Pedagogika katolicka w perspektywie pedagogiki transcendentnej
Abstrakt
CEL NAUKOWY: Celem artykułu jest usystematyzowanie istniejącej wiedzy o pedagogice katolickiej oraz wskazanie jej specyfiki i miejsca w kontekście stosowanego terminu pedagogika transcendentna.
PROBLEM I METODY BADAWCZE: Artykuł ma udzielić odpowiedzi na pytanie, czym jest pedagogika katolicka i jakie są jej związki z pedagogiką transcendentną oraz na jakich założeniach mają się opierać badania naukowe prowadzone przez przedstawicieli pedagogiki katolickiej. W tym celu zastosowano metody, które służą krytycznej analizie literatury przedmiotu oraz porównaniu zebranych wyników.
PROCES WYWODU: Wyjaśnienia dotyczące istoty pedagogiki transcendentnej umożliwiły wskazanie zależności zachodzących między pedagogiką religii i pedagogiką katolicką. Ukazane różnice zostały doprecyzowane i wyjaśnione przy omawianiu podstaw pedagogiki katolickiej opartej na założeniach personalizmu chrześcijańskiego. Ponieważ pedagogika katolicka może przyjmować różne postaci, jako jej przykład została przywołana zakorzeniona w Ćwiczeniach duchownych św. Ignacego Loyoli pedagogika towarzyszenia. Przedłożenie to pozwoliło zająć się kwestiami metodologicznymi w badaniach naukowych, które inspiruje pedagogika katolicka.
WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Pedagogika katolicka odsłania przed wychowankiem szersze spojrzenie na sens ludzkiego życia dzięki ukazywaniu go przez religię katolicką. Personalizm chrześcijański, do którego się odwołuje, a także specyficzny sposób towarzyszenia wychowawczego, jaki promuje pedagogika towarzyszenia, wyjaśnia istotę podmiotowego traktowania wychowanka w toku procesów wychowania. Tym samym dowartościowuje ona metody jakościowe, w których korzysta się z hermeneutycznej możliwości opisu rzeczywistości wychowawczej w kontekście religijnego postrzegania człowieka. Jest to możliwe dzięki respektowaniu form poznania zarówno naturalnego, jak i religijnego.
WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Pedagogika katolicka, na której założeniach oparta jest pedagogika towarzyszenia, dzięki promowaniu zarówno poznania naturalnego, jak i religijnego umożliwia interpretowanie ludzkiej egzystencji w kontekście rzeczywistości ponadnaturalnej, objaśnianej w świetle treści prawd wyznawanej wiary.
Bibliografia
Ablewicz, K. (2003). Teoretyczne i metodologiczne podstawy pedagogiki antropologicznej. Studium sytuacji wychowawczej. Kraków: Wydawnictwo UJ.
Adamski, F. (2002). (red.). Wychowanie personalistyczne. Wybór tekstów. Kraków: Wydawnictwo WAM.
Augustyn, J. (2006). Praktyka kierownictwa duchowego. Kraków: Wydawnictwo WAM.
Bartnik, Cz. (1995). Personalizm. Lublin: KUL.
Cichosz, W. (2001). Wychowanie chrześcijańskie wobec postmodernistycznej prowokacji. Gdańsk: Zakłady Graficzne im. KEN SA.
Cichosz, W. (2010). Pedagogika wiary we współczesnej szkole katolickiej. Warszawa: TYPO 2.
Ciechowska, M. i Szymańska, M. (2017). Wybrane metody jakościowe. Cz. 1. Kraków: Wydawnictwo Akademii Ignatianum w Krakowie, WAM.
Czarkowski, J. (1994). Oblicza personalizmów. Konfrontacja antropologii filozoficznej E. Mouniera i P. Teilharda de Chardin. Toruń: Wydawnictwo UMK.
Fleck, L. (1986). Powstanie i rozwój faktu naukowego. Wprowadzenie do nauki o stylu myślowym i kolektywie myślowym. Lublin: Wydawnictwo Lubelskie.
Goliszek, P.T. (2016). Personalistyczny wymiar katechezy. Lublin: KUL.
Granat, W. (1985) Personalizm chrześcijański. Teologia osoby ludzkiej. Poznań: Wydawnictwo św. Wojciecha.
Horowski, J. (2007). Paedagogia perennis w dobie postmodernizmu. Wychowawcze koncepcje o. Jacka Woronieckiego a kultura przełomu XX i XXI wieku. Toruń: Europejskie Centrum Edukacji.
Horowski, J. (2015). Wychowanie moralne według pedagogiki neotomistycznej. Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK.
Jalics, F. (2017). Kontemplacja. Wprowadzenie do modlitwy uważności. Kraków: Wydawnictwo WAM.
Jalics, F. (2017). Towarzyszenie duchowe. Kraków: Wydawnictwo WAM.
Jarnicki, P. (2008). Fleck a metafory. W: B. Płonka‑Syroka (red.), Wzorce postrzegania rzeczywistości w nauce i społeczeństwie. Warszawa: Wydawnictwo DIG.
Jasionek, S. (1999). Uprawnienia i zobowiązania człowieka. Częstochowa: Wydawnictwo Regina Poloniae.
Kolvenbach, P.H. (2003). Formacja jezuity. Dokumenty. Rzym: Kuria Generalna Towarzystwa Jezusowego.
Kołacz, J. (red.). (2006). Podstawy edukacji ignacjańskiej. Kraków: WSFP „Ignatianum”, WAM.
Kowalczyk, S. i Krajewski, R. (2010). Osoba. W: E. Gigilewicz (red.), Encyklopedia katolicka, t. IV. Lublin: TN KUL.
Krąpiec, M.A. (1982). Człowiek – dramat natury i osoby. W: Człowiek – Kultura – Uniwersytet. Lublin: TN KUL.
Kubinowski, D. (2010). Jakościowe badania pedagogiczne. Filozofia – Metodyka – Ewaluacja. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie‑Skłodowskiej.
Kuhn, T.S. (1985). Jeszcze raz o paradygmatach. W: T.S. Kuhn, Dwa bieguny. Tradycja i nowatorstwo w badaniach naukowych. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Makselon, J. (1995). Człowiek jako istota religijna. W: J. Makselon (red.), Psychologia dla teologów. Kraków: Wydawnictwo Naukowe PAT.
Malewski, M. (1998). Teorie andragogiczne. Metodologia teoretyczności dyscypliny naukowej. Wrocław: Wydawnictwo UWr.
Marek, Z. (2010). Wychowanie szansą kształtowania postaw liturgicznych? W: A. Offmański (red.), Współczesna katecheza liturgiczna. Liturgia w katechezie i szkolnym nauczaniu religii. Szczecin: WTUS.
Marek, Z. (2014). Religia pomoc czy zagrożenie dla edukacji? Kraków: Wydawnictwo WAM.
Marek, Z. (2017). Pedagogika towarzyszenia. Kraków: Wydawnictwo Ignatianum.
Michałowski, Cz. (2001). Pedagogia personalistyczna wsparciem kształtującego się systemu wychowania u początków XXI wieku. W: B. Śliwierski (red.), Nowe konteksty (dla) edukacji alternatywnej XXI wieku. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
Milerski, B. (2011). Hermeneutyka pedagogiczna. Perspektywy pedagogiki religii. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe CHAT.
Nalaskowski, A. (2008). Zateizowana transcendencja, czyli niejasność wychowania. W: W. Pasierbek (red.), Pedagogika ignacjańska wobec wyzwań współczesnego humanizmu. Kraków: WSFP Ignatianum, WAM.
Nowak, M. (2007). Wychowanie. W: C. Rogowski (red.), Leksykon pedagogiki religii. Warszawa: Verbinum.
Nowak, M. (2016). Teorie i koncepcje wychowania – ebook. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
Patton, M.Q. (1990). Qualitative evaluation and research methods. Newbury Park–London–New Delhi: Sage Publications.
Rubacha, K. (2008). Metodologia badań nad edukacją. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
Salamucha, A. (2010). Kiedy pedagogika jest chrześcijańska? Uwagi metodologiczne. W: J. Michalski i A. Zakrzewska (red.), Pedagogika chrześcijańska. Tradycja, współczesność, nowe wyzwania. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
Schulz, R. (2007). Wykłady z pedagogiki ogólnej. T. II. O integralną wizję człowieka i jego rozwoju. Toruń: Wydawnictwo UMK.
Śliwerski, B. (2008). Pedagogika bez transcendencji. W: W. Pasierbek (red.), Pedagogika ignacjańska wobec wyzwań współczesnego humanizmu. Kraków: WSFP Ignatianum, WAM.
Tchorzewski, A.M. (2016). Wstęp do teorii wychowania. Kraków: WSFP Ignatianum, WAM.
Walulik, A. (2011). Moderacyjne i synergiczne kształtowanie dorosłości. Propozycja typologii modeli znaczeń wiedzy religijnej na przykładzie Korespondencyjnego Kursu Biblijnego. Kraków: Wydawnictwo WSFP Ignatianum, WAM.
Walulik, A. (2012). Edukacyjne wspomaganie dorosłych w refleksji nad życiem. Kraków: Wydawnictwo Akademii Ignatianum, WAM.
Walulik, A. (2017). Synergiczny charakter pedagogiki towarzyszenia. Kraków: Wydawnictwo Akademii Ignatianum.
Wojtyła, K. (1994). Osoba i czyn. Lublin: TN KUL.
Wprowadzenie do ćwiczeń duchownych. (1968). W: M. Bednarz, A. Bober i R. Skórka (red.), Św. Ignacy Loyola, Pisma wybrane. Komentarze. T. II. Kraków: Wydawnictwo Apostolstwa Modlitwy.
Zarzycki T., Ćwiczenia duchowne. W: M. Chmielewski (red.), Leksykon duchowości katolickiej. Lublin–Kraków: Wydawnictwo „M”.
Ziebertz, H.-G. i Heil, S. (2002). Antropologische Grundlage Religioesen Lernens. Horyzonty Wychowania 1(1), 107‑127.
Żmudziński, W. (2008). Fundament ignacjańskiej pedagogiki. W: Pasierbek (red.), Pedagogika ignacjańska wobec wyzwań współczesnego humanizmu. Kraków: WSFP Ignatianum, WAM.
Copyright (c) 2017 Zbigniew Marek, Anna Walulik
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Uwagi dotyczące praw autorskich
Autorzy publikujący w tym czasopiśmie wyrażają zgodę na następując warunki:
- Autorzy zachowują prawa autorskie, przyznając czasopismu prawo do pierwszej publikacji swojego tekstu jednocześnie zarejestrowanego pod numerem licencji CC BY-ND, która pozwala innym na korzystanie z tego tekstu z uznaniem autorstwa tekstu oraz pierwotnej publikacji w tym czasopiśmie.
- Autorzy proszeni są o nawiązywanie odrębnych, dodatkowych porozumień wynikających z umowy, dotyczących dystrybucji opublikowanej w czasopiśmie wersji tekstu nie na prawach wyłączności (np. opublikowanie go w repozytorium instytucji lub w innym czasopiśmie), z potwierdzeniem pierwszej publikacji w tym czasopiśmie.
Wyraża się zgodę i zachęca autorów do publikacji ich tekstu w Internecie (np. w repozytorium instytucji lub na jej stronie internetowej) przed lub podczas procesu składania tekstu jako, że może to prowadzić do korzystnych wymian oraz wcześniejszego i większego cytowania opublikowanego tekstu (Patrz The Effect of Open Access). Zalecamy wykorzystanie dowolnego portalu stowarzyszeń badawczych z niżej wymienionych:
