Psychologiczne procesy wychowawczego wpływu na dzieci i młodzież w zmieniających się środowiskach wychowawczych
Abstrakt
CEL NAUKOWY: Wskazanie na aktualność rozwijanej przed laty koncepcji czterech odmiennych, ale komplementarnych psychologicznych mechanizmów wychowawczego wpływu na dzieci i młodzież w wyjaśnianiu procesów edukacyjnych we współczesnych środowiskach wychowawczych.
PROBLEM I METODY BADAWCZE: Problemem jest nieobecność tej koncepcji w aktualnym dyskursie naukowym na temat edukacji, co może utrudniać rozumienie całego spektrum koniecznych oddziaływań psychologicznych jako warunku skuteczności wszelkich zabiegów wychowawczych.
PROCES WYWODU: 1. Opis i analiza czterech uniwersalnych psychologicznych mechanizmów nadawania i odbioru wpływów wychowawczych. 2. Zarysowanie kontekstu i niektórych kierunków zmian doświadczeń edukacyjnych współczesnych dzieci i młodzieży. 3. Podkreślenie głównych zmian w transmisji i odbiorze wpływów wychowawczych z perspektywy psychologicznej.
WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Uwydatnienie teoretycznej i praktycznej użyteczności koncepcji mechanizmów transmisji wpływów wychowawczych i ich roli jako kompleksowego systemu narzędzi w kontekście celowej działalności wychowawców.
WNIOSKI, REKOMENDACJE I APLIKACYJNE ZNACZENIE WPŁYWU BADAŃ: Ponowna refleksja nad tymi procesami może pomóc w zrozumieniu i rozwijaniu relacji między współczesnymi wychowawcami a młodym cyfrowym pokoleniem wobec wyzwań, jakie stają przed wychowawcami dzieci i młodzieży w XXI wieku.
Bibliografia
Aksman, J. i Pułka, J. (red.) (2012). Dzieci i młodzież w kręgu oddziaływania mediów i grup rówieśniczych – „w” i „pomimo” czasów ponowoczesnych. Oficyna Wydawnicza AFM.
Bakiera, L. i Harwas‑Napierała, B. (2016). Wzory osobowe w rozwoju człowieka. Wydawnictwo Naukowe UAM.
Bandura, A. (2002). Social cognitive theory of mass communication. W: J. Bryant i D. Zilmann (red.), Media effects. Advances in Thepory and Research (s. 121-155). Lawrence Erlbaum.
Dewey, J. (1972). Demokracja i wychowanie. Wprowadzenie do filozofii wychowania (Z. Doroszowa, tłum.). Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Dębski, M. i Bugaj, M. (2019). Młodzi cyfrowi. Nowe technologie. Relacje. Dobrostan. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Dudzikowa, M. (2007), Uczyć się od idola. W: M. Dudzikowa i M. Czerepak‑Walczak (red.), Wychowanie. Pojęcia. Procesy. Konteksty. Interdyscyplinarne ujęcie (t. 2, s. 217-277). Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Gurycka, A. (1979). Struktura i dynamika procesu wychowawczego. Analiza psychologiczna. Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Jędrzejewska, A. (2014). Dzieci i młodzież w sieci zagrożeń realnych i wirtualnych. Aspekty teoretyczne i empiryczne. Difin.
Jarczyńska, J. (2021). Tożsamość młodzieży w świecie mediów cyfrowych. Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego.
Krauze‑Sikorska, H. i Klichowski, M. (red.). (2013). Świat Digital Natives. Młodzież w poszukiwaniu siebie i innych. Wydawnictwo Uniwersytetu Adama Mickiewicza.
Mamroł, A. (2022). Uzależnienia medialne wśród dzieci i młodzieży – czy rodzice jeszcze zwracają na nie uwagę? W: D. Morańska i P. Oleśniewicz (red.), Współczesne zagadnienia wychowania i kształcenia. Zwrot w stronę edukacji jutra (s. 127–141). Oficyna Wydawnicza. Humanitas.
Międzynarodowa Komisja ds. Edukacji dla XXI wieku. (1998). Edukacja: jest w niej ukryty skarb. (1998). Stowarzyszenie Oświatowców Polskich.
Morańska, D. (2022). Kompetencje jutra. W: D. Morańska i P. Oleśniewicz (red.), Współczesne zagadnienia wychowania i kształcenia. Zwrot w stronę edukacji jutra (s. 69–86). Oficyna Wydawnicza Humanitas.
Lange, R., Wrońska, A., Ładna, A., Kamiński, K., Błażej, M., Jankiewicz, A. i Rosłaniec, K. (2023). Nastolatki 3.0. Raport z ogólnopolskiego badania uczniów i rodziców. Ogólnopolska Sieć Edukacyjna NASK. https://www.nask.pl/download/30/4830/ThinkstatRAPORTnastolatki-30ONLINE.pdf
Plopa, M. (2020). Posłowie. W: H. Liberska i J. Trempała (red.), Psychologia wychowania. Wybrane problemy (s. 471–475). Wydawnictwo Naukowe PWN.
Przetacznik‑Gierowska, M. i Włodarski, Z.Z. (1994). Psychologia wychowawcza, t. 2. Wydawnictwo Naukowe PWN.
Pyżalski, J. (red.). (2019). Pozytywny Internet i jego młodzi twórcy. Dobre i złe wiadomości z badań jakościowych. Naukowa i Akademicka Sieć Komputerowa.
Rorty, R. (1993). Edukacja i wyzwanie postnowoczesności (A. Ważyk, tłum.). W: Z. Kwieciński i L. Witkowski (red.), Spory o edukację. Dylematy i kontrowersje we współczesnych pedagogiach (s. 96–102). Instytut Badań Edukacyjnych.
Schier, K. (2014). Dorosłe dzieci. Psychologiczna problematyka odwrócenia ról w rodzinie. Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Schonebeck, H. (2007). Antypedogogika. Być i wspierać zamiast wychowywać (N. Szymańska, tłum.). Wydawnictwo Jacek Santorski & Co Agencja Wydawnicza.
Tomaszewska, H. (2012). Młodzież, rówieśnicy, nowe media. Wydawnictwo Akademickie Żak.
Włodarski, Z. (1992). Różne poziomy działań człowieka. W: Z. Włodarski i A. Matczak, Wprowadzenie do psychologii (s. 50–83). Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
Copyright (c) 2024 Horyzonty Wychowania
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Uwagi dotyczące praw autorskich
Autorzy publikujący w tym czasopiśmie wyrażają zgodę na następując warunki:
- Autorzy zachowują prawa autorskie, przyznając czasopismu prawo do pierwszej publikacji swojego tekstu jednocześnie zarejestrowanego pod numerem licencji CC BY-ND, która pozwala innym na korzystanie z tego tekstu z uznaniem autorstwa tekstu oraz pierwotnej publikacji w tym czasopiśmie.
- Autorzy proszeni są o nawiązywanie odrębnych, dodatkowych porozumień wynikających z umowy, dotyczących dystrybucji opublikowanej w czasopiśmie wersji tekstu nie na prawach wyłączności (np. opublikowanie go w repozytorium instytucji lub w innym czasopiśmie), z potwierdzeniem pierwszej publikacji w tym czasopiśmie.
Wyraża się zgodę i zachęca autorów do publikacji ich tekstu w Internecie (np. w repozytorium instytucji lub na jej stronie internetowej) przed lub podczas procesu składania tekstu jako, że może to prowadzić do korzystnych wymian oraz wcześniejszego i większego cytowania opublikowanego tekstu (Patrz The Effect of Open Access). Zalecamy wykorzystanie dowolnego portalu stowarzyszeń badawczych z niżej wymienionych:
