Ciało naznaczone biograficznie -ślady, świadectwa i transgresje
Abstrakt
CEL NAUKOWY: Celem analiz podjętych w artykule jest ukazanie, w jaki sposób przemiany dotyczące ciała zarówno wynikłe z intencjonalnych, jak i nieintencjonalnych (np. losowych) działań podmiotu wpisują się w jego biografię.
PROBLEM I METODY BADAWCZE: Najważniejsze pytanie badawcze brzmi: w jakich sytuacjach związanych ze zmianą w obrębie ciała wywołaną świadomie podjętą decyzją czy spowodowaną losową ingerencją staje się ono narzędziem biograficznej pamięci i jakiego rodzaju przemiany toż‑ samości podmiotu tym procesom towarzyszą? Przyjętą metodą badawczą jest analiza wybranych stanowisk teoretycznych oraz efektów własnych prac badawczych.
PROCES WYWODU: Opozycja cielesny–duchowy w odniesieniu do rozważań o biografii podmiotu i jego tożsamości nie ma wystarczającego uzasadnienia. Ciało stanowiące prywatną, intymną przestrzeń jest także produktem kultury. W działania prowadzące do zmian dotyczących ciała (intencjonalne) i w procesy skutkujące jego zmianą (nieintencjonalne) zaangażowana jest także podmiotowość jednostki, w czego konsekwencji modyfikowana jest jej tożsamość. Zmiany tejże odbywają się na różnym poziomie głębokości, przybierając formę śladów, świadectw i transgresji.
WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Najistotniejsze w kontekście podjętych rozważań dotyczących biograficznego naznaczania ciała wydają się te, które wiążą się z przebytą przez podmiot trajektorią w związku z zaistniałymi okolicznościami w jego biografii. Trajektoria, stanowiąca dłuższy proces godzenia się ze zmianą, często dzieli biografię podmiotu na okres „przed” i „po” zmianie. To, czym zmiana okazuje się w szerszym planie biograficznym, uzależnione jest m.in. od poziomu sprawczości i refleksyjności podmiotu.
WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Związki między przemianami ciała a tożsamością podmiotu mogą przybierać formę śladu, świadectwa i prowadzić do transgresji.
Bibliografia
Beck, U. (2002). Społeczeństwo ryzyka. W drodze do innej nowoczesności (S. Cieśla, tłum.). Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Błajet, P. (2006). Ciało jako kategoria pedagogiczna. W poszukiwaniu integralnego modelu edukacji. Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Chan, T.Ch. (b.d.). Goffman’s theory of stigmatisation and labelling: Consequences for health and illness. Academia. https://www.academia.edu/30491334/Goffmans_theory_of
Erikson, E.H. (2004). Tożsamość a cykl życia (M. Żywicki, tłum.). Wydawnictwo Zysk i S-ka.
Karkowska, M. i Skalski, T. (2010). Kultura, socjalizacja, tożsamość. Oficyna Wydawnicza Impuls.
Kos, E.A. (2017). Typy struktur doświadczeń porządkujących przebieg biografii. Wzbogacenie teorii F. Schütze na podstawie interpretacji narracji kobiet odnoszących sukcesy zawodowe. Edukacja Dorosłych, 2(77), 101-116.
Kozielecki, J. (1987). Koncepcja transgresyjna człowieka. Analiza psychologiczna. Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Krąpiec, M.A. (2000). Starzenie się – dojrzewaniem człowieka. Studia Philosophiae Christianae, 36(2), 107-111.
Kubiak-Jabłońska, D. (2014). Ciało jako kategoria pedagogiczna. Roczniki Pedagogiczne, 6(42)1, s. 69-85.
Leonarska, D. (2015). Koncepcja człowieka w teorii społecznej Margaret S. Archer. Uniwersyteckie Czasopismo Socjologiczne, 10, 122-129.
Melosik, Z. (1989). Ideał wychowania XXI wieku. Kwartalnik Pedagogiczny, 3, 144-161.
Schütze, F. (1997). Trajektorie cierpienia jako przedmiot badań socjologii interpretatywnej (M. Czyżewski, tłum.). Studia Socjologiczne, 1, 11-56.
Tischner, J. (1995), Dramat cielesności – krajobraz wstydu. Znak, 47(8)483, s. 76-87.
Trzebiński, J. (2001). Autonarracje nadają kształt życiu człowieka. W: J. Trzebiński (red.), Narracja jako sposób rozumienia świata (s. 149-163). Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Copyright (c) 2023 Horyzonty Wychowania
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Uwagi dotyczące praw autorskich
Autorzy publikujący w tym czasopiśmie wyrażają zgodę na następując warunki:
- Autorzy zachowują prawa autorskie, przyznając czasopismu prawo do pierwszej publikacji swojego tekstu jednocześnie zarejestrowanego pod numerem licencji CC BY-ND, która pozwala innym na korzystanie z tego tekstu z uznaniem autorstwa tekstu oraz pierwotnej publikacji w tym czasopiśmie.
- Autorzy proszeni są o nawiązywanie odrębnych, dodatkowych porozumień wynikających z umowy, dotyczących dystrybucji opublikowanej w czasopiśmie wersji tekstu nie na prawach wyłączności (np. opublikowanie go w repozytorium instytucji lub w innym czasopiśmie), z potwierdzeniem pierwszej publikacji w tym czasopiśmie.
Wyraża się zgodę i zachęca autorów do publikacji ich tekstu w Internecie (np. w repozytorium instytucji lub na jej stronie internetowej) przed lub podczas procesu składania tekstu jako, że może to prowadzić do korzystnych wymian oraz wcześniejszego i większego cytowania opublikowanego tekstu (Patrz The Effect of Open Access). Zalecamy wykorzystanie dowolnego portalu stowarzyszeń badawczych z niżej wymienionych:
