Dylematy sumienia „katolików w potrzasku”*
Abstract
Znany publicysta katolicki Andrzej Micewski nadał swoim
wspomnieniom z czasów PRL-u tytuł Katolicy w potrzasku,
podkreślając dramatyczność sytuacji, w jakiej znaleźli się ludzie
wierzący, nie akceptujący ideologii marksistowskiej, a próbujący
brać aktywny udział w życiu społecznym. System tota
litarny niszczył podmiotowość społeczeństwa i indywidualnych
osób, drastycznie ograniczał wolność osobistą i stanowił potężne
wyzwanie dla ludzkich sumień. W takich warunkach niekiedy
dojrzewały i ujawniały się postawy heroiczne. Niestety, ujawniały
się również postawy oportunistyczne czy wręcz podłe. Takie
określenia jak „zaczadzenie ideologią” (Andrzej Micewski),
„umysł zniewolony” (Czesław Miłosz), „homo sovieticus” (Józef
Tischner), „struktura kłamstwa” (Piotr Wierzbicki) czy wreszcie
„stracone pokolenie” (Ryszard Terlecki) są różnymi sposobami
opisu tej rzeczywistości. Norwid już w dziewiętnastym wieku pisał:
„Znicestwić żadnego narodu nikt nie podoła bez współdziałania
obywateli tegoż narodu”. Totalitaryzm był możliwy dzięki
zatruciu sumień wielu ludzi. Sączono truciznę poprzez fałszywe
obietnice, doprowadzano niektórych do tego, że stawali się
donosicielami, następnie zaś przez tajnych współpracowników
szerzono wygodne dla władz poglądy, np. dyskredytowano osoby
o bardziej opozycyjnym nastawieniu wewnątrz środowisk
katolickich.
Copyright (c) 2017 HORIZONS OF EDUCATION
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
Authors who publish in this journal agree to the following terms:
- Authors retain the copyright to their work while granting the journal the right of first publication. The work will be simultaneously licensed under a CC BY-ND license, which permits others to share the work with proper credit given to the author and the original publication in this journal.
- Authors may enter into additional, non-exclusive agreements for the distribution of the published version of the work (e.g., posting it in an institutional repository or publishing it in another journal), provided that the original publication in this journal is acknowledged.
We allow and encourage authors to share their work online (e.g., in institutional repositories or on personal websites) both before and during the submission process, as this can foster beneficial exchanges and lead to earlier and increased citations of the published work. (See The Effect of Open Access). We recommend using any of the following academic networking platforms:
