Dwaj bezimienni w rozmowie. Proces dorastania w świetle słuchowiska Janusza Domagalika „Idąc do siebie”
Abstrakt
CEL NAUKOWY: Wskazanie i wykazanie, że ważne zagadnienia psychologiczne, pedagogiczne i estetyczne można połączyć i zaprezentować w formie słuchowiska radiowego, co obrazuje utwór Janusza Domagalika Idąc do siebie.
PROBLEM I METODY BADAWCZE: Problem badawczy sprowadza się do zasadniczych pytań: „W jaki sposób dyskurs o charakterze dialogowym oddaje złożone zagadnienia moralne, wychowawcze i psychologiczne poprzez znaki sztuki radiowej?” oraz „Jakie znaczenie w tym procesie ma oddziaływanie słowem?”. Wśród metod wykorzystano przede wszystkim analizę zawartości mediów, analizę literatury przedmiotu (z uwzględnieniem cech tworzywa radiowego, w tym słuchowiska adaptacyjnego) oraz selekcję treści.
PROCES WYWODU: Utwór Idąc do siebie jest formą refleksji nad człowiekiem i jego wyborami. Domagalik poprzez dwupłaszczyznowość planów i struktury fonicznej słuchowiska wydobywa dwie historie: Chłopca i Mężczyzny.
WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Tekst Domagalika stanowi przykład przepracowywania trudnej sytuacji młodego człowieka (Chłopca), w szerszym kontekście staje się znakiem przemian dokonujących się w polskiej twórczości (literackiej i radiowej) dla młodych i o młodych. Przełożenie tekstu literackiego na znaki sztuki radiowej uświadamia nie tylko estetyczną, ale również eksplikacyjną wartość i pojemność tekstu kultury.
WNIOSKI, REKOMENDACJE I APLIKACYJNE ZNACZENIE WPŁYWU BADAŃ: Słuchowisko Idąc do siebie jest ilustracją transformacyjnej mocy sztuki oraz przykładem komunikowania i negocjowania znaczeń w pojemnej formie dialogu. Sięgnięcie po taki format (do)prowadzić może do poszerzenia i przewartościowania roli zarówno literatury, jak i sztuki radiowej. Tekst można od- czytać i wykorzystać także jako propozycję przedstawiania, omawiania i rozwiązywania problemów młodego człowieka w okresie dorastania.
Bibliografia
Bachura, J. (2009a). Język adaptacji radiowych. W: J. Bujak-Lechowicz (red.), Język, wartości a zachowania społeczne (s. 13–25). Naukowe Wydawnictwo Piotrkowskie.
Bachura, J. (2009b). Semiotyczno-audialne znaki radiowe a rzeczywistość przedstawiona w wybranych słuchowiskach radiowych (motyw lasu). Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteralia Polonica, 12, 397–408. http://hdl.handle.net/11089/11029
Bachura, J. (2011). O sytuacji komunikacyjnej współczesnego słuchowiska – wybrane zagadnienia. Litteralia Polonica, 14(1), s. 88–95. https://bibliotekanauki.pl/articles/967325
Bachura, J. (2012). Odsłony wyobraźni. Współczesne słuchowiska radiowe. Wydawnictwo Adam Marszałek.
Bardijewska, S. (2001). Nagie słowo. Rzecz o słuchowisku. Elipsa.
Biddulph, S. (2004). Męskość (A. Jacewicz, tłum.). Wydawnictwo Rebis.
Biddulph, S. (2006). Wychowywanie chłopców (A. Jacewicz, tłum.). Wydawnictwo Rebis.
Bolińska, M. (2004). Przez „Świat Młodych” do literatury. O prozie Janusza Domagalika. Wydawnictwo Akademii Świętokrzyskiej.
Borowski, D. (2022). Między dzieciństwem a dorosłością. O polskich powieściach dla młodzieży w pierwszym dwudziestoleciu XXI wieku. Podhalańska Państwowa Uczelnia Zawodowa.
Boyd, D. i Bee, H. (2004). Psychologia rozwoju człowieka (J. Gilewicz i A. Wojciechowski, tłum.). Wydawnictwo Zysk i S-ka.
Domagalik, J. (1970a). Idąc do siebie. Wydawnictwo Harcerskie.
Domagalik, J. (1970b). Idąc do siebie (Scenariusz słuchowiska. Taśma L 21620). Naczelna Redakcja Audycji dla Dzieci i Młodzieży. Redakcja Literacka. Audycja na dzień 20.02.1970, godz. 11.00–11.30. Pr I. Rodzaj: słuchowisko, autor: J. Domagalik, redaktor: E. Nowacka, maszynistka: B. Winnik. Archiwum PR S.A. w Warszawie.
Erikson, E. (1950). Childhood and society. Norton.
Erikson, E. (1968). Identity: Youth and crisis. Norton.
Erikson, E. (2004). Tożsamość a cykl życia (M. Żywicki, tłum.). Wydawnictwo Zysk i S-ka.
Kaziów, M. (1973). O dziele radiowym. Z zagadnień estetyki oryginalnego słuchowiska. Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Koźmińska, I. i Olszewska, E. (2010). Wychowanie przez czytanie. Świat Książki.
Kuliczkowska, K. (1983). W świecie prozy dla dzieci. Instytut Wydawniczy „Nasza Księgarnia”.
Lisowska-Magdziarz, M. (2004). Analiza zawartości mediów. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Lisowska-Magdziarz, M. (2006). Analiza tekstu w dyskursie medialnym. Przewodnik dla studentów. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Łastowiecki, J. (2019). Specyfika odbioru słuchowiska radiowego na przykładzie polskich realizacji gatunku. Wydawnictwo Adam Marszałek.
Mayen, J. (1965). Radio a literatura. Wiedza Powszechna.
Mayen, J. (1972). O stylistyce utworów mówionych. Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Milewska, M. (2018). Jak pisze się słuchowisko. Próba autorefleksji. W: M. Białek i M. Iwanowska (red.), Radioucze(L)ni. Radio w badaniach naukowych (s. 81–97). Fundacja Warszawski Instytut Bankowości.
Nosek, A. i Chrobak, M. (red.). (2022). Od powieści dla dziewcząt do narracji dziewczyńskich. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego im. Komisji Edukacji Narodowej.
Oleś, P. (2011). Psychologia człowieka dorosłego. Ciągłość – zmiana – integracja. Wydawnictwo Naukowe PWN.
Pleszkun-Olejniczakowa, E. (2001). Słowa, gesty, dźwięki w słuchowiskach radiowych. W: K. Michalewski (red.), Język w komunikacji (t. 2, s. 54–60). Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Próchniak, K. (2018). Zapis graficzny dzieła sztuki radiowej. Problemy edycji słuchowisk na przykładzie dzieł Jerzego Krzysztonia. Acta Humana, 9, 117–129. http://dx.doi.org/10.17951/ah.2018.9.117-129
Regiewicz, A. (2021). Audiowizualność literatury. Między „literaturą środka” a elitaryzmem. Czytanie Literatury. Łódzkie Studia Literaturoznawcze, 10, 11–31. https://doi.org/10.18778/2299-7458.10.02
Schaffer, R. (2011). Psychologia dziecka (A. Wojciechowski, tłum.). Wydawnictwo Naukowe PWN.
Sygizman, K., Świerczyńska-Dolot, M. i Michalak, K. (2024). Słuchaj, żeby zrozumieć. Audioedukacja dla szkół. Fundacja Audionomia. https://audionomia.pl/app/uploads/2024/08/AUDIONOMIA_podrecznik.pdf
Truchlińska, B. (2008). Filozoficzno-kulturowe aspekty problemu męskości. W: A. Radomski i B. Truchlińska (red.), Męskość w kulturze współczesnej (s. 41–57). Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Zabawa, K. (2017). Literatura dla dzieci w kontekstach edukacyjnych. Akademia „Ignatianum”, Wydawnictwo WAM.
Copyright (c) 2024 Horyzonty Wychowania
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Uwagi dotyczące praw autorskich
Autorzy publikujący w tym czasopiśmie wyrażają zgodę na następując warunki:
- Autorzy zachowują prawa autorskie, przyznając czasopismu prawo do pierwszej publikacji swojego tekstu jednocześnie zarejestrowanego pod numerem licencji CC BY-ND, która pozwala innym na korzystanie z tego tekstu z uznaniem autorstwa tekstu oraz pierwotnej publikacji w tym czasopiśmie.
- Autorzy proszeni są o nawiązywanie odrębnych, dodatkowych porozumień wynikających z umowy, dotyczących dystrybucji opublikowanej w czasopiśmie wersji tekstu nie na prawach wyłączności (np. opublikowanie go w repozytorium instytucji lub w innym czasopiśmie), z potwierdzeniem pierwszej publikacji w tym czasopiśmie.
Wyraża się zgodę i zachęca autorów do publikacji ich tekstu w Internecie (np. w repozytorium instytucji lub na jej stronie internetowej) przed lub podczas procesu składania tekstu jako, że może to prowadzić do korzystnych wymian oraz wcześniejszego i większego cytowania opublikowanego tekstu (Patrz The Effect of Open Access). Zalecamy wykorzystanie dowolnego portalu stowarzyszeń badawczych z niżej wymienionych:
