Rodzina – szkoła – środowisko lokalne jako synergiczna przestrzeń socjalizacji
Abstract
CEL NAUKOWY: Celem artykułu jest teoretyczne przedstawienie trzech ważnych pedagogicznie przestrzeni socjalizacji dzieci i młodzieży, jakimi są: rodzina, szkoła, środowisko lokalne. Ponadto istotne jest wskazanie na synergiczny charakter oddziaływań wymienionych komponentów/podmiotów jako warunek sine qua non prawidłowego przebiegu procesu socjalizacji, traktowanego holistycznie i komplementarnie. Takie ujęcie procesu socjalizacji występuje w teorii środowiskowej (pedagogika społeczna), wskazującej na udział w tym procesie wielu środowisk wychowawczych, które wspólnie powinny tworzyć/modyfikować przestrzeń socjalizacji.
PROBLEM I METODY BADAWCZE: Problem badawczy został sformułowany w postaci następujących pytań: Jak przedstawia się synergia rodziny, szkoły i środowiska lokalnego jako przestrzeni socjalizacji? Jakie jest jej znaczenie w prawidłowym przebiegu procesu socjalizacji dzieci i młodzieży? Zastosowana została metoda analityczna – analiza treściowa literatury dotyczącej socjalizacji i czynników ją warunkujących (ujęcie socjologiczno‑pedagogiczne).
PROCES WYWODU: Na wstępie artykułu wyjaśnione zostało pojęcie socjalizacji rozumianej jako przestrzeń społeczna. Następnie scharakteryzowana została rodzina jako rudymentarna przestrzeń socjalizacji (pierwotnej), w dalszej kolejności przedstawiono przestrzenie socjalizacji wtórnej: szkoła, środowisko lokalne. W rozważaniach ujęty został synergiczny aspekt wyróżnionych przestrzeni socjalizacji. Wskazano na jednolitość oddziaływań środowiskowych w prawidłowym przebiegu procesu socjalizacji dzieci i młodzieży.
WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Analiza dotyczyła trzech ważnych dla dzieci i młodzieży środowisk wychowawczych, tj. rodziny, szkoły, środowiska lokalnego, tworzących wspólną przestrzeń socjalizacji. Wskazała na konieczność współpracy/synergii wymienionych komponentów w prawidłowym przebiegu procesu socjalizacji dzieci i młodzieży.
WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: O jakości socjalizacji dzieci i młodzieży decyduje przede wszystkim rodzina, w dalszej kolejności szkoła i środowisko lokalne oraz znajdujące się w nich zasoby. Współpraca wymienionych środowisk/przestrzeni powoduje, iż dopełniają się one, uzupełniają i wzbogacają, tworząc bogatą w treści platformę życia, edukacji, wychowania i socjalizacji. Dlatego też wnioski wynikające z rozważań zawartych w artykule należy skierować do wszystkich uczestników procesu socjalizacji dzieci i młodzieży.
References
Adamski, F. (2006). Rodzina. W: T. Pilch (red.), Encyklopedia Pedagogiczna XXI wieku, t. V. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Żak.
Dudzikowa, M. (2001). Mit o szkole jako miejscu wszechstronnego rozwoju ucznia. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
Dylak, S. (2012), Wprowadzenie do konstruowania szkolnych programów nauczania. Warszawa: Ośrodek Rozwoju Edukacji.
Forma, P. (2012). Socjalizacja dziecka z rodziny wielodzietnej. Adamski, F. (2006). Rodzina.W: T. Pilch (red.), Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku, t. V. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Żak.
Dudzikowa, M. (2001). Mit o szkole jako miejscu wszechstronnego rozwoju ucznia. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
Dylak, S. (2012). Wprowadzenie do konstruowania szkolnych programów nauczania.
Warszawa: Ośrodek Rozwoju Edukacji.
Forma, P. (2012). Socjalizacja dziecka z rodziny wielodzietnej. Studium teoretyczno‑empiryczne. Kielce: Wydawnictwo Uniwersytetu Jana Kochanowskiego.
Ilnicka, R.M. (2008). Środowiskowy kontekst niedostosowania społecznego. Toruń: Wydawnictwo Akapit.
Izdebska, J. (2015). Wielowymiarowość przestrzeni życia współczesnego dziecka. Zagadnienia Społeczne 2(4), 11‑15.
Kowalski, S. (1979). Socjologia wychowania w zarysie. Warszawa: PWN.
Kunowski, S. (2004). Podstawy współczesnej pedagogiki. Warszawa: Wydawnictwo Salezjańskie.
Kwak, A. (2006). Rodzina – formy i warunki funkcjonowania. W: T. Pilch (red.), Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku, t. V. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Żak.
Lepalczyk, I. i Marynowicz‑Hetka, E. (1985). Wzmacnianie sił społecznych środowiska ludzkiego. W: A. Radziewicz‑Winnicki (red.), Pedagogica socjetatis. Przedmiot, zadania a współczesność. Katowice: Wydawnictwo UŚ.
Lewowicki, T. (1987). Aspiracje dzieci i młodzieży. Warszawa: PWN.
Matyjas, B. (2012). Dzieciństwo na wsi. Warunki życia i edukacji. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
Modrzewski, J. i Sipińska, D. (2006). Socjalizacja. W: T. Pilch (red.), Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku, t. V. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Żak.
Modrzewski, J., Śmiałek, M.I. i Wojnowski, K. (red.). (2008). Relacje podmiotów (w) lokalnej przestrzeni edukacyjnej (inspiracje…). Poznań: Wydawnictwo UAM, WP-A.
Nikitorowicz, J. (2005). Próba określenia przedmiotu edukacji międzykulturowej. W: J. Nikitorowicz i D. Misiejuk (red.), Region – Tożsamość – Edukacja. Białystok: Trans Humana.
Palka, K. (2013). Szkoła wiejska jako przestrzeń współpracy różnych podmiotów w środowisku. W: M. Sobecki, W. Danilewicz i T. Sosnowski (red.), Pedagogika społeczna wobec zmian przestrzeni życia społecznego. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Żak.
Przecławska, A. (1999). Przestrzeń życia człowieka między perspektywą mikro a makro. W: A. Przecławska i W. Theiss (red.), Pedagogika społeczna. Kręgi poszukiwań. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Żak.
Surzykiewicz, J. (2011). Przestrzenno‑społeczna orientacja w pedagogice społecznej i pracy socjalnej (wybrane koncepcje i doświadczenia). Pedagogika Społeczna, 3‑4 (41‑42), 46‑51.
Theiss, W. (2001). Mała ojczyzna: perspektywa edukacyjno‑utylitarna. W: W. Theiss (red.). Mała ojczyzna. Kultura – edukacja – rozwój lokalny. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Żak.
Tillmann, K.J. (1996). Teorie socjalizacji: społeczność, instytucja, upodmiotowienie. Warszawa: PWN.
Winiarski, M. (2000). Rodzina – szkoła – środowisko lokalne. Warszawa: Wydawnictwo IBE.
Copyright (c) 2017 HORIZONS OF EDUCATION
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
Authors who publish in this journal agree to the following terms:
- Authors retain the copyright to their work while granting the journal the right of first publication. The work will be simultaneously licensed under a CC BY-ND license, which permits others to share the work with proper credit given to the author and the original publication in this journal.
- Authors may enter into additional, non-exclusive agreements for the distribution of the published version of the work (e.g., posting it in an institutional repository or publishing it in another journal), provided that the original publication in this journal is acknowledged.
We allow and encourage authors to share their work online (e.g., in institutional repositories or on personal websites) both before and during the submission process, as this can foster beneficial exchanges and lead to earlier and increased citations of the published work. (See The Effect of Open Access). We recommend using any of the following academic networking platforms:
