Opowieść w relacji, relacja w opowieści. Kontekst narracyjnej strukturyzacji doświadczeń
Abstrakt
CEL NAUKOWY: Celem artykułu jest wskazanie na wieloaspektowość uwarunkowań konstruowania tzw. narracji relacyjnych, uwzględniających nie tylko treść i formę (strukturę/ proces) „opowieści, które łączą lub dzielą”, ale też wybranych kompetencji psychologicznych ich autorów ze szczególną koncentracją na procesie narracyjnej strukturyzacji doświadczenia.
PROBLEM I METODY BADAWCZE: Eksploracja możliwości rozumienia relacyjnego wymiaru narracji przekraczającego ich aspekty tekstowe z uwzględnieniem kwestii kierunku i celu relacji oraz zróżnicowanych kompetencji psychologicznych ich autorów. Wyniki analizy porównawczej 60 dzienników pandemicznych zestawiono ze strategiami narracyjnej strukturyzacji doświadczeń zidentyfikowanymi w psychologii jako wspierające zdrowie (BLSI) z uwzględnieniem aspektów relacyjności.
PROCES WYWODU: 1. Kontekst „ontologii relacji międzyludzkich”. 2. Prezentacja wyników badań własnych. 3. Określenie poziomów (intrapersonalnego, interpersonalnego, transpersonalnego), funkcji i treściowo-strukturalnych uwarunkowań pojęcia „łączenia/dzielenia” (trójpoziomowy model ludzkiej relacyjności uwzględniający narracyjne strategie przetwarzania doświadczenia).
WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: 1. Podkreślenie znaczenia wybranych strategii narracyjnej strukturyzacji doświadczenia: włączania autonarracji w makrohistorie oraz ich egzystencjalnego wysycenia. 2 Określenie wybranych uwarunkowań kompetencyjnych konstrukcji narracji, które łączą/dzielą.
WNIOSKI, REKOMENDACJE I APLIKACYJNE ZNACZENIE WPLYWU BADAŃ: 1. Wymóg wzmacniania metakompetencji poznawczych: samoświadomości, nawyku autorefleksji, tekstualizacji i symbolizacji doświadczenia, dialogowości wewnętrznej. 2. Powrót do tradycyjnych cech i postaw: cierpliwości, zaangażowania i in.
Bibliografia
Arnett, R.C., Grayson, C., McDowell, Ch. (2008). Dialogue as an “enlarged communicative mentality”: Review, assessment, and ongoing difference. Communication Research Trends. A Quarterly Review of Communication Research, 27(3), 3–25.
Asakavičiūtė, V. i Valatka, V. (2020). Martin Buber’s dialogical communication: Life as an existential dialogue. Filosofija. Socjologija, 31(1), 51–60. https://www.lmaleidykla.lt/ojs/index.php/filosofijasociologija/article/view
Buber, M. (1923/1992). Ja i Ty. Wybór pism filozoficznych (J. Doktór, tłum.). Instytut Wydawniczy PAX.
Buber, M. (1993). Problem człowieka (J. Doktór, tłum.). Wydawnictwo Naukowe PWN.
Dimaggio, G. i Semenari, A. (2001). Psychopathological narrative forms. Journal of Constructivist Psychology, 14(1), 1–23. https://doi.org/10.1080/10720530125913
Loba, M. (2013). Wokół narracyjnego zwrotu. Szkice krytyczne. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Adama Mickiewicza.
Napiórkowski, M. (2022). Naprawić przyszłość. Dlaczego potrzebujemy lepszych opowieści, żeby uratować świat. Wydawnictwo Literackie.
Siegel, D. (2011). Osiem domen integracji (P. Budkiewicz, tłum.). W: D. Siegel, Psychowzroczność. Przekształć własny umysł zgodnie z regułami nowej wiedzy o empatii (s. 95–101). Media Rodzina.
Stemplewska-Żakowicz, K. i Zalewski, B. (2010). Czym jest dobra narracja? Struktura narracji z perspektywy badaczy i klinicystów. W: M. Straś-Romanowska, B. Bartosz i M. Żurko (red.), Badania narracyjne w psychologii (s. 17–51). Eneteia.
Tokarska, U. (2015). Narracyjna promocja zdrowia: założenia teoretyczne, metody pracy, obszary zastosowań. Studia Edukacyjne, 35, 327–348. https://doi.org/10.14746/se.2015.35.17
Tokarska, U. (2025). Between survival and growth. Pandemic diaries about human development. Narrative Works. Issues, Investigations, & Interventions [w druku].
Tokarska, U. i Ruczaj, J. (2023). Pandi-Project. Narracyjna metabolizacja doświadczenia w „Dziennikach czasu pandemii”. Człowiek i Społeczeństwo, 56, 189–217. https://doi.org/10.14746/cis.2023.56.9
Tumminelli, A. (2016). Dialogue and community of life in Martin Buber’s ontology of relationship. Teoria. Rivista di Filosofia, 36(1), 133–149.
Venuleo, C., Marinaci, T., Gennaro, A., Palmeri, A. (2020). The meaning of living in the time of COVID-19: A large sample narrative inquiry. Frontiers in Psychology, 11. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2020.577077
Copyright (c) 2025 Horyzonty Wychowania
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Uwagi dotyczące praw autorskich
Autorzy publikujący w tym czasopiśmie wyrażają zgodę na następując warunki:
- Autorzy zachowują prawa autorskie, przyznając czasopismu prawo do pierwszej publikacji swojego tekstu jednocześnie zarejestrowanego pod numerem licencji CC BY-ND, która pozwala innym na korzystanie z tego tekstu z uznaniem autorstwa tekstu oraz pierwotnej publikacji w tym czasopiśmie.
- Autorzy proszeni są o nawiązywanie odrębnych, dodatkowych porozumień wynikających z umowy, dotyczących dystrybucji opublikowanej w czasopiśmie wersji tekstu nie na prawach wyłączności (np. opublikowanie go w repozytorium instytucji lub w innym czasopiśmie), z potwierdzeniem pierwszej publikacji w tym czasopiśmie.
Wyraża się zgodę i zachęca autorów do publikacji ich tekstu w Internecie (np. w repozytorium instytucji lub na jej stronie internetowej) przed lub podczas procesu składania tekstu jako, że może to prowadzić do korzystnych wymian oraz wcześniejszego i większego cytowania opublikowanego tekstu (Patrz The Effect of Open Access). Zalecamy wykorzystanie dowolnego portalu stowarzyszeń badawczych z niżej wymienionych:
