Formy audiowizualne w arteterapii. Wprowadzenie w problematykę
Abstrakt
CEL NAUKOWY: Celem artykułu jest wprowadzenie do problematyki zastosowania form audiowizualnych w arteterapii oraz określenie ich potencjalnej wartości terapeutycznej w kontekście współczesnych praktyk.
PROBLEM I METODY BADAWCZE: Główny problem badawczy dotyczy sposobów i zakresu, w jakim formy audiowizualne mogą wspierać proces terapeutyczny. Zastosowano metodę analizy literatury przedmiotu oraz analizę porównawczą istniejących podejść teoretycznych i praktyk terapeutycznych z wykorzystaniem mediów.
PROCES WYWODU: W toku wywodu przeanalizowano tło historyczne i teoretyczne integracji form audiowizualnych z arteterapią, a następnie sklasyfikowano podstawowe typy zastosowań: filmoterapię, twórczą ekspresję filmową oraz eksperymentalne formy audiowizualne. Omówiono także potencjał terapeutyczny wymienionych form oraz ograniczenia wynikające z ich stosowania, takie jak kwestie prawne, etyczne, a także bariery technologiczne.
WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Wyniki analizy wykazały, że formy audiowizualne mogą skutecznie wspierać proces terapeutyczny, szczególnie w pracy z osobami o ograniczonych możliwościach komunikacyjnych lub doświadczającymi trudnych emocji. Ich multimedialny charakter pozwala na złożoną, wielozmysłową ekspresję i sprzyja integracji osobistej narracji.
WNIOSKI, REKOMENDACJE I APLIKACYJNE ZNACZENIE WPŁYWU BADAŃ: Tekst jest zbiorem uwag wstępnych dotyczących poruszanego w temacie zagadnienia. Autor tekstu postuluje konieczność poszerzenia zakresu kompetencji medialnych wśród arteterapeutów. Omawiana w artykule problematyka wymaga dalszych badań nad skutecznością i bezpieczeństwem stosowania form audiowizualnych w terapii.
Bibliografia
Berg-Cross, L., Jennings, P. i Baruch, R. (1990). Cinematherapy. Theory and aplication. Psychotherapy in Private Practice, 8(1), 135–156. https://doi.org/10.1300/J294v08n01_15
Brol, M. (2014). Psychologia i film. W: M. Brol i A. Skorupa (red.), Psychologiczna praca z filmem (s. 13–41). Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Carroll, N. (1990). The philosophy of horror: Or, paradoxes of the heart. Routledge. https://doi.org/10.4324/9780203361894
Chmielnicka-Plaskota, A. i Florczykiewicz, J. (2020). Nowe media w arteterapii. Szkoła Specjalna, 81(1), 54–66. https://doi.org/10.5604/01.3001.0013.9510
Haltof, J.M. (1985). Kinoterapia – przeżyjmy katastrofę. Kino, 9, 24–26.
Harland, M. i Szymczyk, B. (2018). Filmoterapia – czyli rozwojowy i terapeutyczny wpływ filmu na emocje. W: A. Skorupa, M. Brol i P. Paczyńska-Jasińska (red.), Na tropach psychologii w filmie. Część 2: Film w terapii i rozwoju (s. 91–109). Difin.
Józefowski, E. (2012). Arteterapia w sztuce i edukacji. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza.
Konieczna, E. (2003). Arteterapia w teorii i praktyce. Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Kozubek, M. (2016). Filmoterapia. Teoria i praktyka. Słowo/Obraz Terytoria.
Manovich, L. (2001). The language of new media. The MIT Press.
Mekhakyan, A., Szulc, A. i Imielski, W. (2018). Film jako narzędzie psychoterapeutyczne. Wybrane problemy filmoterapii. Psychiatria, 15(3), 127–134.
Moreno, J.L. (1944). Psychodrama and therapeutic motion pictures. Sociometry, 7(2), s. 230–244. https://doi.org/10.2307/2785414
Mytnik-Daniluk, J. (2019). Film therapy – the creative use of film art in practice. Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia de Cultura, 11(4), 47–62. https://doi.org/10.24917/20837275.11.4.4
Pisarek, J. i Francuz, P. (2007). Poznawcze i emocjonalne zaangażowanie widza w film fabularny w zależności od typu bohatera. W: P. Francuz (red.). Psychologiczne aspekty komunikacji audiowizualnej (s. 165–188). Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II.
Regiewicz, A. (2012). Audiowizualność wobec nowych mediów. W: A. Regiewicz i J. Warońska (red.), Widowiskowość i audiowizualność w dobie ponowoczesności (s. 19–34). Wydawnictwo Akademii im. Jana Długosza.
Skorupa, A., Brol, M. i Paczyńska-Jasińska, P. (red.). (2018a). Na tropach psychologii w filmie. Część 1: Film w edukacji i profilaktyce. Difin.
Skorupa, A., Brol, M. i Paczyńska-Jasińska, P. (red.). (2018b). Na tropach psychologii w filmie. Część 2: Film w terapii i rozwoju. Difin.
Tyburska, A. (2002). Film w odbiorze nieletnich sprawców czynów karalnych. Wydawnictwo Wyższej Szkoły Policji.
Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. z 1994 r., nr 24, poz. 83).
Zawojski, P. (2018). Cyberkultura. Syntopia sztuki, nauki i technologii. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Copyright (c) 2025 Horyzonty Wychowania
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Uwagi dotyczące praw autorskich
Autorzy publikujący w tym czasopiśmie wyrażają zgodę na następując warunki:
- Autorzy zachowują prawa autorskie, przyznając czasopismu prawo do pierwszej publikacji swojego tekstu jednocześnie zarejestrowanego pod numerem licencji CC BY-ND, która pozwala innym na korzystanie z tego tekstu z uznaniem autorstwa tekstu oraz pierwotnej publikacji w tym czasopiśmie.
- Autorzy proszeni są o nawiązywanie odrębnych, dodatkowych porozumień wynikających z umowy, dotyczących dystrybucji opublikowanej w czasopiśmie wersji tekstu nie na prawach wyłączności (np. opublikowanie go w repozytorium instytucji lub w innym czasopiśmie), z potwierdzeniem pierwszej publikacji w tym czasopiśmie.
Wyraża się zgodę i zachęca autorów do publikacji ich tekstu w Internecie (np. w repozytorium instytucji lub na jej stronie internetowej) przed lub podczas procesu składania tekstu jako, że może to prowadzić do korzystnych wymian oraz wcześniejszego i większego cytowania opublikowanego tekstu (Patrz The Effect of Open Access). Zalecamy wykorzystanie dowolnego portalu stowarzyszeń badawczych z niżej wymienionych:
