W poszukiwaniu genezy polskiej pedagogiki rodziny

Krzysztof Jakubiak

doi:10.35765/HW.2019.1847.07

Krzysztof Jakubiak Uniwersytet Gdański Wydział Nauk Społecznych http://orcid.org/0000-0002-4620-1057

DOI: https://doi.org/10.35765/HW.2019.1847.07

Keywords: family, family upbringing, pedagogy of family, familiology, history of upbringing

Abstract

RESEARCH OBJECTIVE: The article is an extension of the argument that the increase of knowledge about the family in Western European civilization took place from the 16th century – the era of the Renaissance. At that time, the first educational guides appeared, most of which were ad-dressed to fathers and only a few of them were dedicated to mothers.

THE RESEARCH PROBLEM AND METHODS: The research problem undertaken concerns the answer to the question: How did the process of shaping pedagogy of the family and, more generally, of the family orientation in science take place? The basic method used to describe the undertaken considerations will be the method of document analysis – source material and literature on the subject.

THE PROCESS OF THE ARGUMENTATION: With time, in 18th and 19th centuries, the category of love and expressing feelings in the family and the postulate of learning about the child’s home environment became important. Children’s characteristics were created. At the end of the 19th century, a separate field of knowledge was formed – pedology – a study about a child. In the mean-time, family magazines also had a great impact on popularizing knowledge on educational topics.

RESEARCH RESULTS: The gradual development of interest in the family ultimately led to the fact that at the end of the twentieth century familiology orientations were created in the social sciences, and pedagogy of the family was introduced to pedagogical sciences, with the basic category of family education.

CONCLUSIONS, INNOVATIONS, AND RECOMMENDATIONS: The family and family upbringing should still be the object of not only practical descriptions and advice, but also the object of empirical research.

References

Froebel F.W. (1826). Wychowanie człowieka, sztuka chowania, nauczania i uczenia się, do której się zmierza w powszechno-niemieckim zakładzie wychowawczym w Keilhau. W: Wołoszyn S. (oprac.), (1965), Źródła do dziejów wychowania i myśli pedagogicznej, t. II, Warszawa: PWN.

Jakubiak K. (1988). Wychowanie w rodzinie jako przedmiot zainteresowań pedagogiki katolickiej w okresie II Rzeczypospolitej. W: Tchorzewski A. (red.), Rodzina. Przeszłość - teraźniejszość - przyszłość, Bydgoszcz: WSP, 24-41.

Jakubiak K. (1995). Badania naukowe nad rodziną oraz problematyka wychowania rodzinnego w literaturze pedagogicznej II Rzeczypospolitej. W: Jakubiak K. (red.), Rodzina jako środowisko wychowawcze w czasach nowożytnych, Bydgoszcz: WSP, 218-226.

Jakubiak K. (1995). Wypracowywanie modelu wychowania rodzinnego dziecka w polskiej pedagogice XIX i początków XX wieku. W: Jundziłł J. (red.), Rodzina a wychowanie - ciągłość i zmienność na przestrzeni wieków, Bydgoszcz: WSP, 121-144.

Jakubiak K. (1996). Rodzinne środowisko wychowawcze jako przedmiot badań naukowych w II Rzeczypospolitej, Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły pedagogicznej w Bydgoszczy. Studia Pedagogiczne, 28, 141-153.

Jakubiak K. (1998). Stan badań historyczno-pedagogicznych i nowe przedsięwzięcia badawcze z zakresu dziejów wychowania w rodzinie polskiej w latach 1795-1939. W: Gumuła T., Krasuski I., Majewski S., (red.), Historia wychowania w XX wieku. Dorobek i perspektywy, Kielce: Wydawnictwo i Zakład Poligrafii Inst. Technologii Eksploatacji, 465-471.

Jakubiak K. (2000). Edukacja rodziców w polskiej refleksji i praktyce pedagogicznej XIX i XX wieku - do 1939 roku. W: Jakubiak K., Winiarz A. (red.), Wychowanie w rodzinie polskiej od schyłku XVIII do połowy XX wieku. Bydgoszcz: WSP, 113-132.

Jakubiak K. (2003). Wzorzec rodziny i idee wychowania rodzinnego dziecka wypracowywane i propagowane na łamach „Kroniki Rodzinnej" i „Opiekuna Domowego" w drugiej połowie XIX wieku. W: Ruta Z., Ślęczka R., (red.), W służbie szkoły i nauki. Księga poświęcona Profesorowi Czesławowi Majorkowi, Kraków: Wydawnictwo AP, 315-324.

Kawula S., Brągiel J., Janke A.W. (1998). Pedagogika rodziny. Obszary i panorama problematyki, wyd. III, Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.

Key E. (1904), Stulecie dziecka, przek. Moszczeńska I., Warszawa: Księgarnia Naukowa).

Koczerska M. (1975). Rodzina szlachecka w Polsce późnego średniowiecza, Warszawa: PWN.

Pestalozzi J.H. (1827). Matka i dziecko, pisane w latach 1818 - 1819, W: Wołoszyn S. (oprac.), (1965). Źródła do dziejów wychowania i myśli pedagogicznej, t. II, Warszawa: PWN.

Pius XI, (1929). O chrześcijańskim wychowaniu młodzieży, S.I, s.n.

Pius XI, (1930). O małżeństwie chrześcijańskim, s.n.

Samsel A. (2009). Rodzina jako środowisko wychowawcze w okresie Drugiej Rzeczypospolitej, Przegląd Historyczno-Oświatowy, l-2, 28-49.

Sobczak J. (1988). Warunki i przejawy rozwoju teorii wychowania rodzinnego i edukacji rodziców od czasów Odrodzenia, w: A. Tchorzewski (red.), Rodzina. Przeszłość - teraźniejszość - przyszłość, Bydgoszcz: WSP.

Sobczak J. (1992). Przejawy zainteresowania wychowaniem rodzinnym w pracach polskich pisarzy i pedagogów u schyłku XVIII i w pierwszej połowie XIX wieku. Zeszyty Naukowe Wyższej szkoły Pedagogicznej w Bydgoszczy. Studia Pedagogiczne, 18, 95-109.

Spencer H. (1879). O wychowaniu umysłowym, moralnym i fizycznym, Warszawa: Księgarnia Gebethner i Wolff).

Szycówna A. (1908). Kobieta w pedagogice. Matka. Warszawa: Księgarnia Gebethner i Wolff.

Wołoszyn S. (oprac., (1965). Źródła do dziejów wychowania i myśli pedagogicznej, t. I-II, Warszawa: PWN.

Wójcik M. (1998). Kształtowanie się polskiej pedagogiki rodzinnej w latach 1918 – 1939. Podstawy teoretyczne, kierunki rozwoju, praktyka, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.

Wyczański A. (1991). Rodzina w Europie w XVI-XVIII wieku, W: A. Mączak (red.), Europa i świat w początkach epoki nowożytnej, cz. I, Warszawa: Wiedza Powszechna.