Stereotypical Images of Ukrainians and Russians in a HumanitarianCrisis: Multicultural Perspectives

Agnieszka Szewczyk - Zakrzewska; Stanislav Avsec

doi:10.35765/hw.2023.2261.11

Agnieszka Szewczyk - Zakrzewska Akademia Ignatianum http://orcid.org/0000-0001-6671-8267
Stanislav Avsec University of Ljubljana, Ljubljana, Slovenia https://orcid.org/0000-0002-0487-8115

DOI: https://doi.org/10.35765/hw.2023.2261.11

Słowa kluczowe: stereotypy, Ukraińcy, Rosjanie, perspektywa międzykulturowa, lista kontrolna przymiotników

Abstrakt

CEL NAUKOWY: Celem artykułu jest porównanie międzykulturowej perspektywy stereotypowego obrazu Ukraińców/Ukrainek oraz Rosjan/Rosjanek w kontekście trwającego konfliktu zbrojnego.

PROBLEM I METODY BADAWCZE: Problem badawczy dotyczy kulturowych różnic, jakie ujawniają się w procesie spostrzegania przedstawicieli dwóch narodowości, które są zaangażowane w konflikt zbrojny. Ponieważ stereotypowe sądy najczęściej ujawniają się w języku, dlatego też do badań wykorzystano narzędzie, które opiera się na języku (lista przymiotników), a równocześnie jest zaadoptowane do badań międzykulturowych. W badaniu wzięło udział 92 studentów z Polski i Słowenii. Zebrany materiał językowy posłużył do analizy i porównania międzykulturowych, stereotypowych sądów dotyczących obywateli Ukrainy i Rosji.

PROCES WYWODU: Wywód rozpoczęto od założeń teoretycznych dotyczących pojęcia stereotypu oraz procesu stereotypizacji. Przeanalizowano rolę języka w procesie stereotypizacji, a także przedstawiono analizę wyników i wnioski.

WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Ogólny wynik wskazuje, że polscy studenci przypisują mniej przymiotników pozytywnych niż słoweńscy zarówno Ukraińcom, jak i Rosjanom. Analiza wykazała istotne różnice statystyczne oraz podobieństwa między badanymi grupami studentów polskich i słoweńskich w zakresie stereotypowego obrazu Ukraińców i Rosjan.

WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Wyniki przeprowadzonych badań wskazują na występowanie podobieństwa u młodych Polaków i Słoweńców w postrzeganiu Rosjan natomiast zupełnie inaczej spostrzegają oni Ukraińców. Charakterystyki językowe uzyskane w niniejszym badaniu pozwalają na ogólny wgląd w sposób spostrzegania dwóch narodowości zaangażowanych w wojnę. Należy też zauważyć, że uzyskane w badaniach charakterystyki Ukraińców i Rosjan stanowić mogą ważną społecznie wiedzę o negatywnych stereotypach, jakie funkcjonują o tych narodowościach. Wiedza ta może być przydatna w podważaniu, przeciwdziałaniu, lub rozpowszechnianiu takich sądów, które mogą być szkodliwe i prowadzić z kolei do uprzedzeń lub dyskryminacji ludzi z badanych narodowości.

Biogram autora

Stanislav Avsec, University of Ljubljana, Ljubljana, Slovenia

Stanislav Avsec received a BSc degree in mechanical engineering, an MSc degree in economics and a PhD degree in technology education, all from the University of Ljubljana, Slovenia. He works as an associate professor of teaching and learning strategies in technology and engineering education in the Faculty of Education at the University of Ljubljana. He is the Head of the Department of Technology Education at the Faculty of Education. He is an active researcher in technology and engineering education, educational technology, creativity and inventiveness, architecture, and in environmental science and management. He is a member of editorial advisory boards and a reviewer for several journals in the area of technology and engineering education, cognitive science, educational technology, architectural education, environmental management and engineering. In September 2019, he was elected Fellow of the World Institute for Engineering and Technology Education (WIETE).

Bibliografia

Allport, G.W. (1954). The nature of prejudice. Addison-Wesley.

Ashmore, R.D., & Del Boca, F.K. (1981). Conceptual approaches to stereotype and stereotyping. In D.L. Hamilton (Ed.), Cognitive process in stereotyping and intergroup behaviour (pp. 1-36). Erlbaum.

CBOS. (2022, August). Komunikat z badań. Polacy wobec wojny na Ukrainie i ukraińskich uchodźców. https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2022/K_101_22.PDF

Cohen, J., Cohen, P., West, S.G., & Aiken, L.S. (2003). Applied multiple regression/correlation analysis for the behavioral sciences (3rd ed.). Routledge.

Craig, R.J. (2005). Assessing personality and mood with adjective check list methodology: A review. International Journal of Testing, 5(3), 177-196.

Eurobarometer. (2022a). EU’s response to the war in Ukraine, https://europa.eu/eurobarometer/surveys/detail/2772

Eurobarometer. (2022b). Summer Eurobarometer 2022, https://europa.eu/eurobarometer/surveys/detail/2693

Gough, H.G., & Heilbrun, A.B. (1983). The adjective check list manual. Consulting Psychologists Press.

Hamilton, D.L., & Trolier, T.K. (1986). Stereotypes and stereotyping: An overview of the cognitive approach. In J.F. Dovidio & S.L. Gaertner (Eds.), Prejudice, discrimination, and racism (pp. 127- 163). Academic Press.

Karolczuk, M. (2021). Obraz Rosjan, Białorusinów i Ukraińców w języku polskich studentów jako potencjalny wyznacznik relacji ze wschodnimi sąsiadami. Roczniki Humanistyczne, 69(6), 87-100.

Lippmann, W. (2023, January 28). Public Opinion. (Original work published 1921). https://wps.pearsoskiencustom.com/wps/media/objects/2429/2487430/pdfs/lippmann.pdf

MacFarland, T.W. (2012). Two-way analysis of variance. Statistical tests and graphics using R. Springer.

Macrae, C.N., Stangor, Ch., & Hewstone, M. (1999).Stereotypy i uprzedzenia (M. Majchrzak et al., Trans.). Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.

Mininni, G. (1982). Psicosemiotica. Adriatica Editrice.

Nelson, T.D. (2003). Psychologia uprzedzeń (A. Nowak, Trans.). Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.

Rodziewicz, B. (2019). Konceptualizacja pojęć zdrowie i здоровье jako wartości w świetle badań empirycznych (ujęcie psycholingwistyczne). Roczniki Humanistyczne, 67(7), 63-77.

Wu, M.-J., Zhao, K., & Fils-Aime, F. (2022). Response rates of online surveys in published research: A meta-analysis. Computers in Human BehaviourReports, 7, 100206, https://doi.org/10.1016/j.chbr.2022.100206