Komunikacyjny wymiar performansu kulturowego
Abstract
W niniejszym artykule naszkicowano główne definicje performansu oraz wybrane teorie performatywności. Nakreślony został interdyscyplinarny zakres badań nad performansem. Wyróżniono aspekt medialny i komunikacyjny performansu kulturowego jako nośnika tradycji, uwzględniając procesy i akty komunikacyjne na przykładzie sztuki teatru. Wskazano również na możliwości zastosowania teoretycznych analiz zjawiska performatywności w praktyce teatralnej. Artykuł opisuje teatr jako medium ludzkie, którego twórcą, narzędziem, a zarazem tworzywem jest aktor, a także charakteryzuje rolę ciała oraz interakcji w kształtowaniu komunikatu scenicznego. Autorka podjęła próbę wyodrębnienia komunikacyjnych aspektów działania w teatrze, zwracając uwagę na postępującą depersonalizację w doświadczeniu komunikacji międzyludzkiej, traktując teatr jako model ludzkich zachowań.
The following article outlines the main definitions of performance art and selected theories of performativity. he interdisciplinary range of research into performance art has been framed. The media and communicative aspects of cultural performance art as a means of conveying tradition have been highlighted, including communicative processes and acts on the example of theatre art. Moreover, the author indicated the possibilities to use the theoretical analyses of the phenomenon of performativity in theatre practice. The article depicts theatre as a human medium, whose creator, tool, and at the same time material is an actor, and also characterizes the role of the body and interactions in the shaping of stage communication. The author attempted to distinguish the communicative aspects of activity in theatre, drawing attention to the progressing depersonalization in experiencing interpersonal communication, treating theatre as the model of human behaviours.
References
Adamski J., Obrona teatru dramatycznego, Kraków–Wrocław 1986.
Antropologia widowisk. Zagadnienia i wybór tekstów, wstęp i red. L. Kolankiewicz, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2005.
Austin J.R., How to Do Things with Words, Cambridge, Mass 1962. (Tłum. pol. pt. Jak działać słowami, w: tegoż, Mówienie i poznawanie. Rozprawy i wykłady filozoficzne, przeł. i wstępem opatrzył B. Chwedeńczuk, Warszawa 1993).
Baudrillard J., Ameryka, przekł. R.Lis, Warszawa 2001.
Böhme G., Atmosphäre. Essayz zur neuen Äthetik, Frankfurt am Main 1995.
Braun B., Gry codzienne i pozacodzienne. O komunikacyjnych aspektach aktorstwa, Universitas, Kraków 2012.
Braun K., Nowy teatr na świecie 1960-1970, Warszawa 1975.
Brook P., Ruchomy punkt, przekł. E. Guderian-Czaplińska, G.Ziółkowski, Poznań–Wrocław
Carlson M., Performans, przekł. E. Kubikowska, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2007.
Duda A., Estetyka performatywności według Eriki Fischer-Lichte, „Dialog” 2007, nr 7/8.
Duda A., Performans na żywo jako medium i obiekt mediatyzacji, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2011.
Folklore: Performance and Communication, red. D. Ben-Amos, S. Goldstein Kenneth, The Hague 1975.
Fischer-Lichte E., Estetyka performatywności, przekł. M. Borowski, M. Sugiera, Kraków 2008.
Fromm E., Zapomniany język, przekł. M. Chałubiński, Warszawa 1977.
Goban-Klas T., Media i komunikowanie masowe. Teorie i analizy prasy, radia, telewizji i Internetu, Warszawa 2006.
Goffman E., Człowiek w teatrze życia codziennego, przekł. H. Datner-Śpiewak i P. Śpiewak, Warszawa 2008.
Grotowski J., Teatr jako rytuał, w: tegoż, Teksty z lat 1965-1969, Wrocław 1990.
Horisch J., Eine Geschichte der Medien. Vom Urknall zum Internet, Frankfurt am Main 2004.
Kolankiewicz L., Wstęp: ku antropologii widowisk, w: Antropologia widowisk. Zagadnienia i wybór tekstów, wstęp i red. L. Kolankiewicz, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2005.
Kott J., Aloes, Warszawa 1966.
Lehmann H.-T., Teatr postdramatyczny, przekł. D. Sajewska, M. Sugiera, Kraków 2004.
Manovich L., Język nowych mediów, przekł. P. Cypryański, Warszawa 2006.
McKenzie J., Performuj albo... Od dyscypliny do performansu, przekł. T. Kubikowski, Universitas, Kraków 2011.
McLuhan M., Wybór tekstów, przekł. E. Różalska, J.M. Stokłosa, Poznań 2001
Metzler Lexikon Theatertheorie, red. E. Fischer-Lichte, D. Kolesch, M. Warstat, Stuttgart 2005.
Pavis P., Współczesna inscenizacja, przekł. P. Olkusz, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2011.
Platon, Państwo, przekł. W. Witwicki, w: tegoż, Państwo, Prawa, Kęty 2001.
Pleśniarowicz K., Przestrzenie deziluzji. Współczesne modele dzieła teatralnego, Universitas, Kraków 1996.
Rytuał, dramat, święto, spektakl. Wstęp do teorii widowiska kulturowego, red. J.J. MacAloon, przekł. K. Przyłuska-Urbanowicz, Warszawa 2009.
Schechner R., Performatyka. Wstęp, przekł. T. Kubikowski, Ośrodek Badań Twórczości Jerzego
Grotowskiego i Poszukiwań Teatralno-Kulturowych, Wrocław 2006
Zarilli P.B., McConachie B., Williams G.J., Sorgenfrei C.F., Theatre Histories. An Introduction, New York and London 2006.
Copyright (c) 2016 HORIZONS OF EDUCATION
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
Authors who publish in this journal agree to the following terms:
- Authors retain the copyright to their work while granting the journal the right of first publication. The work will be simultaneously licensed under a CC BY-ND license, which permits others to share the work with proper credit given to the author and the original publication in this journal.
- Authors may enter into additional, non-exclusive agreements for the distribution of the published version of the work (e.g., posting it in an institutional repository or publishing it in another journal), provided that the original publication in this journal is acknowledged.
We allow and encourage authors to share their work online (e.g., in institutional repositories or on personal websites) both before and during the submission process, as this can foster beneficial exchanges and lead to earlier and increased citations of the published work. (See The Effect of Open Access). We recommend using any of the following academic networking platforms:
