Kategoria osoby jako punkt krytyczny rozważań nad wychowaniem. Inspiracje z nurtu personalizmu chrześcijańskiego

Beata Zuzanna Bednarczuk

doi:10.35765/hw.1825

Beata Zuzanna Bednarczuk Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w LublinieInstytut Pedagogiki, Katedra Dydaktyki

Keywords: personalistic concept of man, features of personalistic process of upbringing

Abstract

RESEARCH OBJECTIVE: This article aims to recall the constitutive criteria of the personalistic conception of a person as critical points in considerations on upbringing and to find and indicate inspiration and, consequently, recommendations for the upbringing process.

THE RESEARCH PROBLEM AND METHODS: The basis for collecting empirical material is the analysis of the content, which aims to characterize the achievements within the selected topic and directions of discussions. It is accompanied by elements of interpretation and conceptualization. The conduct of the researcher is guided by methodological rules related to the need to ensure the verifiability, credibility, and cognitive value of the work results.

THE PROCESS OF ARGUMENTATION: Referring to the assumptions of the representatives of Christian personalism, the method of interpreting the qualities of a person who achieves full development and his own existence by acting for the benefit of others and among other people was indicated. It was emphasized that the dignity of the human person is the basis of moral duty and that unconditional respect for dignity allows for treating the process of upbringing as a service for human development. The educator has to have a mature system of values and organize situations that help to recognize them. The choice of value is decisive in the process of becoming a person (or anti-person).

RESEARCH RESULTS: Transferring the assumptions of personalism to the pedagogical ground results in the assumption that human is the program of education. Man is characterized by specific personal qualities, predispositions towards development, and upbringing creates conditions for revealing and developing the aforementioned potentials in dialogue and interaction with others.

CONCLUSIONS, INNOVATIONS, AND RECOMMENDATIONS: Since a person is the highest value, he/she becomes per se, his/her goal is to perfect himself. In carrying out this lifelong work, he/she is supported by the upbringing process.

Author Biography

Beata Zuzanna Bednarczuk, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w LublinieInstytut Pedagogiki, Katedra Dydaktyki

Dr hab. Beata Bednarczuk, prof. uczelni, jest uznaną w środowisku pedagogicznym badaczką i popularyzatorką pedagogiki Marii Montessori. Należy do wąskiego grona specjalistów prowadzących studia nad ciągle mało w naszym kraju rozpoznanym obszarem wiedzy i praktyki szkolnej. Jest członkiem Polskiego Stowarzyszenia Montessori oraz europejskiego: Montessori Europe. Jej główne zainteresowania badawcze koncentrują się wokół zagadnień związanych z organizacją procesu uczenia się oraz funkcjonowaniem dziecka w montessorianskich placówkach oświatowych. Autorka dwóch monografii, współredaktor dwóch prac zwartych, autorka licznych artykułów naukowych.

References

Adamski, F. (2005). Wprowadzenie: personalizm - filozoficzny nurt myślenia o człowiek u i wychowaniu. W: F. Adamski (red.), Wychowanie personalistyczne. Wybór tekstów. Kraków: Wydawnictwo WAM.

Bagrowicz, J. (1999). Godność osoby fundamentem wychowania. W: F. Adamski, Wychowanie na rozdrożu. Personalistyczna filozofia wychowania. Kraków: Wydawnictwo UJ.

Bagrowicz, J. (1995). Wychowanie personalistyczne w chrześcijaństwie. W: S. Kowalczyk (red.), Z refleksji nad człowiekiem. Człowiek, społeczność, wartość. Lublin: Wydawnictwo TN KUL.

Bartnik, Cz. S. (2003). Personalizm. Lublin: Wydawnictwo KUL.

Bednarczuk, B. (2016). Osobowość autorska absolwentów klas Montessori w perspektywie doświadczeń i celów życiowych. Lublin: Wydawnictwo UMCS.

Chrobak, S. (1999). Personalistyczny wymiar pedagogii Jana Pawła II. W: F. Adamski (red.), Wychowanie na rozdrożu. Personalistyczna filozofia wychowania. Kraków: Wydawnictwo UJ.

Chrobak, S. (2009). Tożsamość człowieka w pryzmacie nadziei. W: K. Szudry, K. Uzar (red.), Personalistyczny wymiar filozofii wychowania. Lublin: Wydawnictwo KUL.

Chudy W. (2007). Podstawy filozoficzna pedagogiki samowychowania. Rocznik Nauk Społecznych. t. XXXV, z. 2.

Chudy W. (2009). Pedagogika godności. Elementy etyki pedagogicznej. Lublin: Tow. Nauk. KUL.

Gadacz, T. (2005). Wychowanie jako spotkanie osób. W: F. Adamski (red), Wychowanie personalistyczne. Wybór tekstów, Kraków: Wydawnictwo WAM.

Góźdź, K. (2008). Personalizm systemowy ks. Czesława Stanisława Bartnika. W: M. Rusecki (red.), Personalizm polski. Lublin: Wydawnictwo KUL.

Grzywak-Kaczyńska, M. (2005). Wychowanie do miłości – miłości trzeba się uczyć, W: F. Adamski (red.), Wychowanie personalistyczne. Wybór tekstów. Kraków: Wydawnictwo WAM.

Horowski, J. (2011). Tomistyczna myśl pedagogiczna w Polsce wobec idei personalizmu. Kwartalnik Pedagogiczny. t. 2 (220).

Kaczmarek, K., Gadacz, T. (2005). Racje za personalistyczną filozofia wychowania, W: F. Adamski (red), Wychowanie personalistyczne. Wybór tekstów. Kraków: Wydawnictwo WAM.

Kowalczyk, S. (2008). Polski personalizm współczesny. W: M. Rusecki (red.), Personalizm polski. Lublin: Wydawnictwo KUL.

Kozielecki, J. (1998). Człowiek wielowymiarowy. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”.

Krąpiec, M.A. (1999). Człowiek bytem osobowym. W: F. Adamski (red.), Wychowanie na rozdrożu. Personalistyczna filozofia wychowania. Kraków: Wydawnictwo UJ.

Łobocki, M. (2009). W trosce o wychowanie w szkole, Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.

Łobocki, M. (2006). Wychowanie moralne w zarysie. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.

Majka, J. (2005). Wychowanie chrześcijańskie – wychowaniem personalistycznym. W: F. Adamski (red), Wychowanie personalistyczne. Wybór tekstów. Kraków: Wydawnictwo WAM.

Matulka, Z. (2005). Wartości u podstaw wychowania personalistycznego, W: F. Adamski (red), Wychowanie personalistyczne. Wybór tekstów. Kraków: Wydawnictwo WAM.

Męczkowska, A. (2006). Podmiot i pedagogika: od oświeceniowej utopii ku pokrytycznej dekonstrukcji, Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej.

Molesztak, A. (2009). Współczesny świat wartości a wychowanie. W: M. Nowak, E. Smołka, A. Szudra, K. Uzar (red.), Personalistyczny wymiar filozofii wychowania. Lublin: Wydawnictwo

Nowak, M. (2005c) Wychowanie do wolności i odpowiedzialności, W: F. Adamski (red.), Wychowanie na rozdrożu. Personalistyczna filozofia wychowania. Kraków: Wydawnictwo UJ.

Nowak M. (2003). Pedagogika personalistyczna. W: A. Kwieciński, . Śliwerski (red.), Pedagogika. Podręcznik akademicki. T. 1. Warszawa: Wydawnictwo Nauk. PWN.

Jankowska, M. (2011). Godność osoby w aspekcie rozwoju „ja” i poczucia własnej wartości. W: J. Ławrynowicz, A. Zabołotny (red.), Nauka-Etyka-Wiara. NEW`11. Konferencja Chrześcijańskiego Forum Pracowników Nauki. Dobieszków 23-26 czerwca 2011. Warszawa: Chrześcijańskie Forum Pracowników Nauki.

Olbrycht, K. (1999). Dylematy współczesnego wychowania w świetle refleksji personalistycznej. W: F. Adamski (red.), Wychowanie na rozdrożu. Personalistyczna filozofia wychowania. Kraków: Wydawnictwo UJ.

Olbrycht, K. (2005). Tolerancja a wychowanie. W: F. Adamski (red), Wychowanie personalistyczne. Wybór tekstów. Kraków: Wydawnictwo WAM.

Ostrowska, K. (2005). Wychowywać do urzeczywistniania wartości. W: F. Adamski (red), Wychowanie personalistyczne. Wybór tekstów. Kraków: Wydawnictwo WAM.

Rusiecki, M. (2008). Personalizm polski. Lublin: Wydawnictwo KUL.

Rzechowska, E.(1995). Potencjalność w psychologicznej analizie rozwoju. Roczniki Filozoficzne. T. 43, z. 4.

Styczyński, M. (2009). Wspólnota edukacyjne przestrzenią wychowania do wartości. W: M. Nowak, E. Smołka, A. Szudra, K. Uzar (red.), Personalistyczny wymiar filozofii wychowania. Lublin: Wydawnictwo KUL.

Szołtysek, A. (1999). Nieokreślony podmiot wychowania: pytanie o filozofię człowieka W: F. Adamski (red.), Wychowanie na rozdrożu. Personalistyczna filozofia wychowania. Kraków: Wydawnictwo UJ.

Szudra A. (2009). Suplement. Dialektyczna etyka wychowania. W: Chudy W. Pedagogika godności. Elementy etyki pedagogicznej. Lublin: Tow. Nauk. KUL.

Śliwerski, B. (2003). Samowychowanie jako dominanta uniwersyteckiego kształcenia pedagogów. W: A. Ładyżyński, J. Raińczuk (red.), Uniwersytet – między tradycją a wyzwaniami współczesności. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.

Śnieżyński, M. (2009). Dialog edukacyjny. Kraków: Wydawnictwo naukowe PAT.

Walczak, P (2009). Pedagogika agatologiczna jako projekt tischnerowskiej paidei. W: K. Szudry, K. Uzar (red.), Personalistyczny wymiar filozofii wychowania, Lublin: Wydawnictwo KUL.