Predyktory poczucia opuszczenia przez Boga u katolików w Polsce: analiza codziennych doświadczeń religijno ‑duchowych i moderująca rola poziomu deklarowanej wiary
Abstrakt
CEL NAUKOWY: Celem prezentowanych badań było ukazanie predyktorów i moderatorów poczucia opuszczenia przez Boga jako jednego z doświadczeń religijno-duchowych katolików.
PROBLEM I METODY BADAWCZE: Zasadniczym zagadnieniem badawczym było określenie, jaki, jeśli w ogóle, istnieje związek pomiędzy wiekiem, poziomem deklarowanej wiary, częstotliwością i intensywnością codziennych doświadczeń religijno-duchowych a poczuciem opuszczenia przez Boga.
PROCES WYWODU: W artykule omówiono psychologiczną konceptualizację poczucia opuszczenia przez Boga oraz jego operacjonalizację w narzędziach badawczych, a także wagę tej problematyki dla badań nad zmaganiami z boskością.
WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Na podstawie statystycznej weryfikacji hipotez badawczych zbadano zależności pomiędzy przyjętymi zmiennymi i ustalono predyktory i moderatory związków pomiędzy zmienną wyjaśnianą a zmiennymi wyjaśniającymi.
WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Choć wszystkie przyjęte hipotezy uzyskały statystyczne potwierdzenie, tak że udało się wskazać predyktor i moderator poczucia opuszczenia przez Boga, w artykule wskazano ograniczenia niniejszego badania i kierunki dalszych badań.
Bibliografia
Baron, R.M. i Kenny, D.A. (1986). The moderator-mediator variables distinction in social psychological research: Conceptual, strategic and statistical consideration. Journal of Personality and Social Psychology, 51(6), 1173-1182.
Bożewicz, M. (2022). Nowy język badań sondażowych nad religijnością. Analizy i próby. Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Büssing, A., Baiocco, F. i Baumann, K. (2018). Spiritual dryness in Catholic laypersons working as volunteers is related to reduced life satisfaction rather than to indicators of spirituality. Pastoral Psychology, 67, 1–15. https://doi.org/10.1007/s11089-017-0798-5
Büssing, A., Frick, E., Jacobs, Ch. i Baumann, K. (2016). Spiritual dryness in non-ordained Catholic pastoral workers. Religions, 7(12), 141. http://doi.org/10.3390/rel7120141
Büssing, A., Günther, A., Baumann, K., Frick, E. i Jacons, C. (2013). Spiritual dryness as a measure of a specific spiritual crisis in Catholic priests: Associations with symptoms of burnout and distress. Evidence-Based Complementary and Alternative Medicine, 2013, art. 246797. https://doi.org/10.1155/2013/246797
Büssing, A., Kerdar, S.H., Akbari, M.E. i Rassouli, M. (2021). Perceptions of spiritual dryness in Iran curing the COVID-19 pandemic. Journal of Religion and Health, 60, 3347-3371. https://doi.org/10.1007/s10943-021-01360-0
Büssing, A., Starck, L. i van Treeck, K. (2020). Experience of spiritual dryness and acedia symptoms in Seventh-Day Adventists. Journal of Religion and Health, 60, 1261–1280. https://doi.org/10.1007/s10943-020-01092-7
Głaz, S. (2014). The importance of terminal values and religious experience of God’s presence and God’s absence in the lives of university students with various levels of empathy. Journal of Religion and Health, 54, 1052–1067. https://doi.org/10.1007/s10943-014-9884-5
Głaz, S. (2021a). Psychological analysis of religious experience: The construction of the intensity of religious experience scale (IRES). Journal of Religion and Health, 60, 576–595. https://doi.org/10.1007/s10943-020-01084-7
Głaz, S. (2021b). Psychological analysis of religiosity and spirituality: Construction of the Scale of Abandonment by God (SAG). Journal of Religion and Health, 60, 3545–3561. https://doi.org/10.1007/s10943-021-01197-7
Głaz, S. (2022). The relationship between meaning in life, life satisfaction and job satisfaction with religious experience in the life of Polish nurses. Journal of Religion and Health. https://doi.org/10.1007/s10943-022-01589-3
Grom, B. (2019). Psychologia religii. Ujęcie systematyczne (H. Machoń, tłum.). Wydawnictwo PWN.
Hayes, A.F. (2022). Introduction to mediation, moderation, and conditional process analysis: A regression-based approach. Guilford Press.
Hood, R.W., Hill, P.C. i Spilka, B. (2018). The psychology of religion. An empirical approach (wyd. 5). The Guilford Press.
Memon, M.A., Cheah, J.-H., Ramayah, T., Ting, H., Chuah, F., i Cham, T.H. (2019). Moderation analysis: Issues and guidelines. Journal of Applied Structural Equation Modeling, 3(1), 1–11. https://doi.org/10.47263/jasem.3(1)01
Pargament, K.I. i Exline, J.J. (2022). Working with spiritual struggles in psychotherapy: From research to practice. The Guilford Press.
Prusak, J. i Wasiewicz, J. (2021). The experience and correlates of God’s silence among Christians. Religions, 12(7), 532. https://doi.org/10.3390/rel12070532
Prusak, J., Wasiewicz, J. i Potoczny, W. (2023). Spiritual dryness among people with different levels of religious commitment. Polish adaptation of the spiritual dryness scale: psychometric properties and measurement invariance. Journal of Beliefs & Values. https://doi.org/10.1080/13617672.2023.2228157
R Core Team. (2021). R: A language and environment for statistical computing. https://www.R-project.org/
Rosmarin, D.H. i Koenig, H.G. (2020). Handbook of spirituality, religion, and mental health (wyd. 2). Academic Press.
Saroglou, V. (2021). The psychology of religion. Routledge.
The jamovi project (2021). jamovi. (Version 2.2.3). https://www.jamovi.org
Underwood, L. (2013). Spiritual connection in daily life: 16 little questions that can make a big difference.Templeton Press.
Wasiewicz, J., Krzywoszański, Ł. i Prusak, J. (2022). Factor structure of the daily spiritual experiences scale in a Polish-Christian sample. Religions, 13(4), 274. https://doi.org/10.3390/rel13040274
Wojtysiak, J. (2023). Między ukryciem a jawnością. Esej z filozofii religii i teologii filozoficznej. Wydawnictwo WAM.
Yaden, D.B. i Newberg, A.B. (2022). The varieties of spiritual experience. 21st century research and perspectives. Oxford University Press.
Copyright (c) 2023 Horyzonty Wychowania
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Uwagi dotyczące praw autorskich
Autorzy publikujący w tym czasopiśmie wyrażają zgodę na następując warunki:
- Autorzy zachowują prawa autorskie, przyznając czasopismu prawo do pierwszej publikacji swojego tekstu jednocześnie zarejestrowanego pod numerem licencji CC BY-ND, która pozwala innym na korzystanie z tego tekstu z uznaniem autorstwa tekstu oraz pierwotnej publikacji w tym czasopiśmie.
- Autorzy proszeni są o nawiązywanie odrębnych, dodatkowych porozumień wynikających z umowy, dotyczących dystrybucji opublikowanej w czasopiśmie wersji tekstu nie na prawach wyłączności (np. opublikowanie go w repozytorium instytucji lub w innym czasopiśmie), z potwierdzeniem pierwszej publikacji w tym czasopiśmie.
Wyraża się zgodę i zachęca autorów do publikacji ich tekstu w Internecie (np. w repozytorium instytucji lub na jej stronie internetowej) przed lub podczas procesu składania tekstu jako, że może to prowadzić do korzystnych wymian oraz wcześniejszego i większego cytowania opublikowanego tekstu (Patrz The Effect of Open Access). Zalecamy wykorzystanie dowolnego portalu stowarzyszeń badawczych z niżej wymienionych:
