Aksjologiczne aspekty duchowości młodych Europejczyków
Abstrakt
CEL NAUKOWY: Celem artykułu jest odtworzenie utrwalonych w świadomości językowej młodych Europejczyków – Polaków, Rosjan i Niemców sposobów rozumienia wartości chrześcijańskich jako jednego z aspektów duchowości.
PROBLEM I METODY BADAWCZE: Problem badawczy został sformułowany jako pytania: Czym są dziś wartości chrześcijańskie dla młodych obywateli Europy? Czy dla wyznawców katolicyzmu, prawosławia i protestantyzmu są one tak samo ważne i niosą identyczne treści oraz przesłania? W celu pozyskania danych językowych zastosowano psycholingwistyczne narzędzie badawcze – test swobodnych skojarzeń werbalnych z wyrazami hasłowymi wartości chrześcijańskie, christliche Werte, xристианские ценности. Do analizy materiału empirycznego wykorzystano wypracowaną na gruncie lingwistyki kognitywnej metodę profilowania pojęć, a także metodę analizy frekwencyjnej.
PROCES WYWODU: Wywód rozpoczyna uzasadnienie wyboru problematyki wartości chrześcijańskich oraz ukazanie specyfiki istoty duchowości i jej związków z aksjologią. Następnie przedstawiono metodologię zebrania i analizy danych językowych. Część trzecia to omówienie wyników testu swobodnych skojarzeń werbalnych oraz wnioski.
WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Za wartościami chrześcijańskimi kryją się w przekonaniu respondentów przede wszystkim idee zawarte w Dekalogu, w dalszej kolejności ogólnie pojmowana moralność. Symbolizują je krzyż, Biblia i ikona. Transmisja i pielęgnowanie wartości należą do zadań Kościoła. W świadomości językowej respondentów niemieckich i polskich dokonuje się raczej negatywna ewaluacja wartości chrześcijańskich, badani Rosjanie mają do nich stosunek ambiwalentny.
WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Wartości chrześcijańskie są kategorią aksjologiczną silnie utrwaloną w świadomości językowej przedstawicieli trzech zbiorowości etnicznych. Eksploracja pól asocjacyjnych wykazuje, że profile wartości chrześcijańskich różnią się stopniem złożoności, nasycenia i frekwencji oraz ukształtowaniem pod względem językowym, ujawniając jednakże podobieństwo w zakreślonej skojarzeniami rozpiętości semantycznej.
Bibliografia
Adamczyk, T. (2008). Postawy moralne studentów w warunkach zmiany społecznej. W: J. Mariański i L. Smyczek (red.), Wartości, postawy i więzi moralne w zmieniającym się społeczeństwie(s. 243-245). Wydawnictwo WAM.
Bartmiński, J. (2004). Język w kręgu wartości, Studia semantyczne. Wydawnictwo UMCS.
Bartmiński, J. i Niebrzegowska S. (1998). Profile a podmiotowa interpretacja świata. W: J. Bartmiński i R. Tokarski (red.), Profilowanie w języku i w tekście (s. 211-224). Wydawnictwo UMCS.
Borda, M. i Solecki, R. (2017). Duchowa sfera wychowania w życiu młodzieży. Studia Redemptorystowskie, 15, 555-570.
Bruner, J.S. (1978). Poza dostarczone informacje: studia z psychologii poznawania (E. Krasiński, tłum.). Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Dyczewski, L. (2002). Trwałość i zmienność kultury polskiej. Akademia Społeczna, Wojewódzki Dom Kultury.
Frąckowiak-Sochańska, M. (2009). Preferencje ładów normatywnych w postawach kobiet wobec wartości w Polsce na przełomie XX i XXI wieku. Wydawnictwo Poznańskie.
Jan Paweł II. (2002). Wartości chrześcijańskie duchowym fundamentem Europy. Przesłanie papieskie do uczestników Europejskiego Kongresu Naukowego nt. „Ku Konstytucji europejskiej”. L’Osservatore Romano, 10-11, 32-34.
Kaczmarek, K. (2005). Herbert Spencer o religii i porządku społecznym. W: A. Samson (red.), Porządek społeczny a wyzwania współczesności (s. 99-118). Wydawnictwo Naukowe UAM.
Kaucha, K. (2010). Chrześcijaństwo a kultura europejska (w świetle nauczania Jana Pawła II). Studia Nauk Teologicznych, 5, 23-52.
Langacker, R.W. (2005). Wykłady z gramatyki kognitywnej (H. Kardela, tłum.). Wydawnictwo UMCS.
Leszczyńska, K. i Pasek, Z. (2008). Nowa duchowość w badaniach społecznych. W: K. Leszczyńska i Z. Pasek (red.), Nowa duchowość w społeczeństwach monokulturowych i pluralistycznych(s. 9-17). Nomos.
Ładyka, J. (2011). O istocie świeckiego humanizmu. Res Humana, 6, 11-14.
Nowak, A. (1971). Psychologia i psychopedagogika celibatu. Znak, 23, 1626-1637.
Olbrycht, K. (2018). Edukacyjne wymiary wspierania rozwoju duchowości człowieka. Edukacja Międzykulturowa, 2(9), 79-89.
Podgórski, R.A. (2008). Homo sociologicus w strukturze wartości. Wydawnictwo Oświatowe FOSZE.
Ptaszek, R. (2015). Dlaczego nowa duchowość nie może być realną alternatywą dla tradycyjnej religii? Paedagogia Christiana, 1(35), 113-126.
Puzynina, J. (1992). Język wartości. PWN.
Rodziewicz, B. (2014). Wartości. Polacy – Rosjanie – Niemcy. Volumina.pl.
Skorowski, H. (2002). Znaczenie wartości chrześcijańskich w dobie współczesnych przemian cywilizacyjnych. Saeculum Christianum, 9(2), 247-265.
Socha, P. (2000). Psychologia rozwoju duchowego – zarys zagadnienia. W: P. Socha Duchowy rozwój człowieka. Fazy życia, osobowość, wiara, religijność (s. 15-44). Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Surzykiewicz, J. (2015). Religia, religijność i duchowość jako zasoby osobowe i kapitał społeczny w pedagogice społecznej/pracy socjalnej. Pedagogika Społeczna, 14, 1(55), 23-71.
Uspienski, L. (1993). Teologia ikony (M. Żurowska, tłum.). W Drodze.
Copyright (c) 2022 Horyzonty Wychowania
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Uwagi dotyczące praw autorskich
Autorzy publikujący w tym czasopiśmie wyrażają zgodę na następując warunki:
- Autorzy zachowują prawa autorskie, przyznając czasopismu prawo do pierwszej publikacji swojego tekstu jednocześnie zarejestrowanego pod numerem licencji CC BY-ND, która pozwala innym na korzystanie z tego tekstu z uznaniem autorstwa tekstu oraz pierwotnej publikacji w tym czasopiśmie.
- Autorzy proszeni są o nawiązywanie odrębnych, dodatkowych porozumień wynikających z umowy, dotyczących dystrybucji opublikowanej w czasopiśmie wersji tekstu nie na prawach wyłączności (np. opublikowanie go w repozytorium instytucji lub w innym czasopiśmie), z potwierdzeniem pierwszej publikacji w tym czasopiśmie.
Wyraża się zgodę i zachęca autorów do publikacji ich tekstu w Internecie (np. w repozytorium instytucji lub na jej stronie internetowej) przed lub podczas procesu składania tekstu jako, że może to prowadzić do korzystnych wymian oraz wcześniejszego i większego cytowania opublikowanego tekstu (Patrz The Effect of Open Access). Zalecamy wykorzystanie dowolnego portalu stowarzyszeń badawczych z niżej wymienionych:
