Infodemia w pandemii
Abstrakt
CEL NAUKOWY: Poszerzenie perspektywy badawczej zachowań informacyjnych w informatologii o zagadnienie błędów poznawczych, co pozwoli trafniej projektować i interpretować badania empiryczne. Kontekstem rozważań uczyniono infodemię związaną w wirusem COVID‑19.
PROBLEM I METODY BADAWCZE: Podjęto próbę opisania błędów poznawczych z perspektywy informatologicznej, wpływających na zachowania informacyjne. Zaprezentowano teoretyczne podejście z zastosowaniem krytycznej analizy aktualnej i reprezentatywnej dla tematu literatury przedmiotu, podpartej publikacjami z obszaru psychologii kognitywnej.
PROCES WYWODU: Krótkie wprowadzenie do teorii zachowań informacyjnych uznano za niezbędne dla zrozumienia tematu. Następnie scharakteryzowano infodemię jako ich kontekst. Na tak zarysowanym tle pokazano najczęstsze błędy poznawcze, które zdaniem autorki mają związek z natłokiem, złożonością, zniekształceniami informacji, a przez to z niepewnością sytuacji odbiorcy informacji i podejmowanymi zachowaniami informacyjnymi.
WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Uzyskano bardziej spójną podbudowę/perspektywę teoretyczną do projektowania oraz pogłębionej oceny i interpretacji badań empirycznych, podpartą kontekstowymi przykładami.
WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Uzupełnienie perspektywy zachowań informacyjnych o mechanizmy aktywacji błędów poznawczych stwarza szerokie pole do korygowania i kształtowania pożądanych zachowań przez różne zainteresowane podmioty.
Bibliografia
ALLEA (2021). Fact or fake? Tackling science disinformation. ALLEA Discussion Paper, 5. Berlin. DOI: 10.26356/fact‑or‑fake
Bąkowicz, K. (2020). Fake news. Produkt medialny czasów postprawdy. Oficyna Wydawnicza ASPRA‑JR.
Boot A.B., Eerland, A., Jongerling, J., Verkoeijen, P.P.J.L. i Zwaan, R.A. (2021). Gathering, proces‑sing, and interpreting information about COVID‑19. Scientific Reports. 11:6569. https://www.nature.com/articles/s41598‑021-86088-3
Cisek, S. (2017). Zachowania informacyjne – wybrane aspekty. Biuletyn EBIB, 173. http://ebibojs.pl/index.php/ebib/article/view/129/131
Cisek, S. i Krakowska, M. (2020) Zachowania informacyjne naukowców: w poszukiwaniu modelu zintegrowanego. W: M. Nowina Konopka, W. Świerczyńska‑Głownia iA. Hess (red.), Komunikowanie interdyscyplinarne (s. 15‑36). Instytut Dziennikarstwa, Mediów i Komunikacji Społecznej Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Farooq, A., Laato, S., Najmul Islam, A.K.M. i Isoaho, J. (2021) Understanding the impact of information sources on COVID‑19 related preventive measures in Finland. Technology in Society, 65. https://doi.org/10.1016/j.techsoc.2021.101573
Kahneman D. (2012). Pułapki myślenia. O myśleniu szybkim i wolnym (P. Szymczak, tłum.). Media Rodzina.
Kamińska‑Czubała, B. (2013). Zachowania informacyjne w życiu codziennym. Informacyjny świat pokolenia Y. Wydawnictwo SBP.
Lamża, Ł. (2020). Światy równoległe. Czego uczą nas płaskoziemcy, homeopaci, różdżkarze. Wydawnictwo Czarne.
Ledzińska, M. (2009). Człowiek współczesny w obliczu stresu informacyjnego. Wydawnictwo Instytutu Psychologii PAN.
Li, Ch., Fung, H.H., Tse, D.C.K., Tsang, V.H.L., Zhang, H. i Mai, Ch. (2021). Obtaining information from different sources matters during the COVID‑19 pandemic. Gerontologist, 61(2), 187‑195. DOI: 10.1093/geront/gnaa222
Mierzecka, A. (2013). Badania zachowań informacyjnych. Wydawnictwo SBP.
Pindlowa, W. (1984). Kształcenie studentów jako użytkowników informacji naukowej. Z pogranicza informatologii i pedagogiki. Uniwersytet Jagielloński.
Rosińska, K. i Brzóska, P. (2020). Analiza indywidualnej podatności użytkowników mediów społecznościowych na fake newsy – perspektywa polska. Studia Medioznawcze, 3(82), 661‑688.
Sharot, T. i Sunstein, C.R. (2020). How people decide what they want to know. Nature Human Behaviour, 4, 14‑19.
Skarpa, P.E. i Garoufallou, E. (2021). Information seeking behavior and COVID‑19 pandemic: A snapshot of young, middle aged and senior individuals in Greece. International Journal of Medical Informatics, 150. https://doi.org/10.1016/j.ijmedinf.2021.104465
Soroya, S.H., Farooq, A., Mahmood, K., Isoaho, J. i Zara, S. (2021). From information seeking to information avoidance: understanding the health information behavior during a global health crisis, Information. Processing and Management, 58(2). https:// doi.org/10.1016/j.ipm.2020.102440
Tversky, A. i Kahneman D. (1974). Judgment under Uncertainty: Heuristics and Biases. Science, 185(4157), 1124‑1131.
UE (2020). Wspólny komunikat do Parlamentu Europejskiego, Rady Europejskiej, Rady, Europejskiego Komitetu Społeczno‑Ekonomicznego i Komitetu Regionów. Walka z dezinformacją wokół COVID‑19 – dajemy dojść do głosu faktom (Bruksela, 10.6.2020 r. JOIN(2020) 8 final).
WHO (2020). Coronavirus disease 2019 (COVID‑19) Situation Report – 45. https://www.who.int/docs/default‑source/coronaviruse/situation-reports/20200305-sitrep-45-covid-19.pdf?sfvrsn=ed2ba78b_4
Zhao, H., Fu, S. i Chen, X. (2020). Promoting users’ intention to share online health articles on social media: The role of confirmation bias. Information Processing and Management, 57(6). https://doi.org/10.1016/j.ipm.2020.102354
Copyright (c) 2021 Horyzonty Wychowania
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Uwagi dotyczące praw autorskich
Autorzy publikujący w tym czasopiśmie wyrażają zgodę na następując warunki:
- Autorzy zachowują prawa autorskie, przyznając czasopismu prawo do pierwszej publikacji swojego tekstu jednocześnie zarejestrowanego pod numerem licencji CC BY-ND, która pozwala innym na korzystanie z tego tekstu z uznaniem autorstwa tekstu oraz pierwotnej publikacji w tym czasopiśmie.
- Autorzy proszeni są o nawiązywanie odrębnych, dodatkowych porozumień wynikających z umowy, dotyczących dystrybucji opublikowanej w czasopiśmie wersji tekstu nie na prawach wyłączności (np. opublikowanie go w repozytorium instytucji lub w innym czasopiśmie), z potwierdzeniem pierwszej publikacji w tym czasopiśmie.
Wyraża się zgodę i zachęca autorów do publikacji ich tekstu w Internecie (np. w repozytorium instytucji lub na jej stronie internetowej) przed lub podczas procesu składania tekstu jako, że może to prowadzić do korzystnych wymian oraz wcześniejszego i większego cytowania opublikowanego tekstu (Patrz The Effect of Open Access). Zalecamy wykorzystanie dowolnego portalu stowarzyszeń badawczych z niżej wymienionych:
