Rola dziadków w życiu dziecka z zaburzeniem ze spektrum autyzmu
Abstrakt
CEL NAUKOWY: Celem artykułu jest próba znalezienia odpowiedzi na pytanie, jaka jest rola dziadków w rozwoju, wychowaniu oraz w opiece nad dzieckiem z ASD, a także jakie są sposoby wspierania dziadków w podejmowanych przez nich rolach.
PROBLEM I METODY BADAWCZE: Problem badawczy został sformułowany w formie pytań: 1) Jakie role podejmują dziadkowie dziecka z ASD? 2) Czy i jakiego wsparcia potrzebują dziadkowie w pełnieniu roli babci/dziadka? 3) W jaki sposób dziadkowie mogliby wspierać rozwój wnuka/ wnuczki z ASD? W pracy zastosowano metodę analizy literatury przedmiotu.
PROCES WYWODU: Punktem wyjścia artykułu jest wskazanie objawów zaburzenia ze spektrum autyzmu, następnie przegląd literatury dotyczącej roli dziadków w życia dziecka. Następna cześć dotyczy przeglądu badań nad dziadkami dzieci z ASD. Ostatnia część dotyczy wskazania, w jaki sposób dziadkowie mogą uczestniczyć w życiu wnuka/wnuczki z ASD, w jaki sposób mogą wspierać jego rozwój, współuczestniczyć w wychowaniu i opiece.
WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Z przeprowadzonych analiz wynika przede wszystkim brak do‑ statecznej ilości badań i analiz dotyczących dziadków dziecka z ASD, a dalej wskazują one trudności w zrozumieniu zachowań i funkcjonowania dziecka z ASD przez dziadków oraz trudności w odgrywaniu roli babci/dziadka wnuka/wnuczki z ASD.
WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: W świetle przeprowadzonych analiz należy zwrócić uwagę na potrzebę prowadzenia badań nad dziadkami dzieci z ASD, a także na podjęcie działań ukierunkowanych na wspieranie seniorów w odgrywaniu roli babci/dziadka dziecka z ASD.
Bibliografia
APA. (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (wyd. 5). American Psychiatric Publishing.
Appelt, K. (2007). Współcześni dziadkowie i ich znaczenie dla rozwoju wnuków. W: A. Brzezińska, K. Ober‑Łopatka, R. Stec i K. Ziółkowska (red.), Szanse rozwoju w okresie późnej dorosłości. Wydawnictwo Fundacji Humaniora.
Bee, H. (2004). Psychologia rozwoju człowieka (A. Wojciechowski, tłum.). Zysk i S‑ka.
Bengston, V.L. (1985). Diversity and symbolism in grandparent roles. W: V.L. Bengtson i J.F. Robertson (red.), Grandparenthood (s. 11‑26). Sage.
Buchnat, M. i Wojciechowska, A. (2019). Sytuacja wczesnej edukacji i opieki nad małym dzieckiem o nieprawidłowym rozwoju w Polsce – jej znaczenie i bariery. Interdyscyplinarne Konteksty Pedagogiki Specjalnej, 24, 71‑87.
Centers for Disease Control and Prevention. (2017). Design and Operation of the National Survey of Children’s Health, 2011‑2012. Vital Health Stat, 1(59). National Center for Health Statistics.
Hastings, R.P. (1997). Grandparents of children with disabilities: A review. International Journal of Disability, Development, and Education, 44, 329‑340.
Hillman, J. (2007). Grandparents of children with autism: a review with recommendations for education, practice, and policy. Educational Gerontology, 33, 513‑527.
Hillman, J.L. i Anderson, C.M. (2019). It’s a battle and a blessing: The experience and needs of custodial grandparents of children with Autism Spectrum Disorder. Journal of Autism and Developmental Disorders, 49, 260‑269.
Hillman, J., Marvin, A. i Anderson, C. (2016). The experience and contributions of grandparents of children with autism spectrum disorders. Journal of Intergenerational Relationships, 14(2), 76‑92.
Interactive Autism Network. (2010). Grandparents of children with ASD. https://www.iancommunity.org/cs/ian_research_reports
Margetts, J.K., Le Couteur, A. i Croom, S. (2006), Families in a state of flux: the experience of grandparents in autism spectrum disorder. Child: Care, Health and Development, 32(5), 565‑574.
Mirfin‑Veitch, B., Bray, A. i Watson, M. (1997). ‘We’re just that sort of family’. Intergenerational relationships in families including children with disabilities. Family Relations, 46, 305‑311.
Namysłowska, I. (2000). Terapia rodzin. Instytut Psychiatrii i Neurologii.
Stelle, Ch., Fruhauf, Ch.A., Orel, N. i Landry‑Meyer, L., (2010), Grandparenting in the 21st century: Issues of diversity in grandparent–grandchild relationships. Journal of Gerontological Social Work, 53(8), 682‑701.
Steuden, S. (2011). Psychologia starzenia się i starości. Wydawnictwo Naukowe PWN.
Strom, R.D. i Strom, S.K. (2000). Intergenerational learning and family harmony. Educational Gerontology, 26, 261‑283.
Szpringer, M. i Dąbrowska, A. (2011). Misja dziadków w rodzinach XXI wieku: nowe role, wyzwania, oczekiwania. Studia na Rodziną, 15(28‑29), s. 247‑254.
Wright, S.D., D’Astous, V., Wright, Ch. i Diener M. (2012). Grandparents of grandchildren with Autism Spectrum Disorders (ASD): Strengthening relationships through technology activities. The International Journal of Aging and Human Development, 75(2), 169‑184.
Zakirova Engstrand, R., Roll‑Pettersson, L., Westling Allodi, M. i Hirvikoski, T. (2020). Needs of grandparents of preschool‑aged children with ASD in Sweden. Journal of Autism and Developmental Disorders, 50(1), 1941‑1957.
Copyright (c) 2021 Horyzonty Wychowania
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Uwagi dotyczące praw autorskich
Autorzy publikujący w tym czasopiśmie wyrażają zgodę na następując warunki:
- Autorzy zachowują prawa autorskie, przyznając czasopismu prawo do pierwszej publikacji swojego tekstu jednocześnie zarejestrowanego pod numerem licencji CC BY-ND, która pozwala innym na korzystanie z tego tekstu z uznaniem autorstwa tekstu oraz pierwotnej publikacji w tym czasopiśmie.
- Autorzy proszeni są o nawiązywanie odrębnych, dodatkowych porozumień wynikających z umowy, dotyczących dystrybucji opublikowanej w czasopiśmie wersji tekstu nie na prawach wyłączności (np. opublikowanie go w repozytorium instytucji lub w innym czasopiśmie), z potwierdzeniem pierwszej publikacji w tym czasopiśmie.
Wyraża się zgodę i zachęca autorów do publikacji ich tekstu w Internecie (np. w repozytorium instytucji lub na jej stronie internetowej) przed lub podczas procesu składania tekstu jako, że może to prowadzić do korzystnych wymian oraz wcześniejszego i większego cytowania opublikowanego tekstu (Patrz The Effect of Open Access). Zalecamy wykorzystanie dowolnego portalu stowarzyszeń badawczych z niżej wymienionych:
