Idzi Rzymianin o wspólnocie domowej jako grupie społecznej i środowisku wychowawczym
Abstract
CEL NAUKOWY: Celem jest rekonstrukcja poglądów XIII-wiecznego filozofa i teologa Idziego Rzymianina o rodzinie i życiu rodzinnym, jakie zawarł w traktacie De regimine principum.
PROBLEM I METODY BADAWCZE: Analiza treści wskazanego dzieła ma dać odpowiedź na pytania: Jak Idzi Rzymian pojmował rodzinę definiowaną współcześnie jako podstawowa grupa społeczna? Jakie znaczenie i rolę przypisywał jej w życiu jednostki? Jaki proponował model relacji między mężem a żoną oraz między ojcem (rodzicami) a synem (dziećmi)?
PROCES WYWODU: Najpierw przedstawiono postać autora oraz jego traktat, a następnie wyniki analizy treści jego dzieła.
WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Dla Idziego odpowiednikiem rodziny definiowanej obecnie jako podstawowa grupa społeczna jest wspólnota domowa – grupa osób mieszkających razem. W jej skład oprócz rodziców i dzieci wchodzi także służba; obecność potomstwa, chociaż czyniąca z niej wspólnotę doskonałą, nie jest niezbędna do zaistnienia wspólnoty domowej. To, co łączy mieszkające razem osoby, to nie bliskie więzi emocjonalne, lecz podporządkowanie panu domu. Jego władzę Idzi postrzega nie tyle jako prawo decydowania o domownikach, ile jako odpowiedzialność i powinność pieczy nad nimi. Wyraża się to w obowiązku ich materialnego utrzymania oraz kierowania ich postępowaniem celem ich etycznego udoskonalenia. Dlatego też wspólnota domowa dla nich to nie tylko miejsce, w którym znajdują zaspokojenie potrzeb codziennego życia, ale i środowisko wychowawcze.
WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Przedstawiony tekst stanowi przyczynek do poznania zawartego w społeczno-filozoficznym piśmiennictwie okresu pełnego średniowiecza sposobu pojmowania rodziny i życia rodzinnego, które powinno uwzględnić także dzieła innych autorów tego czasu, jak też rozpoznanie ich antycznych źródeł, których recepcję ten okres przyniósł.
References
Aegidius Columna Romanus (1607). De Regimine Principum Libri III. Roma: Apud Bartholomeum Zanettum.
Anderson M. (2000). Approaches to the history of the western family 1500-1914. Cambridge: Cambridge University Press.
Anton H.H. (1989). Fürstenspiegel, lateinisches Mitterlater. W: Lexicon des Mittelalters, t. IV. München: Artemis und Winkler Verlag.
Briggs Ch. F. (1999). Giles of Rome’s De regimine principum. Reading and Writing Politics at Court and University, c. 1275 – c. 1525. Cambridge: Cambridge University Press.
Brzeziński W. (2014). Qualia bona in coniuge sunt quaerenda ... Zalecenia na temat wyboru żony w świetle średniowiecznych traktatów o wychowaniu (na przykładzie De regimine principum Idziego Rzymianina. Biuletyn Historii Wychowania, 31, 7-27.
Brzeziński W. (2015). Odpowiedzialność ojcowska za wychowanie potomstwa w świetle piśmiennictwa moralizatorsko-dydaktycznego okresu pełnego średniowiecza. Wychowanie w Rodzinie, 12 ( 2), 297-308.
Brzeziński W. (2017). Wizerunek kobiety w De regimine principum Idziego Rzymianina (ok. 1243-1316). Przyczynek do dziejów refleksji nad płcią żeńską w piśmiennictwie o wychowaniu okresu pełnego średniowiecza. W: A. Głowacka-Penczyńska, K. Grysińska-Jarmuła, M. Opioła-Cegiełka (red.), Historie nieobojętne, t. 2: Kądziel-Kołyska-Łoże. Atrybuty kobiecości na przestrzeni dziejów. Bydgoszcz: Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego.
Foyster E. i Marten J. (red.) (2014). A Cultural History of Childhood and Family, t. I-VI. London-New Delhi-NewYork-Sydney: Bloomsbury.
Gestrich A., Krause J.-U., Mitterauer M. (2003). Geschichte der Familie. Sttutgart: Alfred Kroener Verlag.
Herlihy D. (1995). Family. W: idem, Women, Family and Society in Medieval Europe. Historical Essays, 1978-1991. Providence – Oxford: Berghahn Books.
Kałdon B. M. (2011). Rodzina jako instytucja społeczna w ujęciu interdyscyplinarny. Forum Pedagogiczne, 1, 229-241.
Kłoskowska A. (1962). Wzory i modele w socjologicznych badaniach rodziny. Studia Socjologiczne, 2.
Olszewski M. (2003). Idzi Rzymianin. W: Powszechna encyklopedia filozofii, t. IV. Lublin: Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu, s. 735-741.
Richarz I. (1991). Oikos, Haus und Haushalt. Ursprung und Geschichte der Haushaltsökonomik. Göttingen: Vanderhoeck und Ruprecht Verlag.
Schnell R. (2002). Sexualität und Emotionalität in der vormodernen Ehe. Köln – Weimar – Wien: Böhlau Verlag.
Signori G. (2011). Von der Paradiesehe zur Gütergemeinschaft. Die Ehe in der mittelalterlichen Lebens- und Vorstellungswelt. Franfurt – New York: Campus Verlag.
Szlendak T. (2010). Socjologia rodziny. Ewolucja, historia, zróżnicowanie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Vecchio S. (1994). The Good Wife. W: Ch. Klapisch-Zuber (red.), A History of Women in the West, vol. II: Silences of the Middle Ages. Cambridge (Massachusets) – London: Harvard University Press.
Weigang R. (1998). Liebe und Ehe im Mittelalter. Goldbach: Keip Verlag .
Copyright (c) 2020 Witold Grzegorz Brzeziński
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.
Authors who publish in this journal agree to the following terms:
- Authors retain the copyright to their work while granting the journal the right of first publication. The work will be simultaneously licensed under a CC BY-ND license, which permits others to share the work with proper credit given to the author and the original publication in this journal.
- Authors may enter into additional, non-exclusive agreements for the distribution of the published version of the work (e.g., posting it in an institutional repository or publishing it in another journal), provided that the original publication in this journal is acknowledged.
We allow and encourage authors to share their work online (e.g., in institutional repositories or on personal websites) both before and during the submission process, as this can foster beneficial exchanges and lead to earlier and increased citations of the published work. (See The Effect of Open Access). We recommend using any of the following academic networking platforms:
