Ekspresja i symbolika lęku w sztuce na przykładzie wybranych wyobrażeń diabła
Abstract
Cennym kontekstem dla przedstawienia problemu, który stanowi przedmiot niniejszego artykułu jest koncepcja lęku Antoniego Kępińskiego. Ten wybitny polski psychiatra traktuje uczucie lęku jako sygnał niebezpieczeństwa, który informuje człowieka o zagrożeniu, znajdującym się w pewnej odległości od niego. Wyjaśnia jego specyfikę w perspektywie metabolizmu energetyczno-informacyjnego, który, według niego, stanowi istotę życia, w tym życia człowieka. Ten zaś wiąże się z walką o zachowanie porządku (negatywnej entropii). Ściśle z ludzką cielesnością (metabolizmem energetycznym) łączą się dwa prawa biologiczne, tj. zachowania własnego życia i zachowania życia gatunku. Jeżeli ich realizacja jest zagrożona, wówczas pojawia się sygnał lęku w organizmie. To oznacza, że dzięki niemu człowiek (i cały gatunek) może chronić własne istnienie. Ten lęk, który jest naturalnym składnikiem ludzkiej kondycji, może wyrażać się w sztuce i ukrywać się pod różnorodną symboliką. Lęk w sztuce utożsamiany jest ze Złem, dla którego są zarezerwowany odrażające kształty fizyczne. W tym artykule jako przykład ekspresji i symboliki lęku w twórczości artystycznej został wybrany symbol diabła. Można zauważyć pewną zależność pomiędzy trwogą eschatologiczną panującą w kulturze Zachodu, ściśle związaną z sytuacja historyczno-kulturową a obecnością symboli diabła w sztuce. Podczas obsesyjnego lęku apokaliptycznego w kulturze europejskiej, co miało miejsce pomiędzy II poł. XIV wieku a XVII wiekiem powstały najbardziej wstrząsające wyobrażenia diabła w dziełach plastycznych, m.in. odrażające bestie. W historii sztuki, pojawiły się także inne symbole diabła, między innymi upadły anioł, wąż, smok, bestia, kozioł, satyr, potwór morski czy atleta.
Copyright (c) 2016 HORIZONS OF EDUCATION
![Creative Commons License](http://i.creativecommons.org/l/by-nc-nd/4.0/88x31.png)
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
Authors who publish with this journal agree to the following terms:
- Authors retain copyright and grant the journal right of first publication with the work simultaneously licensed under a CC BY-NC-ND licence that allows others to share the work with an acknowledgement of the work's authorship and initial publication in this journal.
- Authors are asked to enter into separate, additional contractual arrangements for the non-exclusive distribution of the journal's published version of the work (e.g., post it to an institutional repository or publish it in a book), with an acknowledgement of its initial publication in this journal.
Authors are permitted and encouraged to post their work online (e.g., in institutional repositories or on their website) prior to and during the submission process, as it can lead to productive exchanges, as well as earlier and greater citation of published work (See The Effect of Open Access). We advise to use any of the following reserach society portals: