Samoocena i jej związek z satysfakcją z życia młodych dorosłych osób z porażeniem mózgowym

Grażyna Aondo-Akaa

doi:10.35765/hw.1849

Grażyna Aondo-Akaa Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie, Wydział Nauk Społecznych, Instytut Pedagogiki Specjalnej https://orcid.org/0000-0002-7918-7204

Słowa kluczowe: samoocena, satysfakcja z życia, porażenie mózgowe, niepełnosprawność ruchowa, wczesna dorosłość

Abstrakt

CEL NAUKOWY: Celem naukowym niniejszej publikacji jest określenie relacji pomiędzy samooceną a satysfakcją z życia wśród młodych dorosłych osób z porażeniem mózgowym

PROBLEM I METODY BADAWCZE: Podczas badań postawiono problem badawczy w następującym brzmieniu: jaki jest związek pomiędzy samooceną a satysfakcją z życia młodych dorosłych osób z niepełnosprawnością ruchową? Posłużono się strategią ilościową. Zastosowano metodę sondażu diagnostycznego, w ramach której wykorzystano dwa narzędzia badawcze: skalę SES Rosenberga w polskiej adaptacji Łaguny, Lachowicz-Tabaczek i Dzwonkowskiej oraz Skalę Satysfakcji z Życia autorstwa Dienera, Emmonsa, Larsena i Griffin w polskiej adaptacji Juczyńskiego.

PROCES WYWODU: Przeprowadzono analizę statystyczną z wykorzystaniem metod statystyki opisowej oraz testów parametrycznych: analizy korelacji za pomocą współczynnika r-Pearsona oraz analizy różnic międzygrupowych za pomocą testu t-Studenta.

WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Poziom samooceny oraz satysfakcji z życia młodych dorosłych osób z porażeniem mózgowym jest zbliżony do poziomu tych zmiennych w polskiej populacji. Płeć nie różnicuje istotnie poziomu samooceny oraz satysfakcji z życia młodych dorosłych osób z porażeniem mózgowym. Związek samooceny z satysfakcją z życia wśród kobiet z porażeniem mózgowym jest istotny, zaś wśród mężczyzn – nieistotny.

WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Płeć modyfikuje charakter relacji pomiędzy samooceną a satysfakcją z życia. Należy poszerzać tę wiedzę oraz uwzględniać powyższe różnice w procesie edukacji oraz rehabilitacji psychologicznej.

Bibliografia

Bidziński, K. (2010). Zmiany w hierarchii wartości osób z dysfunkcją narządu ruchu w okresie od dorastania do wczesnej dorosłości. W Z. Palak, A. Bujnowska, & A. Pawlak (red.), Aktualne problemy edukacji i rehabilitacji osób niepełnosprawnych w biegu życia (ss. 119–130). Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.

Birch, A. (2009). Psychologia rozwojowa w zarysie. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.

Blanes, L., Carmagnani, M. I. S., & Ferreira, L. M. (2009). Quality of life and self-esteem of persons with paraplegia living in São Paulo, Brazil. Quality of Life Research, 18(1), 15–21.

Bochniarz, A. (2018). Samoocena osób niepełnosprawnych ruchowo pracujących zawodowo. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska Lublin - Polonia. Sectio J, XXXI(2), 207–221.

Borkowska, M. (2012). Dziecko z niepełnosprawnością ruchową: jak wspomagać rozwój psychoruchowy. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL.

Branden, N. (2012). Sześć filarów poczucia własnej wartości. Łódź: Wydawnictwo Feeria.

Brzezińska, A. (2007). Społeczna psychologia rozwoju. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.

Byra, S. (2010). Rola poczucia koherencji w kształtowaniu temporalnej satysfakcji z życia osób z niepełnosprawnością nabytą. Człowiek-Niepełnosprawność-Społeczeństwo, 12(2), 73–88.

Byra, S. (2012). Przystosowanie do życia z niepełnosprawnością ruchową i chorobą przewlekłą: struktura i uwarunkowania. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.

Byra, S. (2015). Nadzieja podstawowa a reakcje przystosowawcze i satysfakcja z życia u osób z uszkodzeniem rdzenia kręgowego. Człowiek-Niepełnosprawność-Społeczeństwo, 3(29), 53–68.

Diener, E., Lucas, R., & Oishi, S. (2008). Dobrostan psychiczny. Nauka o szczęściu i zadowoleniu z życia. W J. Czapiński (Red.), Psychologia pozytywna. Nauka o szczęściu, zdrowiu, sile i cnotach człowieka (ss. 58–76). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Duvdevany, I. (2010). Self-esteem and perception of quality of life among israeli women with and without physical disability. Women and Health, 50, 443–458.

Dykcik, W. (2005). Problemy autonomii, integracji społecznej i normalizacji życia osób niepełnosprawnych w środowisku. W W. Dykcik (Red.), Pedagogika specjalna (ss. 355–378). Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.

Frisch, D., & Msall, M. E. (2013). Health, functioning, and participation of adolescents and adults with cerebral palsy: A review of outcomes research. Developmental Disabilities Research Reviews, 18(1), 84–94.

Geyh, S., Nick, E., Stirnimann, D., Ehrat, S., Michel, F., Peter, C., & Lude, P. (2012). Self-efficacy and self-esteem as predictors of participation in spinal cord injury - an ICF-based study. Spinal Cord, 50, 699–706.

Gordon, E. (1965). Characteristics of socially disadvantaged children. Review of Educational Research, 35(5), 377–388.

Hammel, K. (2007). Quality of life after spinal cord injury. A meta-synthesis of qualitative findings. Spinal Cord2, 45(2), 124–139.

Jastrzębski, J., & Pasiak, M. (2013). Samoocena i poczucie alienacji jako predyktory jakości życia osób z niepełnosprawnością ruchową. Journal of Modern Science, 4, 83–105.

Juczyński, Z. (2001). Narzędzia pomiarowe w psychologii i promocji zdrowia. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych Polskiego Towarzystwa Psychologicznego.

Katra, G., & Olkowska, A. (2006). Kształtowanie się planów życiowych u młodzieży z dysfunkcją narządu ruchu. W T. Gałkowski & E. Pisula (Red.), Psychologia rehabilitacyjna. Wybrane zagadnienia. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Psychologii PAN.

King, G., Shultz, I., Steel, K., Gilpin, M., & Cathers, T. (1993). Self-evaluation and self-concept of adolescents with physical disabilities. The American Journal Of Occupational Therapy, 47(2), 132–140.

Kinney, W., & Coyle, C. (1992). Predicting life satisfaction among adults with physical disabilities. Archives of Physical Medicine and Rehabilitation, 73(9), 863–869.

Kowalczyk, A. (2013). Samoocena jako predyktor przystosowania psychospołecznego osób z niepełnosprawnością pourazową. Lublin: Wydawnictwo WSSP im. Wincentego Pola.

Kurpiel, D. (2011). Psychospołeczne uwarunkowania funkcjonowania osób dorosłych z porażeniem mózgowym o różnym zakresie niepełnosprawności. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.

Łaguna, M., Lachowicz-Tabaczek, K., & Dzwonkowska, I. (2007). Skala samooceny SES Morrisa Rosenberga – polska adaptacja metody. Psychologia Społeczna, 2(4), 164–176.

Lawrence, E., & Winschel, J. (1973). Self-concept and the retarded: Research and Issues. Exceptional Children, 39(4), 310–319.

Magill-Evans, J., & Restall, G. (1991). Self-Esteem of Persons With Cerebral Palsy: From Adolescence to Adulthood. The American Journal Of Occupational Therapy, 45(9), 819–825.

Majewicz, P. (2002). Obraz samego siebie a zachowanie młodzieży niepełnosprawnej ruchowo. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej.

Majewicz, P. (2012). Psychospołeczna adaptacja osób z niepełnosprawnością ruchową w okresie dorosłości. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego.

Malina, A. (2014). Wczesna dorosłość w cyklu życia człowieka. Współczesne problemy z realizacją zadań rozwojowych młodych dorosłych. Bydgoszcz: Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego.

Michałowicz, R. (1986). Problemy kliniczno – diagnostyczne. Definicja, obraz kliniczny, podział. W R. Michałowicz (Red.), Dziecięce porażenie mózgowe (ss. 11–19). Warszawa: Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich.

Miyahara, M., & Piek, J. (2006). Self-esteem of children and adolescents with physical disabilities: Quantitative evidence from meta-analysis. Journal of Developmental and Physical Disabilities, 18(3), 219–234.

Nosek, M., Hughes, R., Swedlund, N., Taylor, H., & Swank, P. (2003). Self-esteem and women with disabilities. Social Science and Medicine, 56, 1737–1747.

Plieth-Kalinowska, I. (2009). Bezpieczeństwo społeczne dziecka niepełnosprawnego z dysfunkcją narządu ruchu. Bydgoszcz: Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego.

Powell, D. (1983). Understanding human adjustment. Normal adaptation through the life cycle. Boston-Toronto: Little, Brown and Company.

Reykowski, J. (1975). Osobowość jako centralny system regulacji i integracji czynności człowieka. W T. Tomaszewski (Red.), Psychologia (ss. 762–825). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.

Riad, J., Brostrӧm, E., & Langius-Eklӧf, A. (2013). Do movement deviations influence self-esteem and sense of coherence in mild unilateral cerebral palsy. Journal of Pediatric Orthopedics, 33(3), 298–302.

Russo, R. N., Goodwin, E. J., Miller, M. D., Haan, E. A., Connell, T. M., & Crotty, M. (2008). Self-Esteem, Self-Concept, and Quality of Life in Children with Hemiplegic Cerebral Palsy. Journal of Pediatrics, 153(4).

Ścisło, L., Puto, G., Ptak, A., Walewska, E., & Czupryna, A. (2014). Psychospołeczne aspekty funkcjonowania osób niepełnosprawnych ruchowo. Hygeia Public Health, 49(3), 596–601.

Suchodolska, J. (2017). Poczucie jakości życia młodych dorosłych na przykładzie studenckiej społeczności akademickiej. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.

Szczupał, B. (2009). Godność osoby z niepełnosprawnością. Studium teoretyczno – empiryczne poczucia godności młodzieży z dysfunkcją narządu ruchu. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akapit.

Szychowiak, B. (2008). Wychowanie dzieci niesprawnych ruchowo. W I. Obuchowska (Red.), Dziecko niepełnosprawne w rodzinie (ss. 381–416). Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.