Implementation of Autonomy in Non-public Schools after 1989. The Perspective of Founders and Directors
Abstrakt
CEL NAUKOWY: Cele artykułu są trojakiego rodzaju: eksploracyjny, opisowy oraz wyjaśniający. Eksploracyjny – dążenie do rozpoznania podstawowych faktów związanych z implementacją autonomii w szkołach niepublicznych po roku 1989, cel opisowy – próba udokumentowania procesu autonomii w szkołach niepublicznych oraz wyjaśniający – wypracowanie i wzbogacanie wyjaśnień teoretycznych.
PROBLEM I METODY BADAWCZE: W związku z podjętą tematyką pytanie badawcze brzmi: Jak przebiegał proces wdrażania autonomii w szkołach niepublicznych? W badaniach zastosowano strategię jakościową, a narzędziem wykorzystanym podczas badań był wywiad przeprowadzony z założycielami i dyrektorami polskich szkół niepublicznych.
PROCES WYWODU: Niepubliczne szkoły dynamicznie powstawały w Polsce po 1989 r. za przyczyną transformacji ustrojowej. Były one postrzegane jako nowoczesne formy tworzone oddolnie przez obywateli, oparte na humanistycznych, demokratycznych wartościach. Autonomia miała być narzędziem i pomocą w realizacji tych wartości, urzeczywistnieniem tych idei.
WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Autonomia w szkołach niepublicznych była stopniowalnym procesem. W dużej mierze zakres autonomii, partycypacja w procesach decyzyjnych zależały w pierwszej kolejności od organów zarządzających: dyrekcji oraz organu prowadzącego.
WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Autonomia w polskich szkołach niepublicznych była dla założycieli i dyrektorów szkół istotnym elementem budowania wspólnoty szkolnej, choć realizowano ją metodą prób i błędów, ponieważ nie było dostępnych wzorców implementacji autonomii. Warto byłoby podjąć w przyszłości badania empiryczne w odniesieniu do polskich szkół publicznych w zakresie realizowania autonomii, a w dalszej kolejności przeprowadzić badania komparatystyczne w tym zakresie.
Bibliografia
Berkowicz, A. (2019). Historia powstania krakowskich szkół niepublicznych. Kraków: Monografie i Studia Instytutu Spraw Publicznych Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Didier, J. (1992). Słownik filozofii (K. Jarosz, Trans.). Książnica.
Dislen, G. (2011). Exploration of how students perceive autonomous learning in an EFL context. In D. Gardner (Ed.), Fostering autonomy in language learning (pp. 126-136). Zirve University.
Fik, M. (1989). Kultura polska po Jałcie. Kronika lat 1944-1981. Polonia Book Fund.
Freire, P. (2005). Pedagogy of the oppressed. Continuum.
Frostenson, M. (2015). Three forms of professional autonomy: De-professionalisation of teachers in a new light. Nordic Journal of Studies in Educational Policy, 2, 20-29.
Harhoff, F. (1986). Institution of autonomy. Nordic Journal of International Law, 55(1-2), 31-40.
Kiciński, K. (1992). Godność, punitywność, autonomia jednostki. In A. Pawełczyńska (Ed.), Wartości i ich przemian. Wydawnictwo Archidiecezji Warszawskiej.
Krąpiec, M.A. (1991). Ja – człowiek. Redakcja Wydawnictw KUL.
Kupisiewicz, C. & Kupisiewicz, M. (2009). Słownik pedagogiczny. Wydawnictwo Naukowe PWN.
Lapidoth, R. (1997). Autonomy: Flexible solutions to ethnic conflicts. United States Institute of Peace.
MacKenzie, C., & Stoljar, N. (2000). Relational autonomy: Feminist perspectives on autonomy, agency, and the social self. Oxford University Press.
Motloba, P.D. (2018). Understanding of the principle of autonomy. South Africa Dental Journal,73(6), 418-420.
Nedelsky, J. (1989). Reconceiving autonomy: Sources, thoughts and possibilities, Yale Journal of Law and Feminisim, 1(7), 7-36.
Otręba, R. (2012). Sukces i autonomia w zarządzaniu organizacją szkolną. ABC a Wolters Kluwer business.
Popławska, A. (2021) Autonomia nauczyciela w reformowanej szkole. In A. Karpińska, M. Zińczuk & K. Kowalczuk (Eds.), Nauczyciel we współczesnej rzeczywistości edukacyjnej (s. 77-96). Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku.
Radziewicz, J. (1993). Szkoła demokracji – demokracja w szkole. In J. Radziewicz (Ed.), Nauka demokracji ( s. 58-73) Centralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli.
Raport o stanie oświaty w PRL (1973). Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Reber, A.S., & Reber, E.S. (2005). Słownik psychologii (B. Janasiewicz-Kruszyńska, Trans.). „Scholar”.
Smołalski, A. (1987). Koncepcja szkoły samorządnej i samoregulującej się. Edukacja. Studia. Ba- dania. Innowacje, 1(17), 7-18.
Sohn, L. (1980). The concept of autonomy in international law and the practice of the United Na- tions. Israel Law Review, 15(2), 180-190.
Śliwerski, B. (1998) Lęk wobec nauczycielskiej wolności. In W. Prokopiuk (Ed.), Rozwój nauczyciela w okresie transformacji. Białostockie Seminarium Pedeutologiczne (s. 111-120). Trans Humana.
Wysocka, M. (2008). Granice autonomii nauczyciela języków obcych i jego uczniów. In M. Pawlak (Ed.), Autonomia w nauce języka obcego – co osiągnęliśmy i dokąd zmierzamy? (s. 13-19). Wydział Pedagogiczno-Artystyczny UAM w Poznaniu, Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Koninie.
Copyright (c) 2022 Horyzonty Wychowania
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Uwagi dotyczące praw autorskich
Autorzy publikujący w tym czasopiśmie wyrażają zgodę na następując warunki:
- Autorzy zachowują prawa autorskie, przyznając czasopismu prawo do pierwszej publikacji swojego tekstu jednocześnie zarejestrowanego pod numerem licencji CC BY-ND, która pozwala innym na korzystanie z tego tekstu z uznaniem autorstwa tekstu oraz pierwotnej publikacji w tym czasopiśmie.
- Autorzy proszeni są o nawiązywanie odrębnych, dodatkowych porozumień wynikających z umowy, dotyczących dystrybucji opublikowanej w czasopiśmie wersji tekstu nie na prawach wyłączności (np. opublikowanie go w repozytorium instytucji lub w innym czasopiśmie), z potwierdzeniem pierwszej publikacji w tym czasopiśmie.
Wyraża się zgodę i zachęca autorów do publikacji ich tekstu w Internecie (np. w repozytorium instytucji lub na jej stronie internetowej) przed lub podczas procesu składania tekstu jako, że może to prowadzić do korzystnych wymian oraz wcześniejszego i większego cytowania opublikowanego tekstu (Patrz The Effect of Open Access). Zalecamy wykorzystanie dowolnego portalu stowarzyszeń badawczych z niżej wymienionych:
