Dylematy sumienia „katolików w potrzasku”*
Abstract
Znany publicysta katolicki Andrzej Micewski nadał swoim
wspomnieniom z czasów PRL-u tytuł Katolicy w potrzasku,
podkreślając dramatyczność sytuacji, w jakiej znaleźli się ludzie
wierzący, nie akceptujący ideologii marksistowskiej, a próbujący
brać aktywny udział w życiu społecznym. System tota
litarny niszczył podmiotowość społeczeństwa i indywidualnych
osób, drastycznie ograniczał wolność osobistą i stanowił potężne
wyzwanie dla ludzkich sumień. W takich warunkach niekiedy
dojrzewały i ujawniały się postawy heroiczne. Niestety, ujawniały
się również postawy oportunistyczne czy wręcz podłe. Takie
określenia jak „zaczadzenie ideologią” (Andrzej Micewski),
„umysł zniewolony” (Czesław Miłosz), „homo sovieticus” (Józef
Tischner), „struktura kłamstwa” (Piotr Wierzbicki) czy wreszcie
„stracone pokolenie” (Ryszard Terlecki) są różnymi sposobami
opisu tej rzeczywistości. Norwid już w dziewiętnastym wieku pisał:
„Znicestwić żadnego narodu nikt nie podoła bez współdziałania
obywateli tegoż narodu”. Totalitaryzm był możliwy dzięki
zatruciu sumień wielu ludzi. Sączono truciznę poprzez fałszywe
obietnice, doprowadzano niektórych do tego, że stawali się
donosicielami, następnie zaś przez tajnych współpracowników
szerzono wygodne dla władz poglądy, np. dyskredytowano osoby
o bardziej opozycyjnym nastawieniu wewnątrz środowisk
katolickich.
Copyright (c) 2017 HORIZONS OF EDUCATION
![Creative Commons License](http://i.creativecommons.org/l/by-nc-nd/4.0/88x31.png)
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
Authors who publish with this journal agree to the following terms:
- Authors retain copyright and grant the journal right of first publication with the work simultaneously licensed under a CC BY-NC-ND licence that allows others to share the work with an acknowledgement of the work's authorship and initial publication in this journal.
- Authors are asked to enter into separate, additional contractual arrangements for the non-exclusive distribution of the journal's published version of the work (e.g., post it to an institutional repository or publish it in a book), with an acknowledgement of its initial publication in this journal.
Authors are permitted and encouraged to post their work online (e.g., in institutional repositories or on their website) prior to and during the submission process, as it can lead to productive exchanges, as well as earlier and greater citation of published work (See The Effect of Open Access). We advise to use any of the following reserach society portals: