Interakcje człowieka z psem w perspektywie edukacyjnej i terapeutycznej – ich rola w redukcji stresu
Abstrakt
CEL NAUKOWY: Celem niniejszych badań była analiza roli relacji człowiek–pies w doświadczaniu stresu oraz w stosowanych strategiach radzenia sobie z nim, a także identyfikacja zmiennych osobowościowych, które mogą wpływać na modyfikację tych zależności.
PROBLEMY I METODY BADAWCZE: Badanie przeprowadzono w grupie 189 osób w wieku od 18 do 86 lat (M = 33,02; SD = 12,5), z których 93 osoby posiadały psa, a 96 nie miało zwierzęcia. W badaniu zastosowano metodę sondażową, wykorzystując narzędzia psychometryczne: Skalę odczuwanego stresu (PSS-10), Kwestionariusz radzenia sobie w sytuacjach stresowych (CISS) oraz Inwentarz osobowości (NEO-FFI).
PROCES WYWODU: Posiadanie psa jest związane z wieloma korzyściami psychicznymi, takimi jak obniżenie poziomu stresu, poprawa samopoczucia, a także wzmocnienie więzi społecznych. Ich obecność w środowisku edukacyjnym i terapeutycznym, szczególnie w kontekście osób zmagających się z trudnościami emocjonalnymi, może mieć istotny wpływ na poprawę jakości życia i efektywność nauki.
WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Analiza wyników wykazała, że posiadanie psa wiąże się z niższym poziomem stresu oraz preferencją zadaniowego stylu radzenia sobie. Osoby posiadające psa charakteryzowały się również niższą neurotycznością oraz wyższym poziomem ekstrawersji i sumienności w porównaniu do osób nieposiadających zwierzęcia. Dodatkowe analizy potwierdziły, że neurotyczność i ugodowość były istotnymi predyktorami poziomu stresu w kontekście relacji człowiek–pies.
WNIOSKI, REKOMENDACJE I APLIKACYJNE ZNACZENIE WPŁYWU BADAŃ: Uzyskane wyniki wskazują na istotną rolę relacji człowiek–pies w redukcji stresu oraz kształtowaniu efektywnych strategii radzenia sobie z trudnościami. Wnioski te mogą znaleźć zastosowanie w interdyscyplinarnych działaniach profilaktycznych i edukacyjnych, podkreślając znaczenie zwierząt w kontekście dobrostanu i zdrowia publicznego.
Bibliografia
Benefit Systems. (2023, 30 maja). Raport MultiSport Index 2023. https://biuroprasowe.benefitsystems.pl/244977-raport-multisport-index-2023
Bociarska, R., Krajewska-Kułak, E., Kułak-Bejda, A., Guzowski, A. i van Damme-Ostapowicz, K. (2024). Pies. Przyjaciel i terapeuta. Wydawnictwo Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku.
Brooks, H.L., Rushton, K., Lovell, K., Bee, P., Walker, L., Grant, L. i Rogers, A. (2018). The power of support from companion animals for people living with mental health problems: A systematic review and narrative synthesis of the evidence. BMC Psychiatry, 18, 31. https://doi.org/10.1186/s12888-018-1613-2
Cui, Y., Russell, M., Davern, M. i Christian, H. (2021). Longitudinal evidence of the impact of dog ownership and dog walking on mental health. Journal of Public Health, 43, e145–e152. https://doi.org/10.1093/pubmed/fdz094
Enmarker, I., Hellzén, O., Ekker, K. i Berg, A.G.T. (2015). Depression in older cat and dog owners: The Nord Trøndelag Health Study (HUNT-3). Aging & Mental Health, 19(4), 347–352. https://doi.org/10.1080/13607863.2014.933310
Girczys-Połedniok, K., Pudlo, R., Szymlak, A. i Pasierb, N. (2014). Zastosowanie terapii z udziałem zwierząt w praktyce psychiatrycznej. Psychiatria, 11(3), 171–176. https://journals.viamedica.pl/psychiatria/article/view/40405
Gonzatti, V., Oliveira, C., Alminhana, L., Hausen, D., Schütz, D., Costa, B.D., Trevizan, L., Argimon, I. i Irigaray, T. (2022). Personality factors, depression, anxiety, and stress in pet owners. Psico, 52, e35289. https://doi.org/10.15448/1980-8623.2021.4.35289
Junça-Silva, A. (2022). Friends with benefits: The positive consequences of pet-friendly practices for workers’ well-being. International Journal of Environmental Research and Public Health, 19, 1069. https://doi.org/10.3390/ijerph19031069
Kogan, L.R., Currin-McCulloch, J., Bussolari, C., Packman, W. i Erdman, P. (2021). The psychosocial influence of companion animals on positive and negative affect during the COVID-19 pandemic. Animals, 11, 2084, 1–25. https://doi.org/10.3390/ani11072084
Liu, H., Lin, J. i Lin, W. (2024). Cognitive mechanisms and neurological foundations of companion animals’ role in enhancing human psychological well-being. Frontiers in Psychology, 15, 1354220, 1–13. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2024.1354220
Luo, J., Zhang, B., Cao, M. i Roberts, B.W. (2023). The stressful personality: A meta-analytical review of the relation between personality and stress. Personality and Social Psychology Review, 27(2), 128–194. https://doi.org/10.1177/10888683221104002
Mamzer, H. (2015). Stary człowiek i pies. Horyzonty Wychowania, 14(32), 63–83. https://doi.org/10.17399//HW.2015.143203
Pervin, A.L. i John, O.P. (2002). Osobowość. Teoria i badania. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Polheber, J.P. i Matchock, R.L. (2014). The presence of a dog attenuates cortisol and heart rate in the Trier Social Stress Test compared to human friends. Journal of Behavioral Medicine, 37(5), 860–867. https://doi.org/10.1007/s10865-013-9546-1
Rode, B. (2015). Przegląd najnowszych badań dotyczących dobrostanu i zachowania się psów. Życie Weterynaryjne, 90(10), 657–660.
Schwarzmüller-Erber, G., Maier, M., Stummer, H. i Kundi, M. (2021). Recreational horseback riding and its association with physical, mental, and social well-being and perceived health. Anthrozoös, 34, 685–706. https://doi.org/10.1080/08927936.2021.1926709
Trammell, J.P. (2017). The effect of therapy dogs on exam stress and memory. Anthrozoös, 30, 607–621. https://doi.org/10.1080/08927936.2017.1370244
Zhou, Z., Yin, D. i Gao, Q. (2020). Sense of presence and subjective well-being in online pet watching: The moderation role of loneliness and perceived stress. International Journal of Environmental Research and Public Health, 17, 9093. https://doi.org/10.3390/ijerph17239093
Copyright (c) 2025 Horyzonty Wychowania
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Uwagi dotyczące praw autorskich
Autorzy publikujący w tym czasopiśmie wyrażają zgodę na następując warunki:
- Autorzy zachowują prawa autorskie, przyznając czasopismu prawo do pierwszej publikacji swojego tekstu jednocześnie zarejestrowanego pod numerem licencji CC BY-ND, która pozwala innym na korzystanie z tego tekstu z uznaniem autorstwa tekstu oraz pierwotnej publikacji w tym czasopiśmie.
- Autorzy proszeni są o nawiązywanie odrębnych, dodatkowych porozumień wynikających z umowy, dotyczących dystrybucji opublikowanej w czasopiśmie wersji tekstu nie na prawach wyłączności (np. opublikowanie go w repozytorium instytucji lub w innym czasopiśmie), z potwierdzeniem pierwszej publikacji w tym czasopiśmie.
Wyraża się zgodę i zachęca autorów do publikacji ich tekstu w Internecie (np. w repozytorium instytucji lub na jej stronie internetowej) przed lub podczas procesu składania tekstu jako, że może to prowadzić do korzystnych wymian oraz wcześniejszego i większego cytowania opublikowanego tekstu (Patrz The Effect of Open Access). Zalecamy wykorzystanie dowolnego portalu stowarzyszeń badawczych z niżej wymienionych:
