Godność pracownika jako wartość

Krzysztof Brzostek

Krzysztof Brzostek Politechnika Śląska

Słowa kluczowe: praca, pracownik, godność, konstytucja, kodeks pracy, csr

Abstrakt

Praca jest w wielorakich wymiarach powiązana z godnością człowieka, będąc zarówno celem, jak i wyrazem człowieczeństwa. Obejmuje fizyczną, psychiczną i duchową sferę człowieka, jego indywidualność i wyjątkowość. Stanowi o samorealizacji osoby ludzkiej. Godność jest także wartością normatywną, na jej podstawie można kierować określone roszczenia i powoływać się na nią przed sądem. Godność człowieka nie jest prawem podmiotowym, uzyskanym w wyniku przyjęcia określonej normy w akcie prawnym, lecz jest prawem naturalnym. Jest bowiem przyrodzonym i niezbywalnym prawem człowieka. Aksjologiczne oparcie praw człowieka na ideałach godności ludzkiej znajduje odzwierciedlenie w regulacjach prawa międzynarodowego, a także na poziomie ustawodawstwa krajowego. Jej zachowanie jest podstawową wartością w całym systemie prawa. Znajduje także odzwierciedlenie w społecznej odpowiedzialności biznesu (CSR) oraz społecznej nauce Kościoła.

Bibliografia

Bała P., Godność jako źródło praw i wolności człowieka w Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997 r., „Z problemów bezpieczeństwa. Prawa człowieka”. Zeszyty Naukowe 2012, nr 4/2b, 26-45.

Banaszak B., Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, Legalis 2012 (dostęp: 17.02.2015).

Baran K.W., Ćwiertniak B.M., Driczinski S., Góral Z., Kosut A., Perdeus W., Piątkowski J., Skąpski M., Tomaszewska M., Włodarczyk M., Wyka T., Kodeks pracy. Komentarz, LEX 2012 (dostęp: 01.03.2015).

Bierzanek R., Symonides J., Prawo międzynarodowe publiczne, Warszawa 2005.

Boruta I., Godność człowieka – kategorią prawa pracy, „Praca i Zabezpieczenie Społeczne” 2001, nr 8.

Chardin T. de, Quelques refl exions sur les droits de l’homme, “Enseignement des droitsde l’homme” 1985, nr 4.

Chlewiński Z., Zaleski Z., Godność, w: Encyklopedia katolicka, t. 5, red. L. Bieńkowski i in., Lublin 1989.

Chmaj M., Godność człowieka jako źródło jego wolności i praw, w: M. Chmaj, L. Leszczyński, W. Skrzydło, J.Z. Sobczak, A. Wróbel, Konstytucyjne wolności i prawa w Polsce, t. 1, Zasady ogólne, Kraków 2002.

Dylus A., Godność człowieka: fundament wartości europejskich, „Teologia i Człowiek” 2004, nr 3.

Działocha K., Idee przewodnie wolności i praw jednostki w procesie uchwalania Konstytucji RP, w: Wolność i prawa jednostki w Konstytucji RP, t. 1, red. M. Jabłoński, Warszawa 2010.

Encyklopedia prawa, red. U. Kalina-Prasznic, Warszawa 2007.

Gierwiński M., Polityka społeczna a CSR, Aktualne zagadnienia prawa pracy i polityki socjalnej, tom II, red. B.M. Ćwiertniak, Sosnowiec 2013.

Góral Z., Podstawowe zasady indywidualnego prawa pracy, w: Zarys systemu prawa pracy, t. 1, red K.W. Baran, Warszawa 2010.

Haczkowska M., Balicki R., Bartoszewicz M., Complak K., Ławniczak A., Masternak-Kubiak M., Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, LexisNexis, Warszawa 2014 (dostęp: 18.02.2015).

Iwulski J., Sanetra W., Kodeks pracy. Komentarz, LEX/el 2013 (dostęp: 20.02.2015).

Jackowiak Cz., Zakładowe organy wymiaru sprawiedliwości w sporach ze stosunku pracy, Poznań 1965.

Jan Paweł II, Encyklika Centesimus annus, <http://www.tezeusz.pl>.

Jan XXIII, Encyklika Pacem In Terris, <http://www.opoka.org.pl>.

Jaśkowski K., Maniewska E., Komentarz aktualizowany do ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy, LEX/el 2015 (dostęp: 18.02.2015).

Jedlecka W., Godność człowieka jako podstawa aksjologiczna porządku prawa Unii Europejskiej, w: Współczesne koncepcje ochrony wolności i praw podstawowych, red. A. Bator, Wrocław 2013.

Jończyk J., Spory ze stosunku pracy, Warszawa 1965.

Jończyk J., Zagadnienie ochrony dóbr osobistych w prawie pracy, Warszawa 1963.

Kędzia Z., Burżuazyjna koncepcja praw człowieka, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk 1980.

Kodeks pracy. Komentarz, red. W. Muszalski, LexisNexis, Warszawa 2013 (dostęp: 03.03.2015).

Liszcz T., Godność pracownika, w: Encyklopedia prawa pracy i ubezpieczeń społecznych, red. L. Florek, Warszawa 1998.

Mazurek F., Godność osoby ludzkiej podstawą praw człowieka, Lublin 2001.

Rycak A., Powszechna ochrona trwałości stosunku pracy, Warszawa 2013.

Sadowski M., Godność człowieka – aksjologiczna podstawa państwa i prawa, <http://www.repozytorium.uni.wroc.pl/Content/21952/002.pdf> (dostęp: 27.02.2015).

Schambeck H., O prawach podstawowych człowieka w austriackim prawie konstytucyjnym, w: Godność człowieka jako kategorie prawa, red. K. Complak, Wrocław 2001.

Skrzydło W., Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, LEX, 2013 (dostęp: 18.02.2015).

Słownik języka polskiego, t.1, red. M. Szymczak, Warszawa 1988.

Sobczyk A., Prawo i człowiek pracujący – między ochroną godności a równości, <https://prawo.amu.edu.pl/__data/assets/pdf_file/0006/173499/Sobczyk-Prawo-i-czowiek-pracujcy-midzy-ochron-godnoci-a-rownoci.pdf> (dostęp 20.02.2015).

Szewczyk H., Ochrona dóbr osobistych w zatrudnieniu, Kraków 2007.

Świątkowski A.M., Kodeks pracy. Komentarz, Legalis 2012 (dostęp: 20.02.2015).

Wratny J., Prawo do pracy w czterech przybliżeniach, katolicka nauka społeczna, prawo międzynarodowe, prawo europejskie i prawo polskie, „Rynek Pracy” 2005, nr 7.

Wyka T., W poszukiwaniu aksjologii prawa pracy – o roli encykliki Laborem exercens Jana Pawła II, „Monitor Prawa Pracy” 2011, nr 9.

Zatorski W., Naruszenie dóbr osobistych pracodawcy, Legalis 2011 (dostęp: 20.02.2015).

Akty prawne:

Europejska Karta Społeczna, Dz. U. 1999, nr 8, poz. 67 z późniejszymi zmianami.

Karta Narodów Zjednoczonych z 26 czerwca 1945 r., (Charter of the United Nations), Dz. U. 1947, nr 23, poz. 90 z późniejszymi zmianami, <http://www.unic.un.org.pl> (dostęp: 10.03.2015).

Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej z 7 grudnia 2000 r., Dz. Urz. Unii Europejskiej, C 303, 14.12.2007. Tekst proklamowany w 2000 r. ogłoszony został w „Official Journal of the European Communities” 18.12.2000, C 364/01.

Konstytucja Międzynarodowej Organizacji Pracy, Dz. U. 1948, (dostęp: 10.03.2015).

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., Dz. U. 1997, nr 78, poz. 483 z późniejszymi zmianami.

Międzynarodowy Pakt Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych z 16 grudnia 1966 r., International Covenant on Economie, Social an d Cultural Rights, „General Assembly” 2200 A (XXI); Dz. U. 1977, nr 38, poz. 169, „Humań Rights” (1988) Powszechna Deklaracja Praw Człowieka z 10 grudnia 1948 r., (Universal Declaration o f Human Rights, General Assembly res. 217 A III), <http://www.unesco.pl> (dostęp: 10.03.2015).

Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 27 października 1933 r. Kodeks zobowiązań, Dz. U. 1933, nr 82 poz. 598.

Traktat z Lizbony zmieniający Traktat o Unii Europejskiej i Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską z 13 grudnia 2007 r., Dz. U. Unii Europejskiej, 17.12.2007, C 306; Dz. U. 2009, nr 203, poz. 1569.

Ustawa z dnia 23 maja 1991r. o rozwiązywaniu sporów zbiorowych, Dz. U. 1991, nr 55, poz. 236, z późniejszymi zmianami.

Ustawa z dnia 23 maja 1991r. o związkach zawodowych. Dz. U. 2001, nr 79, poz. 854 z późniejszymi zmianami.

Ustawa z dnia 30 sierpnia 1996r.o komercjalizacji i prywatyzacji, Dz. U. 2013, nr 118, poz. 216.