Freedom of Educational Subjects and Responsibility for Education
Abstract
RESEARCH OBJECTIVE: A description of how educational subjects perceive moral responsibility for the education process.
THE RESEARCH PROBLEM AND METHODS: IN ORDER TO ANSWER QUESTION: how do high school students and teachers perceive moral responsibility for the educational process? – individual indepth interviews with eight teachers and focus interviews with sixty students were conducted.
THE PROCESS OF ARGUMENTATION: The moral responsibility can not be considered in isolation from the problem of the subject’s freedom. This text evokes three ways of understanding freedom and responsibility: Cartesian, Leibnizian and Nietzschean.
RESEARCH RESULTS: The analysis of research results, shows that students and teachers: 1) don’t perceive moral responsibility for education as personal, own, but they shift the responsibility onto the others: ministry, political parties and system. 2) understand moral responsibility only in negative perspective. Responsibility is seen only as a blame, which is a consequence of inappropriate or exceptional behaviour.
CONCLUSIONS, RECOMMENDATIONS AND APPLICABLE VALUE OF RESEARCH: None of the groups are ready to change the status quo. The research results and conclusions concern only the cases analyzed, and on this base, the generalizations should not be made from them. However, the emerging way in which educational subjects perceive moral responsibility for the educational process is of such concern that it should undergo a deeper analysis, for which this work can serve as a starting point and inspiration.
References
Czerepaniak-Walczak, M. (1994). Między dostosowaniem a zmianą. Elementy emancypacyjnej teorii edukacji. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego.
Descartes, R. (1958). Medytacje o filozofii pierwszej (M. i K. Ajdukiewiczowie, tłum.). Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Filek, J. (1996). Ontologizacja odpowiedzialności. Wydawnictwo Baran i Suszczyński.
Frankfurt, H.G. (1997). Alternatywne możliwości i odpowiedzialność moralna. W: J. Hołówka (red.), Filozofia moralności. Postanowienie i odpowiedzialność moralna (s. 163–177). Wydawnictwo Spacja–Fundacja Aletheia.
Gut, P. (2016). Za co Leibniz krytykował Kartezjański pogląd na wolną wolę? Przegląd Filozoficzny, 25(4/100), 371–386.
Janikowski, W. (2016). Wolna wola i użyteczność. Podstawy etyki utylitaryzmu preferencji. Wydawnictwo Naukowe Semper.
Kittel, M. i Hess, L. (2012). Wolność bez alternatyw. W poszukiwaniu podstaw moralnej odpowiedzialności. Diametros, 34, 51–78.
Kozakiewicz, M. (1971). Z problemów etyki zawodowej nauczyciela. W: A. Sarapata (red.), Etyka zawodowa (s. 150–173). Książka i Wiedza.
Leibniz, G.W. (2001). Teodycea. O dobroci Boga, wolności człowieka i pochodzeniu zła (M. Frankiewicz, tłum.). Wydawnictwo Naukowe PWN.
Miles, B.M. i Huberman, A.M. (2000). Analiza danych jakościowych (S. Zabielski, tłum.). Wydawnictwo Trans Humana.
Muszyński, H. (1971). U podstaw etyki zawodowej nauczyciela. W: A. Sarapata (red.), Etyka zawodowa (s. 121–149). Książka i Wiedza.
Nietzsche, F. (1905–1906). Zmierzch bożyszcz, czyli jak filozofuje się młotem (S. Wyrzykowski, tłum.). Nakład Jakóba Mortkowicza.
Nietzsche, F. (2003). Wędrowiec i jego cień (K. Drzewiecki, tłum.). Wydawnictwo Zielona Sowa.
Pieniążek, P. (2016). Między historią a metafizyką – wolność i odpowiedzialność u Nietzschego. W: M. Drwięga i R. Strzelecki (red.), Wolność jako odpowiedzialność (s. 42–61). Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Rudnicki, P. (2007). Edukacja mamiąca: obywatel – szkoła – władza: W matni heteronomicznej rzeczywistości. Przegląd Badań Edukacyjnych, 1(4), 95–105.
Szkudlarek, T. (1998). Pedagogika krytyczna. W: Z. Kwieciński i B. Śliwerski (red.), Pedagogika, t. 1 (s. 363–377). Wydawnictwo Naukowe PWN.
Śliwerski, B. (2008). Klinika szkolnej demokracji. Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Tarnowski, K. (2016). Wolność i wartości. W: M. Drwięga i R. Strzelecki (red.), Wolność jako odpowiedzialność (s. 17–25). Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Tchórzewski, A. (1970). Odpowiedzialność jako wskaźnik postawy moralnej nauczyciela. Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Bydgoszczy. Studia Pedagogiczne, 30, 45–50.
Copyright (c) 2023 HORIZONS OF EDUCATION
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.
Authors who publish in this journal agree to the following terms:
- Authors retain the copyright to their work while granting the journal the right of first publication. The work will be simultaneously licensed under a CC BY-ND license, which permits others to share the work with proper credit given to the author and the original publication in this journal.
- Authors may enter into additional, non-exclusive agreements for the distribution of the published version of the work (e.g., posting it in an institutional repository or publishing it in another journal), provided that the original publication in this journal is acknowledged.
We allow and encourage authors to share their work online (e.g., in institutional repositories or on personal websites) both before and during the submission process, as this can foster beneficial exchanges and lead to earlier and increased citations of the published work. (See The Effect of Open Access). We recommend using any of the following academic networking platforms:
