Infodemia w pandemii

Słowa kluczowe: zachowania informacyjne, infodemia, covid-19, SARS‑CoV‑2, błędy poznawcze, użytkownicy informacji zdrowotnej, dezinformacja

Abstrakt

CEL NAUKOWY: Poszerzenie perspektywy badawczej zachowań informacyjnych w informatologii o zagadnienie błędów poznawczych, co pozwoli trafniej projektować i interpretować badania empiryczne. Kontekstem rozważań uczyniono infodemię związaną w wirusem COVID‑19.

PROBLEM I METODY BADAWCZE: Podjęto próbę opisania błędów poznawczych z perspektywy informatologicznej, wpływających na zachowania informacyjne. Zaprezentowano teoretyczne podejście z zastosowaniem krytycznej analizy aktualnej i reprezentatywnej dla tematu literatury przedmiotu, podpartej publikacjami z obszaru psychologii kognitywnej.

PROCES WYWODU: Krótkie wprowadzenie do teorii zachowań informacyjnych uznano za niezbędne dla zrozumienia tematu. Następnie scharakteryzowano infodemię jako ich kontekst. Na tak zarysowanym tle pokazano najczęstsze błędy poznawcze, które zdaniem autorki mają związek z natłokiem, złożonością, zniekształceniami informacji, a przez to z niepewnością sytuacji odbiorcy informacji i podejmowanymi zachowaniami informacyjnymi.

WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Uzyskano bardziej spójną podbudowę/perspektywę teoretyczną do projektowania oraz pogłębionej oceny i interpretacji badań empirycznych, podpartą kontekstowymi przykładami.

WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Uzupełnienie perspektywy zachowań informacyjnych o mechanizmy aktywacji błędów poznawczych stwarza szerokie pole do korygowania i kształtowania pożądanych zachowań przez różne zainteresowane podmioty.

Bibliografia

ALLEA (2021). Fact or fake? Tackling science disinformation. ALLEA Discussion Paper, 5. Berlin. DOI: 10.26356/fact‑or‑fake

Bąkowicz, K. (2020). Fake news. Produkt medialny czasów postprawdy. Oficyna Wydawnicza ASPRA‑JR.

Boot A.B., Eerland, A., Jongerling, J., Verkoeijen, P.P.J.L. i Zwaan, R.A. (2021). Gathering, proces‑sing, and interpreting information about COVID‑19. Scientific Reports. 11:6569. https://www.nature.com/articles/s41598‑021-86088-3

Cisek, S. (2017). Zachowania informacyjne – wybrane aspekty. Biuletyn EBIB, 173. http://ebibojs.pl/index.php/ebib/article/view/129/131

Cisek, S. i Krakowska, M. (2020) Zachowania informacyjne naukowców: w poszukiwaniu modelu zintegrowanego. W: M. Nowina Konopka, W. Świerczyńska‑Głownia iA. Hess (red.), Komunikowanie interdyscyplinarne (s. 15‑36). Instytut Dziennikarstwa, Mediów i Komunikacji Społecznej Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Farooq, A., Laato, S., Najmul Islam, A.K.M. i Isoaho, J. (2021) Understanding the impact of information sources on COVID‑19 related preventive measures in Finland. Technology in Society, 65. https://doi.org/10.1016/j.techsoc.2021.101573

Kahneman D. (2012). Pułapki myślenia. O myśleniu szybkim i wolnym (P. Szymczak, tłum.). Media Rodzina.

Kamińska‑Czubała, B. (2013). Zachowania informacyjne w życiu codziennym. Informacyjny świat pokolenia Y. Wydawnictwo SBP.

Lamża, Ł. (2020). Światy równoległe. Czego uczą nas płaskoziemcy, homeopaci, różdżkarze. Wydawnictwo Czarne.

Ledzińska, M. (2009). Człowiek współczesny w obliczu stresu informacyjnego. Wydawnictwo Instytutu Psychologii PAN.

Li, Ch., Fung, H.H., Tse, D.C.K., Tsang, V.H.L., Zhang, H. i Mai, Ch. (2021). Obtaining information from different sources matters during the COVID‑19 pandemic. Gerontologist, 61(2), 187‑195. DOI: 10.1093/geront/gnaa222

Mierzecka, A. (2013). Badania zachowań informacyjnych. Wydawnictwo SBP.

Pindlowa, W. (1984). Kształcenie studentów jako użytkowników informacji naukowej. Z pogranicza informatologii i pedagogiki. Uniwersytet Jagielloński.

Rosińska, K. i Brzóska, P. (2020). Analiza indywidualnej podatności użytkowników mediów społecznościowych na fake newsy – perspektywa polska. Studia Medioznawcze, 3(82), 661‑688.

Sharot, T. i Sunstein, C.R. (2020). How people decide what they want to know. Nature Human Behaviour, 4, 14‑19.

Skarpa, P.E. i Garoufallou, E. (2021). Information seeking behavior and COVID‑19 pandemic: A snapshot of young, middle aged and senior individuals in Greece. International Journal of Medical Informatics, 150. https://doi.org/10.1016/j.ijmedinf.2021.104465

Soroya, S.H., Farooq, A., Mahmood, K., Isoaho, J. i Zara, S. (2021). From information seeking to information avoidance: understanding the health information behavior during a global health crisis, Information. Processing and Management, 58(2). https:// doi.org/10.1016/j.ipm.2020.102440

Tversky, A. i Kahneman D. (1974). Judgment under Uncertainty: Heuristics and Biases. Science, 185(4157), 1124‑1131.

UE (2020). Wspólny komunikat do Parlamentu Europejskiego, Rady Europejskiej, Rady, Europejskiego Komitetu Społeczno‑Ekonomicznego i Komitetu Regionów. Walka z dezinformacją wokół COVID‑19 – dajemy dojść do głosu faktom (Bruksela, 10.6.2020 r. JOIN(2020) 8 final).

WHO (2020). Coronavirus disease 2019 (COVID‑19) Situation Report – 45. https://www.who.int/docs/default‑source/coronaviruse/situation-reports/20200305-sitrep-45-covid-19.pdf?sfvrsn=ed2ba78b_4

Zhao, H., Fu, S. i Chen, X. (2020). Promoting users’ intention to share online health articles on social media: The role of confirmation bias. Information Processing and Management, 57(6). https://doi.org/10.1016/j.ipm.2020.102354

Opublikowane
2021-06-17
Jak cytować
Materska, K. (2021). Infodemia w pandemii. Horyzonty Wychowania, 20(55), 61-71. https://doi.org/10.35765/hw.2105