Prawodemia, czyli o rzeczywistości prawnej w dobie pandemii w Polsce
Abstrakt
CEL NAUKOWY: Celem naukowym niniejszej publikacji jest opisanie i uzasadnienie istnienia zjawiska prawodemii w dobie pandemii w Polsce, a także wskazanie jego przyczyn i skutków.
PROBLEM I METODY BADAWCZE: Problem badawczy stawiany w niniejszej pracy jest następujący: czym charakteryzuje się zjawisko prawodemii w Polsce jako demokratycznym państwie prawnym, a także jakie były przyczyny oraz skutki jego występowania w dobie pandemii. Metoda badawcza polegała na analizie literatury z zakresu nauk społecznych, w tym w szczególności nauk socjologicznych, nauk o mediach i komunikacji społecznej oraz nauk prawnych.
PROCES WYWODU: Artykuł składa się z pięciu części. Pierwsza zawiera wstęp do rozważań zasadniczych i opisuje podłoże metodologiczne badań. W części drugiej podjęta została próba zdefiniowania prawodemii oraz omówienia jej cech charakterystycznych. W części trzeciej przeanalizowane zostały najważniejsze przyczyny tego zjawiska, a w części czwartej – najistotniejsze jego skutki. Ostatni fragment pracy stanowi podsumowanie zawierające wnioski naukowe.
WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Z przeprowadzonych analiz wynika, że w czasie trwania pandemii w Polsce doszło do niekorzystnego chaosu normatywnego wynikającego z nadmiaru regulacji prawnych i nazbyt dynamicznych ich zmian. Stan ten ujawniał się na trzech płaszczyznach: pierwotnej płaszczyźnie stanowienia prawa oraz dwóch płaszczyznach wtórnych – komunikacji o prawie oraz jego stosowania. Najważniejszymi przyczynami tak rozumianej prawodemii były: wzrost znaczenia funkcji dynamizującej, ochronnej oraz represyjnej prawa, a także wzrost znaczenia nieformalnych kanałów medialnych, za pośrednictwem których komunikowane były zmiany w prawie. Najważniejszym skutkiem prawodemii było natomiast zakłócenie świadomości prawnej społeczeństwa.
WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Innowacyjność badawcza artykułu polega na dostrzeżeniu nowego zjawiska społeczno-prawno-komunikacyjnego, jakim jest prawodemia. Pojęcie to stanowić może punkt wyjścia dla badań o charakterze empirycznym, w tym zwłaszcza dla badań dotyczących poziomu i zmian świadomości prawnej polskiego społeczeństwa oraz skuteczności nieformalnych kanałów przepływu informacji prawnej w dobie pandemii.
Bibliografia
Borucka-Arctowa, M. (1980). Świadomość prawna społeczeństwa polskiego. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, 152(1), 153-165.
Doległo, S. (2021). Infodemia koronawirusa. Medialny obraz pandemii oczami młodych badaczy. Zeszyty Prawoznawcze, 64(1), 109-112.
du Vall, M. i Majorek, M. (2020). Zarządzanie informacją przez instytucje publiczne – studium przypadku komunikacji kryzysowej Ministerstwa Zdrowia via Twitter w okresie pandemii. Bezpieczeństwo. Teoria i Praktyka, 4, 175-197.
Griffin, E.A. (2003). Podstawy komunikacji społecznej (O. i W. Kubińscy i M. Kacmajor, tłum).Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Gryniuk, A. (1979). Świadomość prawna. Studium teoretyczne. Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Hodalska, M. (2018). Nadciąga zagłada! Retoryka strachu w polskich mediach na przykładzie prasowych relacji z epidemii ptasiej i świńskiej grypy. Kultura – Media – Teologia, 32(1), 25-40.
Kojder, A. (2016). Podstawy socjologii prawa. Warszawa: Oficyna Naukowa. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 roku. Dz.U. Nr 78, poz. 483 z późn. zm. (Polska).
Kordela, M. (2012). Zasady prawa. Studium teoretycznoprawne. Poznań: Wydawnictwo Uniwersytetu Adama Mickiewicza.
Morawski, L. (2004). Wstęp do prawoznawstwa. Toruń: Wydawnictwo „Dom Organizatora”.
Ledzińska, M. (2002). Stres informacyjny jako zagrożenie dla rozwoju. Roczniki Psychologiczne, 5, 77-97.
Penkala-Gawęcka D. (2020). Covid-19, niepewność, lęk i nadzieja. W poszukiwaniu skutecznego leku. Lud, 104, 185-212.
Pieniążek, A. i Stefaniuk, M. (2014). Socjologia prawa. Zarys wykładu. Warszawa: Wydawnictwo Wolters Kluwer.
Skrzydło, W. (2013). Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz. Warszawa: Wydawnictwo Wolters Kluwer.
Stefaniuk, M. (2016). Zasada odpowiedniego vacatio legis jako element ochrony zaufania obywateli do państwa i stanowionego przez nie prawa. Studia Iuridica Lublinensia, 25(1), 59-75.
Świeca, L. (2020). Makiawelizm medyczny: medialna dezinformacja w sprawie maseczek chroniących przed koronawirusem w Polsce. W: K. Marcinkiewicz, P. Nowak, D. Popielec i M. Wilk (red.), Koronawirus wyzwaniem współczesnego społeczeństwa : media i komunikacja społeczna. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Wronkowska, S. i Ziembiński, Z. (2001). Zarys teorii prawa. Poznań: Przedsiębiorstwo Wydawnicze Ars Boni Et Aequi.
Wróblewski, M. (2020). Superroznosiciele wątpliwości. Sceptycyzm i teorie spisowe w dobie koronawirusa. Dyskurs i Dialog, 4, 23-35.
Copyright (c) 2021 Horyzonty Wychowania
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Uwagi dotyczące praw autorskich
Autorzy publikujący w tym czasopiśmie wyrażają zgodę na następując warunki:
- Autorzy zachowują prawa autorskie, przyznając czasopismu prawo do pierwszej publikacji swojego tekstu jednocześnie zarejestrowanego pod numerem licencji CC BY-ND, która pozwala innym na korzystanie z tego tekstu z uznaniem autorstwa tekstu oraz pierwotnej publikacji w tym czasopiśmie.
- Autorzy proszeni są o nawiązywanie odrębnych, dodatkowych porozumień wynikających z umowy, dotyczących dystrybucji opublikowanej w czasopiśmie wersji tekstu nie na prawach wyłączności (np. opublikowanie go w repozytorium instytucji lub w innym czasopiśmie), z potwierdzeniem pierwszej publikacji w tym czasopiśmie.
Wyraża się zgodę i zachęca autorów do publikacji ich tekstu w Internecie (np. w repozytorium instytucji lub na jej stronie internetowej) przed lub podczas procesu składania tekstu jako, że może to prowadzić do korzystnych wymian oraz wcześniejszego i większego cytowania opublikowanego tekstu (Patrz The Effect of Open Access). Zalecamy wykorzystanie dowolnego portalu stowarzyszeń badawczych z niżej wymienionych:
