Odpowiedzialność karna nieletnich we Francji i w Polsce. Uwagi prawne i pedagogiczne
Abstrakt
CEL NAUKOWY: Celem artykułu jest porównanie rozwiązań dotyczących odpowiedzialności karnej nieletnich we Francji i w Polsce, uwzględniając czynniki wpływające na ocenę sytuacji nieletniego oraz wychowanie w ramach kary.
PROBLEM I METODY BADAWCZE: Problem badawczy został sformułowany w postaci pytania: w jaki sposób we francuskim i polskim ustawodawstwie została uregulowana odpowiedzialność karna nieletnich. Analizie zostały poddane aktualne przepisy prawne, poglądy doktryny, orzecznictwo sądów z zakresu prawa karnego nieletnich.
PROCES WYWODU: Zdefiniowano podstawowe dla podjęcia analizy pojęcia oraz określono przesłanki warunkujące odpowiedzialność karną nieletnich, uwzględniając ich znaczenie w wymiarze pedagogicznym.
WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Francuski model przyjmuje odpowiedzialność karną nieletnich opartą na kryterium rozeznania bez określenia dolnej granicy wiekowej odpowiedzialności karnej. Model polski przewiduje odpowiedzialność karną nieletnich w wyjątkowych sytuacjach. W obu państwach nadrzędną zasadą jest podejmowanie działań w celu wychowania nieletnich.
WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Oba porównywane systemy przewidują wychowywanie nieletnich, ale różnicują sytuację prawną osoby nieletniej. Przyjęcie określonej koncepcji postępowania z nieletnimi wpływa na stosowane środki, uwarunkowania instytucjonalne pracy wychowawczej. Ważną rolę powinna odgrywać całościowa ocena nieletniego i jego sytuacji.
Bibliografia
Cour de cassation (1956). Chambre criminelle du 13 décembre 1956, n° 55-05.772, Bull. crim. n° 840.
Courtin, C. (2004). France. La responsabilité pénale des mineurs dans l’ordre interne et international. Revue internationale de droit pénal, 75(1), 337-353.
Dekeuwer-Défossez, F. (2012). L’instrumentalisation du discernement de l’enfant. Recherches familiales, 9(1), 163-171.
Dębski, R. (red.). (2017). Nauka o przestępstwie. Zasady odpowiedzialności. Wydawnictwo C.H. Beck.
Górecki, P. (2001). Uwagi o nowelizacji ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich na tle doświadczeń praktyki. W: T. Bojarski i E. Skrętowicz (red.), Teoretyczne i praktyczne problemy stosowania ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich (s. 43-50). Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Grześkowiak, A. (1985). Prawna odpowiedzialność rodziców za zaniedbania wychowawcze (zagadnienia wybrane). Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 1, 111-128.
Grześkowiak, A. i Wiak, K. (red.). (2018). Kodeks karny. Komentarz (wyd. 5). Wydawnictwo C.H. Beck.
Hołyst, B. (2016). Kryminologia. Wolters Kluwer.
Kobes, P. (2015). Orzekanie i wykonywanie kary pozbawienia wolności wobec nieletnich w Polsce. Difin.
Kohlberg, L. (1976). Psychoanalytic and Cognitive-Developmental Approaches to Moral Education. https://files.eric.ed.gov/fulltext/ED133039.pdf
Kołakowska-Przełomiec, H. (1978). Środowisko rodzinne w świetle badań kryminologicznych. W: J. Jasiński (red.), Zagadnienia nieprzystosowania społecznego i przestępczości w Polsce (s. 319-343). Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk.
Konarska-Wrzosek, V. (red.). (2018), Kodeks karny. Komentarz. Wolters Kluwer.
Królikowski, M. i Zawłocki, R. (red.). (2017). Kodeks karny. Część ogólna. Komentarz. Art. 1–116(wyd. 4). Wydawnictwo C.H. Beck.
Loi n° 74-631 du 5 juillet 1974 fixant à dix-huit ans l’âge de la majorité, JORF du 7 juillet 1974 (1974).
Loi n° 92-683 du 22 juillet 1992, Code pénal, JORF n° 169 du 23 juillet 1992 (1992).
Marek, A. (2007). Kodeks karny. Komentarz (wyd. 4). Wolters Kluwer Polska.
Noszczyk-Bernasiewicz, M. (2010). Nieletni przestępcy w percepcji personelu i nadzoru resocjalizacyjnego oraz studentów resocjalizacji. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Ordonnance n° 45-174 du 2 février 1945 relative à l’enfance délinquante, Journal Officiel du 4 février 1945 (1945).
Pédron, P. (2012). Guide de la protection judiciaire de la jeunesse. Gualino.
Perska-Gradowska, P. (2019). Diagnoza w postępowaniu karnym wobec nieletnich przestępców we Francji. Nowa Kodyfikacja Prawa Karnego 53, 199-209.
Piaget, J. (2014). Judgement and Reasoning in the Child. Routledge.
Stańdo-Kawecka, B. (1998). Odpowiedzialność karna nieletnich a nowy kodeks karny. Palestra, 42, 18-23.
Stańdo-Kawecka, B. (2007). Prawo karne nieletnich. Od opieki do odpowiedzialności. Wolters Kluwer Business.
Strelau, J. i Doliński, D. (red.). (2008). Psychologia. Podręcznik akademicki (t. 2). Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Świecki, D. (2009). Wina w prawie karnym materialnym i procesowym. Prokuratura i Prawo, 11-12.
Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 14 sierpnia 1975 r., VI KZP 16/75, LEX nr 22428 (1975).
Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich, Dz.U. 1982 nr 35 poz. 228 (1982).
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny, Dz.U. 1997 nr 88 poz. 553 (1997).
Utrat-Milecki, J. (2010). Uwagi robocze środowiska kuratorów rodzinnych Okręgu Warszawskiego do projektu ustawy, kodeksu nieletnich, opracowane po nieformalnej dyskusji środowiskowej przez Prezesa Warszawskiego Oddziału Krajowego Stowarzyszenia Kuratorów Sądowych dra Jarosława Utrat-Mileckiego i złożone do dalszego wykorzystania na ręce Kuratora Okręgowego p. A. Korpanty. Za: M. Noszczyk-Bernasiewicz. (2010). Nieletni przestępcy percepcji personelu i nadzoru resocjalizacyjnego oraz studentów resocjalizacji (s. 71-72).Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Więcek-Durańska, A. (2013). Odpowiedzialność nieletnich za czyny z art. 10 § 2 k.k. przed sądem rodzinnym i sądem karnym – wybrane zagadnienia. Prawo w Działaniu. Sprawy Karne 16, 175-198.
Wróbel, W. i Zoll, A. (2012). Polskie prawo karne. Część ogólna. Wydawnictwo Znak.
Wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 21 października 2015 r., II AKa 262/15. (2015). LEX nr 1927499.
Youf, D. (2009). Eduquer au pénal. Les Cahiers Dynamiques 45, 16-22.
Zakrzewski P. (2016). Stopniowanie winy w prawie karnym. Wolters Kluwer Polska
Copyright (c) 2021 Horyzonty Wychowania
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Uwagi dotyczące praw autorskich
Autorzy publikujący w tym czasopiśmie wyrażają zgodę na następując warunki:
- Autorzy zachowują prawa autorskie, przyznając czasopismu prawo do pierwszej publikacji swojego tekstu jednocześnie zarejestrowanego pod numerem licencji CC BY-ND, która pozwala innym na korzystanie z tego tekstu z uznaniem autorstwa tekstu oraz pierwotnej publikacji w tym czasopiśmie.
- Autorzy proszeni są o nawiązywanie odrębnych, dodatkowych porozumień wynikających z umowy, dotyczących dystrybucji opublikowanej w czasopiśmie wersji tekstu nie na prawach wyłączności (np. opublikowanie go w repozytorium instytucji lub w innym czasopiśmie), z potwierdzeniem pierwszej publikacji w tym czasopiśmie.
Wyraża się zgodę i zachęca autorów do publikacji ich tekstu w Internecie (np. w repozytorium instytucji lub na jej stronie internetowej) przed lub podczas procesu składania tekstu jako, że może to prowadzić do korzystnych wymian oraz wcześniejszego i większego cytowania opublikowanego tekstu (Patrz The Effect of Open Access). Zalecamy wykorzystanie dowolnego portalu stowarzyszeń badawczych z niżej wymienionych:
