Pedagogika katolicka w perspektywie pedagogiki transcendentnej
Abstract
CEL NAUKOWY: Celem artykułu jest usystematyzowanie istniejącej wiedzy o pedagogice katolickiej oraz wskazanie jej specyfiki i miejsca w kontekście stosowanego terminu pedagogika transcendentna.
PROBLEM I METODY BADAWCZE: Artykuł ma udzielić odpowiedzi na pytanie, czym jest pedagogika katolicka i jakie są jej związki z pedagogiką transcendentną oraz na jakich założeniach mają się opierać badania naukowe prowadzone przez przedstawicieli pedagogiki katolickiej. W tym celu zastosowano metody, które służą krytycznej analizie literatury przedmiotu oraz porównaniu zebranych wyników.
PROCES WYWODU: Wyjaśnienia dotyczące istoty pedagogiki transcendentnej umożliwiły wskazanie zależności zachodzących między pedagogiką religii i pedagogiką katolicką. Ukazane różnice zostały doprecyzowane i wyjaśnione przy omawianiu podstaw pedagogiki katolickiej opartej na założeniach personalizmu chrześcijańskiego. Ponieważ pedagogika katolicka może przyjmować różne postaci, jako jej przykład została przywołana zakorzeniona w Ćwiczeniach duchownych św. Ignacego Loyoli pedagogika towarzyszenia. Przedłożenie to pozwoliło zająć się kwestiami metodologicznymi w badaniach naukowych, które inspiruje pedagogika katolicka.
WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Pedagogika katolicka odsłania przed wychowankiem szersze spojrzenie na sens ludzkiego życia dzięki ukazywaniu go przez religię katolicką. Personalizm chrześcijański, do którego się odwołuje, a także specyficzny sposób towarzyszenia wychowawczego, jaki promuje pedagogika towarzyszenia, wyjaśnia istotę podmiotowego traktowania wychowanka w toku procesów wychowania. Tym samym dowartościowuje ona metody jakościowe, w których korzysta się z hermeneutycznej możliwości opisu rzeczywistości wychowawczej w kontekście religijnego postrzegania człowieka. Jest to możliwe dzięki respektowaniu form poznania zarówno naturalnego, jak i religijnego.
WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Pedagogika katolicka, na której założeniach oparta jest pedagogika towarzyszenia, dzięki promowaniu zarówno poznania naturalnego, jak i religijnego umożliwia interpretowanie ludzkiej egzystencji w kontekście rzeczywistości ponadnaturalnej, objaśnianej w świetle treści prawd wyznawanej wiary.
References
Ablewicz, K. (2003). Teoretyczne i metodologiczne podstawy pedagogiki antropologicznej. Studium sytuacji wychowawczej. Kraków: Wydawnictwo UJ.
Adamski, F. (2002). (red.). Wychowanie personalistyczne. Wybór tekstów. Kraków: Wydawnictwo WAM.
Augustyn, J. (2006). Praktyka kierownictwa duchowego. Kraków: Wydawnictwo WAM.
Bartnik, Cz. (1995). Personalizm. Lublin: KUL.
Cichosz, W. (2001). Wychowanie chrześcijańskie wobec postmodernistycznej prowokacji. Gdańsk: Zakłady Graficzne im. KEN SA.
Cichosz, W. (2010). Pedagogika wiary we współczesnej szkole katolickiej. Warszawa: TYPO 2.
Ciechowska, M. i Szymańska, M. (2017). Wybrane metody jakościowe. Cz. 1. Kraków: Wydawnictwo Akademii Ignatianum w Krakowie, WAM.
Czarkowski, J. (1994). Oblicza personalizmów. Konfrontacja antropologii filozoficznej E. Mouniera i P. Teilharda de Chardin. Toruń: Wydawnictwo UMK.
Fleck, L. (1986). Powstanie i rozwój faktu naukowego. Wprowadzenie do nauki o stylu myślowym i kolektywie myślowym. Lublin: Wydawnictwo Lubelskie.
Goliszek, P.T. (2016). Personalistyczny wymiar katechezy. Lublin: KUL.
Granat, W. (1985) Personalizm chrześcijański. Teologia osoby ludzkiej. Poznań: Wydawnictwo św. Wojciecha.
Horowski, J. (2007). Paedagogia perennis w dobie postmodernizmu. Wychowawcze koncepcje o. Jacka Woronieckiego a kultura przełomu XX i XXI wieku. Toruń: Europejskie Centrum Edukacji.
Horowski, J. (2015). Wychowanie moralne według pedagogiki neotomistycznej. Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK.
Jalics, F. (2017). Kontemplacja. Wprowadzenie do modlitwy uważności. Kraków: Wydawnictwo WAM.
Jalics, F. (2017). Towarzyszenie duchowe. Kraków: Wydawnictwo WAM.
Jarnicki, P. (2008). Fleck a metafory. W: B. Płonka‑Syroka (red.), Wzorce postrzegania rzeczywistości w nauce i społeczeństwie. Warszawa: Wydawnictwo DIG.
Jasionek, S. (1999). Uprawnienia i zobowiązania człowieka. Częstochowa: Wydawnictwo Regina Poloniae.
Kolvenbach, P.H. (2003). Formacja jezuity. Dokumenty. Rzym: Kuria Generalna Towarzystwa Jezusowego.
Kołacz, J. (red.). (2006). Podstawy edukacji ignacjańskiej. Kraków: WSFP „Ignatianum”, WAM.
Kowalczyk, S. i Krajewski, R. (2010). Osoba. W: E. Gigilewicz (red.), Encyklopedia katolicka, t. IV. Lublin: TN KUL.
Krąpiec, M.A. (1982). Człowiek – dramat natury i osoby. W: Człowiek – Kultura – Uniwersytet. Lublin: TN KUL.
Kubinowski, D. (2010). Jakościowe badania pedagogiczne. Filozofia – Metodyka – Ewaluacja. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie‑Skłodowskiej.
Kuhn, T.S. (1985). Jeszcze raz o paradygmatach. W: T.S. Kuhn, Dwa bieguny. Tradycja i nowatorstwo w badaniach naukowych. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Makselon, J. (1995). Człowiek jako istota religijna. W: J. Makselon (red.), Psychologia dla teologów. Kraków: Wydawnictwo Naukowe PAT.
Malewski, M. (1998). Teorie andragogiczne. Metodologia teoretyczności dyscypliny naukowej. Wrocław: Wydawnictwo UWr.
Marek, Z. (2010). Wychowanie szansą kształtowania postaw liturgicznych? W: A. Offmański (red.), Współczesna katecheza liturgiczna. Liturgia w katechezie i szkolnym nauczaniu religii. Szczecin: WTUS.
Marek, Z. (2014). Religia pomoc czy zagrożenie dla edukacji? Kraków: Wydawnictwo WAM.
Marek, Z. (2017). Pedagogika towarzyszenia. Kraków: Wydawnictwo Ignatianum.
Michałowski, Cz. (2001). Pedagogia personalistyczna wsparciem kształtującego się systemu wychowania u początków XXI wieku. W: B. Śliwierski (red.), Nowe konteksty (dla) edukacji alternatywnej XXI wieku. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
Milerski, B. (2011). Hermeneutyka pedagogiczna. Perspektywy pedagogiki religii. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe CHAT.
Nalaskowski, A. (2008). Zateizowana transcendencja, czyli niejasność wychowania. W: W. Pasierbek (red.), Pedagogika ignacjańska wobec wyzwań współczesnego humanizmu. Kraków: WSFP Ignatianum, WAM.
Nowak, M. (2007). Wychowanie. W: C. Rogowski (red.), Leksykon pedagogiki religii. Warszawa: Verbinum.
Nowak, M. (2016). Teorie i koncepcje wychowania – ebook. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
Patton, M.Q. (1990). Qualitative evaluation and research methods. Newbury Park–London–New Delhi: Sage Publications.
Rubacha, K. (2008). Metodologia badań nad edukacją. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
Salamucha, A. (2010). Kiedy pedagogika jest chrześcijańska? Uwagi metodologiczne. W: J. Michalski i A. Zakrzewska (red.), Pedagogika chrześcijańska. Tradycja, współczesność, nowe wyzwania. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
Schulz, R. (2007). Wykłady z pedagogiki ogólnej. T. II. O integralną wizję człowieka i jego rozwoju. Toruń: Wydawnictwo UMK.
Śliwerski, B. (2008). Pedagogika bez transcendencji. W: W. Pasierbek (red.), Pedagogika ignacjańska wobec wyzwań współczesnego humanizmu. Kraków: WSFP Ignatianum, WAM.
Tchorzewski, A.M. (2016). Wstęp do teorii wychowania. Kraków: WSFP Ignatianum, WAM.
Walulik, A. (2011). Moderacyjne i synergiczne kształtowanie dorosłości. Propozycja typologii modeli znaczeń wiedzy religijnej na przykładzie Korespondencyjnego Kursu Biblijnego. Kraków: Wydawnictwo WSFP Ignatianum, WAM.
Walulik, A. (2012). Edukacyjne wspomaganie dorosłych w refleksji nad życiem. Kraków: Wydawnictwo Akademii Ignatianum, WAM.
Walulik, A. (2017). Synergiczny charakter pedagogiki towarzyszenia. Kraków: Wydawnictwo Akademii Ignatianum.
Wojtyła, K. (1994). Osoba i czyn. Lublin: TN KUL.
Wprowadzenie do ćwiczeń duchownych. (1968). W: M. Bednarz, A. Bober i R. Skórka (red.), Św. Ignacy Loyola, Pisma wybrane. Komentarze. T. II. Kraków: Wydawnictwo Apostolstwa Modlitwy.
Zarzycki T., Ćwiczenia duchowne. W: M. Chmielewski (red.), Leksykon duchowości katolickiej. Lublin–Kraków: Wydawnictwo „M”.
Ziebertz, H.-G. i Heil, S. (2002). Antropologische Grundlage Religioesen Lernens. Horyzonty Wychowania 1(1), 107‑127.
Żmudziński, W. (2008). Fundament ignacjańskiej pedagogiki. W: Pasierbek (red.), Pedagogika ignacjańska wobec wyzwań współczesnego humanizmu. Kraków: WSFP Ignatianum, WAM.
Copyright (c) 2017 Zbigniew Marek, Anna Walulik
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.
Authors who publish in this journal agree to the following terms:
- Authors retain the copyright to their work while granting the journal the right of first publication. The work will be simultaneously licensed under a CC BY-ND license, which permits others to share the work with proper credit given to the author and the original publication in this journal.
- Authors may enter into additional, non-exclusive agreements for the distribution of the published version of the work (e.g., posting it in an institutional repository or publishing it in another journal), provided that the original publication in this journal is acknowledged.
We allow and encourage authors to share their work online (e.g., in institutional repositories or on personal websites) both before and during the submission process, as this can foster beneficial exchanges and lead to earlier and increased citations of the published work. (See The Effect of Open Access). We recommend using any of the following academic networking platforms:
