Responsibilities of Special Education Teachers in Inclusive Education

Zenon Gajdzica; Edyta  Widawska

doi:10.35765/hw.2024.2368.04

Zenon Gajdzica Uniwersytet Śląski w Katowicach, Polska https://orcid.org/0000-0002-6329-411X
Edyta Widawska Uniwersytet Śląski w Katowicach, Polska http://orcid.org/0000-0002-0964-0341

DOI: https://doi.org/10.35765/hw.2024.2368.04

Słowa kluczowe: edukacja włączająca, pedagog specjalny, stanowisko pedagoga specjalnego w szkole ogólnodostępnej, special educational needs coordinator (SENCO), koordynator edukacji włączającej (KEW)

Abstrakt

CEL NAUKOWY: Celem opracowania jest rozpoznanie założonych zadań pedagogów specjalnych funkcjonujących w polskim systemie edukacji ogólnodostępnej i rozpatrzenie ich w szerszym kontekście – doświadczeń ukonstytuowanych na funkcjonowaniu koordynatorów edukacji włączającej w brytyjskim systemie edukacyjnym.

PROBLEM I METODY BADAWCZE: Problem badawczy obejmuje zagadnienie optymalnego dobru zadań dla pedagoga pracującego na (nowym w polskim systemie edukacji) stanowisku pedagoga specjalnego w placówce ogólnodostępnej formułowanych w aspekcie zróżnicowanych potrzeb wszystkich dzieci w przedszkolu lub uczniów w szkole ogólnodostępnej. W zbieraniu informacji została wykorzystana metoda analizy treści aktów prawnych oraz przegląd badań.

PROCES WYWODU: Meritum stanowi porównanie zadań pedagogów zatrudnionych na stanowiskach pedagogów specjalnych w placówce ogólnodostępnej zapisanych w akcie prawnym z zadaniami sformułowanymi dla osób pracujących na stanowiskach pokrewnych w brytyjskim systemie edukacji: Special Educational Needs Coordinator (SENCo) oraz projektowanych w Modelu edukacji dla wszystkich: koordynatorów edukacji włączającej (KEW).

WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Założone zadania wpisane w przydział czynności stanowiska pedagoga specjalnego w placówce ogólnodostępnej są szersze od zadań projektowanych dla koordynatorów specjalnych potrzeb edukacyjnych.

WNIOSKI, REKOMENDACJE I APLIKACYJNE ZNACZENIE WPŁYWU BADAŃ: Ponieważ stanowisko pedagoga specjalnego zostało wdrożone w ubiegłym roku szkolnym, brakuje jeszcze obszernych i rzetelnych doniesień badawczych o jego rzeczywistej roli. Jedną z rekomendacji jest wskazanie potrzeby takich badań z możliwością wykorzystania typologii ról SENCo zaprezentowanych w opracowaniu.

Bibliografia

Adamiak, B., Boryszewska, J., & Malenko, A. (2017). Organizacja i udzielanie pomocy psychologiczno pedagogicznej uczniom ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi w systemie edukacji polskiej i brytyjskiej [Organization and provision of psychological and pedagogical assistance to students with special educational needs in the Polish and British education systems]. Oficyna Wydawnicza “Impuls”.

Allan, J. (2007). Rethinking inclusive education: The philosophers of difference in practice. Springer Science & Business Media.

Antonik, A. (2019). Edukacja włączająca – porównanie sytuacji w Polsce i wybranych krajach europejskich [Inclusive education: Comparison of the situation in Poland and selected European countries]. Studia Edukacyjne, 39, 291−305. https://repozytorium.amu.edu.pl/server/api/core/bitstreams/5f636e9e-9ec6-44d5-b204e717eb3

Bartuś, E. (2023). Pedagog specjalny jako współorganizator edukacji włączającej w narracjach nauczycieli [The special educator as a co-organizer of inclusive education in teachers’ narratives]. Colloquium, 15(4/52), 209−229. https://doi.org/10.34813/48coll2023

Bełza, M. (2015). Systemy edukacji osób umiarkowanie i znacznie oraz głęboko niepełnosprawnych intelektualnie (na przykładzie rozwiązań w Anglii, Republice Czeskiej i Polsce) [Education systems for moderately, severely, and profoundly intellectually disabled individuals (examples from England, the Czech Republic, and Poland)]. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.

Department for Education. (2001). Special educational needs code of practice. Department for Education and Skills.

Department for Education. (2015). Special educational needs and disability code of practice: 0 to 25 years. Department for Education.

Engsig, T.T., & Johnstone, C.J. (2014). Is there something rotten in the state of Denmark? The paradoxical policies of inclusive education – lessons from Denmark. International Journal of Inclusive Education, 19(5), 469–486. https://doi.org/10.1080/13603116.2014.940068

Farrell, M. (1998). The role of the special educational needs co-ordinator: Looking forward. Support for Learning, 13(2), 82–86. https://doi.org/10.1111/1467-9604.00063

Fisher, H. (2012). Progressing towards a model of intrinsic inclusion in a mainstream primary school: A SENCo’s experience. International Journal of Inclusive Education, 16(12), 1273–1293. https://doi.org/10.1080/13603116.2011.557449

Fitzell, S.G. (2018). Best practices in co-teaching and collaboration: The how of co-teaching – implementing the models. Cogent Catalyst Publications.

Frankl, C. (2005). Managing individual education plans: Reducing the load of the special educational needs coordinator. Support for Learning, 20(2), 77–82. https://doi.org/10.1111/j.0268-2141.2005.00365.x

Friend, M., Cook, L., Hurley-Chamberlain, A., & Shamberger, C. (2010). Co-teaching: An illustration of the complexity of collaboration in special education. Journal of Educational and Psychological Consultation, 20(1), 9−27. https://doi.org/10.1080/10474410903535380

Gajdzica, Z. (2011). Sytuacje trudne w opinii nauczycieli klas integracyjnych [Difficult situations in the opinion of teachers of inclusive classes]. Oficyna Wydawnicza “Impuls”, Uniwersytet Śląski.

Gajdzica, Z. (2013). Kategorie sukcesów w opiniach nauczycieli klas integracyjnych jako przyczynek do poszukiwania koncepcji edukacji integracyjnej [Categories of success in the opinions of inclusive class teachers as a contribution to the search for an inclusive education concept]. Oficyna Wydawnicza “Impuls”.

Gajdzica, Z. (2020). Uczeń z lekką niepełnosprawnością intelektualną w szkole ogólnodostępnej: nauczyciele o (nie)zmienianej sytuacji w kontekście kultury szkoły inkluzyjnej [Students with mild intellectual disabilities in mainstream schools: Teachers on the (un)changed situation in the context of inclusive school culture]. Wydawnictwo Naukowe PWN.

Gajdzica, Z. (2022). Projektowane zadania koordynatora ds. specjalnych potrzeb edukacyjnychw polskim systemie edukacyjnym w kontekście brytyjskich doświadczeń SENCo [Planned tasks of the Coordinator for Special Educational Needs in the Polish educational system in the context of British SENCo experience]. Forum Pedagogiczne, 12(1), 109−121. https://doi.org/10.21697/fp.2022.1.08

Guillemot, F., Lacroix, F., & Nocus, I. (2022). Teachers’ attitude towards inclusive education from 2000 to 2020: An extended meta-analysis. International Journal of Educational Research Open, 3, 100175. https://doi.org/10.1016/j.ijedro.2022.100175

Haug, P. (2017). Understanding inclusive education: Ideals and reality. Scandinavian Journal of Disability Research, 19(3), 206−217. https://doi.org/10.1080/15017419.2016.1224778

Kearns, H. (2005). Exploring the experiential learning of special educational needs coordinators. Journal of In-Service Education, 31(1), 131–150. https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/13674580500200364

Lewandowska-Kidoń, T. (2019). Pomoc psychologiczno-pedagogiczna w szkole jako szansa na przeciwdziałanie zjawisku wykluczenia społecznego [Psychological and pedagogical assistance in schools as a chance to counteract social exclusion]. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, 32(2), 69−81. https://doi.org/10.17951/j.2019.32.2.69-81

Mackenzie, S. (2007). A review of recent developments in the role of the SENCo in the UK. British Journal of Special Education, 34(4), 212−218. https://doi.org/10.1111/j.1467-8578.2007.00481.x

Majewicz, P., & Sikorski, J. (2024). Pedagog specjalny w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach – nowe stanowisko specjalisty w polskim systemie edukacji w opinii nauczycieli [Special educator in public kindergartens, schools, and institutions – A new specialist position in the Polish education system in the opinion of teachers]. Journal of Modern Science, 55(1), 582−596. https://doi.org/10.13166/jms/183984

MEN. (2020a). Model edukacji dla wszystkich. Rozwiązania systemowe ukierunkowane na zapewnienie wysokiej jakości kształcenia, wychowania i opieki z uwzględnieniem zróżnicowania potrzeb rozwojowych i edukacyjnych dzieciom, uczniom i dorosłym osobom uczącym się [Education model for all. Systemic solutions aimed at ensuring high-quality education and care, considering the diverse developmental and educational needs of children, students, and adults]. Ministerstwo Edukacji Narodowej.

MEN. (2020b). Wspieranie podnoszenia jakości edukacji włączającej w Polsce [Supporting the improvement of inclusive education in Poland]. https://www.gov.pl/web/edukacja/wspieranie-podnoszenia-jakosci-edukacji-wlaczajacej-w-polsce2

Pearson, S., & Ralph, S. (2007). The identity of SENCos: Insights through images. Journal of Research in Special Educational Needs, 7(1), 36−45. https://doi.org/10.1111/j.1471-3802.2007.00079.x

Rozporządzenie Ministra Edukacji i Nauki z dnia 22 lipca 2022 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych szkołach i placówkach [Regulation of the Minister of Science and Education of July 22, 2022, amending the regulation on the rules of providing and organizing psychological and pedagogical assistance in public schools and institutions]. (2022). Dz. U. 2022 poz. 1593 [Journal of Laws of July 29, 2022, item 1593].

Tissot, C. (2013). The role of SENCos as leaders. British Journal of Special Education, 1(40), 33−40. https://doi.org/10.1111/1467-8578.12014

Widawska, E., Jachimczak, B., & Gajdzica, Z. (2023). Budowanie modelowych rozwiązań wsparcia międzysektorowego na poziomie lokalnym [Building model solutions for cross-sectoral support at the local level]. In M. Walkiewicz-Krutak (Ed.), Wczesne wspomaganie rozwoju dzieci i wsparcie rodzin (pp. 40−52). Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej.

Ydesen, C., & Daniels, H. (2024). Inclusive education in complex landscapes of stakeholders, agendas and priorities. International Journal of Inclusive Education, 1−8. https://doi.org/10.1080/13603116.2024.2368685

Zamkowska, A. (2005). Podstawowe uwarunkowania prawne i ich praktyczne konsekwencje w angielskim modelu edukacji integracyjnej [Basic legal conditions and their practical consequences in the English model of inclusive education]. In J. Wyczesany & Z. Gajdzica (Eds.), Edukacja i wsparcie społeczne osób z niepełnosprawnością w wybranych krajach europejskich (pp. 62−79). Oficyna Wydawnicza “Impuls”.

Zamkowska, A. (2016). Egzemplifikacje modeli wsparcia edukacji włączającej na podstawie rozwiązań przyjętych w różnych krajach [Examples of inclusive education support models based on solutions adopted in different countries]. Problemy Edukacji, Rehabilitacji, Socjalizacji Osób Niepełnosprawnych, 1(22), 35−44.