vol.10 (4).
Łuniński, E. (1928). O zawodzie dziennikarza. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Bibljoteka Polska”.
Majmurek J. (2016). Postprawda, czyli o świecie, w którym ciągle można wierzyć w zamach smoleński”, Newsweek –wydanie internetowe. Pobrane z https://www.newsweek.pl/polska/spoleczenstwo/post-prawda-slowem-roku-2016-czym-jest-post-prawda-i-jak-wplywa-na-polityke/yey7zrp
Michalewicz, I. (2015). Reporter, który umarł ze smutku; Gazeta Wyborcza, „Duży format”, 17.06.
Michalski, B. (1998). Podstawowe problemy prawa prasowego. Warszawa: Dom Wydawniczy ELIPSA.
Mikułowski-Pomorski, J. (2006). Czytelnik poszukuje partnera. Jak utrzymać wiernego czytelnika. W M. Gierula (Red.) Współczesny dziennikarz i nadawca. Sosnowiec: WSZiMS – Wydawnictwo Wyższej Szkoły Zarządzania i Marketingu.
Miller, M. (2005). Dziennikarstwo jako narzędzie poznania. W S. Mocek (Red.) Dziennikarstwo, media społeczeństwo. Warszawa: ISP PAN, Collegium Civitas Press.
Mocek, S. (2006). Dziennikarze po komunizmie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Nordenstreng, K. (1994). Od prawa międzynarodowego do zasad etyki dziennikarskiej. Komentarz do Deklaracji Paryskiej. Przekazy i Opinie nr 4, s. 167-169.
Ortega y Gasset, J. (2002). Bunt mas. Warszawa: Replika.
Pilikowski, J. (2010). Podróż w świat etyki. Kraków: Wydawnictwo WAM.
Pleszczyński, J. (2007). Etyka dziennikarska. Warszawa: Difin, sp.z.o.o.
Płudowski, T. (2005). Dziennikarstwo i środki masowego przekazu w rynkowym społeczeństwie demokratycznym: krytyka modelu amerykańskiego.
W S. Mocek (Red.) Dziennikarstwo, media, społeczeństwo. Warszawa: Instytut Studiów Politycznych PAN&Collegium Civitas.
Copyright (c) 2020 Agata Anna Raczkowska
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Uwagi dotyczące praw autorskich
Autorzy publikujący w tym czasopiśmie wyrażają zgodę na następując warunki:
- Autorzy zachowują prawa autorskie, przyznając czasopismu prawo do pierwszej publikacji swojego tekstu jednocześnie zarejestrowanego pod numerem licencji CC BY-ND, która pozwala innym na korzystanie z tego tekstu z uznaniem autorstwa tekstu oraz pierwotnej publikacji w tym czasopiśmie.
- Autorzy proszeni są o nawiązywanie odrębnych, dodatkowych porozumień wynikających z umowy, dotyczących dystrybucji opublikowanej w czasopiśmie wersji tekstu nie na prawach wyłączności (np. opublikowanie go w repozytorium instytucji lub w innym czasopiśmie), z potwierdzeniem pierwszej publikacji w tym czasopiśmie.
Wyraża się zgodę i zachęca autorów do publikacji ich tekstu w Internecie (np. w repozytorium instytucji lub na jej stronie internetowej) przed lub podczas procesu składania tekstu jako, że może to prowadzić do korzystnych wymian oraz wcześniejszego i większego cytowania opublikowanego tekstu (Patrz The Effect of Open Access). Zalecamy wykorzystanie dowolnego portalu stowarzyszeń badawczych z niżej wymienionych:
