Ekspresja i symbolika lęku w sztuce na przykładzie wybranych wyobrażeń diabła

  • Monika Maria Kowalczyk Akademia Ignatianum w Krakowie

Abstract

Cennym kontekstem dla przedstawienia problemu, który stanowi przedmiot niniejszego artykułu jest koncepcja lęku Antoniego Kępińskiego. Ten wybitny polski psychiatra traktuje uczucie lęku jako sygnał niebezpieczeństwa, który informuje człowieka o zagrożeniu, znajdującym się w pewnej odległości od niego. Wyjaśnia jego specyfikę w perspektywie metabolizmu energetyczno-informacyjnego, który, według niego, stanowi istotę życia, w tym życia człowieka. Ten zaś wiąże się z walką o zachowanie porządku (negatywnej entropii). Ściśle z ludzką cielesnością (metabolizmem energetycznym) łączą się dwa prawa biologiczne, tj. zachowania własnego życia i zachowania życia gatunku. Jeżeli ich realizacja jest zagrożona, wówczas pojawia się sygnał lęku w organizmie. To oznacza, że dzięki niemu człowiek (i cały gatunek) może chronić własne istnienie. Ten lęk, który jest naturalnym składnikiem ludzkiej kondycji, może wyrażać się w sztuce i ukrywać się pod różnorodną symboliką. Lęk w sztuce utożsamiany jest ze Złem, dla którego są zarezerwowany odrażające kształty fizyczne. W tym artykule jako przykład ekspresji i symboliki lęku w twórczości artystycznej został wybrany symbol diabła. Można zauważyć pewną zależność pomiędzy trwogą eschatologiczną panującą w kulturze Zachodu, ściśle związaną z sytuacja historyczno-kulturową a obecnością symboli diabła w sztuce. Podczas obsesyjnego lęku apokaliptycznego w kulturze europejskiej, co miało miejsce pomiędzy II poł. XIV wieku a XVII wiekiem powstały najbardziej wstrząsające wyobrażenia diabła w dziełach plastycznych, m.in. odrażające bestie. W historii sztuki, pojawiły się także inne symbole diabła, między innymi upadły anioł, wąż, smok, bestia, kozioł, satyr, potwór morski czy atleta.  

Published
2010-12-30
How to Cite
Kowalczyk, M. M. (2010). Ekspresja i symbolika lęku w sztuce na przykładzie wybranych wyobrażeń diabła. HORIZONS OF EDUCATION, 9(18), 115-129. Retrieved from https://horyzontywychowania.ignatianum.edu.pl/HW/article/view/341
Section
Thematic Articles