Model wielowymiarowej profilaktyki pozytywnej jako przykład narzędzia projektowania wsparcia rozwoju duchowości dzieci i młodzieży
Abstrakt
CEL NAUKOWY: Celem artykułu jest przedstawienie modelu wielowymiarowej profilaktyki pozytywnej jako przykładu wsparcia rozwoju duchowego dzieci i młodzieży.
PROBLEM I METODY BADAWCZE: Problem badawczy dotyczy odpowiedzi na pytanie: czy i w jaki sposób model wielowymiarowej profilaktyki pozytywnej może służyć wsparciu rozwoju duchowego dzieci i młodzieży oraz jakie praktyczne implikacje wynikają z założeń teoretyczno-empirycznych modelu. W artykule zastosowano metodę analityczno-syntetyczną literatury przedmiotu.
PROCES WYWODU: Na podstawie opracowań literatury przedmiotu dokonano analizy noetyczno -duchowego wymiaru egzystencji oraz ukazano jego znaczenie dla konstruowania skutecznej działalności profilaktycznej. Przedstawiono założenia teoretyczne oraz empiryczne modelu wielowymiarowej profilaktyki pozytywnej.
WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Z przeprowadzonych analiz wynika, że model wielowymiarowej profilaktyki pozytywnej zakłada projektowanie działalności profilaktycznej, polegającej na wspieraniu rozwoju czynników chroniących, występujących we wszystkich wymiarach egzystencji. Koncentruje się przy tym na dotarciu do motywacji jej noetyczno-duchowego wymiaru, a mianowicie poczucia sensu życia i systemu wartości, co jest szczególnie istotne w przypadku dzieci i młodzieży z rodzin dysfunkcyjnych oraz patologicznych.
WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Model wielowymiarowej profilaktyki pozytywnej to całościowy konstrukt obejmujący założenia teoretyczne oraz empiryczne, na podstawie których możemy konstruować programy profilaktyczne wspierające rozwój duchowy dzieci i młodzieży. Desygnatem modelu w praktyce pedagogicznej jest program profilaktyczny „Wsparcie wielowymiarowego rozwoju młodzieży”, który jest gotowym i kompleksowym narzędziem do pracy z młodzieżą. Empiryczne założenia modelu umożliwiają konstruowanie programów profilaktycznych z zakresu profilaktyki uniwersalnej i selektywnej, których potencjalnymi odbiorcami mogą być uczniowie instytucji oświatowo-wychowawczych, wychowankowie placówek opiekuńczo-wychowawczych oraz podmiotów resocjalizacyjnych.
Bibliografia
Delors, J. (red.), (1998). Edukacja – jest w niej ukryty skarb. Raport dla UNESCO Międzynarodowej Komisji do spraw Edukacji dla XXI wieku (W. Rabczuk, tłum.). Stowarzyszenie Oświatowców Polskich, Wydawnictwo UNESCO.
Frankl, V.E. (1978). Homo patiens (R. Czernecki i J. Morawski, tłum.). Instytut Wydawniczy Pax.
Frankl, V.E. (2009). Człowiek w poszukiwaniu sensu (A. Wolnicka, tłum.). Wydawnictwo Czarna Owca.
Frankl, V.E. (2010). Wola sensu. Założenie i zastosowanie logoterapii (A. Wolnicka, tłum.). Wydawnictwo Czarna Owca.
Frankl, V.E. (2012). Bóg ukryty. W poszukiwaniu ostatecznego sensu (A. Wolnicka, tłum.). Wydawnictwo Czarna Owca.
Gaś, Z.B. (2004). Szkolny program profilaktyki: istota, konstruowanie, ewaluacja. Poradnik metodyczny. Pracownia Wydawnicza Fundacji „Masz Szansę”.
Hejnicka-Bezwińska, T. (2008). Pedagogika ogólna. Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
Jarosz, K. (2019a). Model wielowymiarowej profilaktyki pozytywnej w teorii i praktyce pedagogicznej. W: Z.B. Gaś (red.), Profilaktyka zachowań ryzykownych w teorii i praktyce (s. 53-71). Wyższa Szkoła Ekonomii i Innowacji w Lublinie.
Jarosz, K. (2019b). Profilaktyka pozytywna w teorii i praktyce pedagogicznej. Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego.
Kamińska, A. (2018). Założenia logoteorii Viktora Emila Frankla a wychowanie człowieka. Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Humanitas. Pedagogika, 18, 23-35.
Kwieciński, Z. (1996). Edukacja do globalnego przetrwania i rozwoju. W: K. Pacławska (red.), Tradycja i wyzwania. Księga pamiątkowa na 70-lecie założenia Studium Pedagogicznego Uniwersytetu Jagiellońskiego 1921-1996 (s. 89-99). Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas.
Ostaszewski, K. (2014). Zachowania ryzykowne młodzieży w perspektywie mechanizmów resilience. Instytut Psychiatrii i Neurologii.
Ostaszewski, K. (2016). Pozytywna profilaktyka po 10 latach. Świat Problemów, 1(276), 5-10.
Popielski, K. (1989). Koncepcja logoteorii V.E. Frankla i jej znaczenie w poradnictwie psychologiczno-pastoralnym. W: Z. Chlewiński (red.), Wybrane zagadnienia z psychologii pastoralnej(s. 69-101). Redakcja Wydawnictw KUL.
Popielski, K. (1994). Noetyczny wymiar osobowości. Psychologiczna analiza poczucia sensu życia. Redakcja Wydawnictw KUL.
Popielski, K. (2008). Poczucie sensu życia jako doświadczanie egzystencjalnie znaczące i potrzeba rozwojowa. W: M. Dudzikowa i M. Czerepaniak-Walczak (red.), Wychowanie. Pojęcia – procesy – konteksty (s. 19-51). Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Ruczaj, A. (2020). Logoterapia w kontekście suicydologii: wykorzystanie logoteorii w wyjaśnianiu i prewencji samobójstw, cz. 1. Kwartalnik Naukowy Fides Et Ratio, 44(4), 322-333. https://doi.org/10.34766/fetr.v44i4.420
Szulc, A. (2013). W poszukiwaniu utraconego sensu. Człowiek współczesny jako HOMO PATIENS. Seminare. Poszukiwania Naukowe, 34, 97-111.
Copyright (c) 2022 Horyzonty Wychowania
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Uwagi dotyczące praw autorskich
Autorzy publikujący w tym czasopiśmie wyrażają zgodę na następując warunki:
- Autorzy zachowują prawa autorskie, przyznając czasopismu prawo do pierwszej publikacji swojego tekstu jednocześnie zarejestrowanego pod numerem licencji CC BY-ND, która pozwala innym na korzystanie z tego tekstu z uznaniem autorstwa tekstu oraz pierwotnej publikacji w tym czasopiśmie.
- Autorzy proszeni są o nawiązywanie odrębnych, dodatkowych porozumień wynikających z umowy, dotyczących dystrybucji opublikowanej w czasopiśmie wersji tekstu nie na prawach wyłączności (np. opublikowanie go w repozytorium instytucji lub w innym czasopiśmie), z potwierdzeniem pierwszej publikacji w tym czasopiśmie.
Wyraża się zgodę i zachęca autorów do publikacji ich tekstu w Internecie (np. w repozytorium instytucji lub na jej stronie internetowej) przed lub podczas procesu składania tekstu jako, że może to prowadzić do korzystnych wymian oraz wcześniejszego i większego cytowania opublikowanego tekstu (Patrz The Effect of Open Access). Zalecamy wykorzystanie dowolnego portalu stowarzyszeń badawczych z niżej wymienionych:
