Dzielenie się doświadczeniami w narracjach jako czynnik rozwoju postrzegania własnej osoby
Abstrakt
CEL NAUKOWY: Niniejszy tekst wskazuje na ograniczenia i możliwe nieporozumienia w ramach podejścia narracyjnego w odniesieniu do obszaru rozumienia siebie i historii życia.
PROBLEM I METODY BADAWCZE: Dokonano przeglądu uznanych koncepcji rozwoju, pamięci autobiograficznej, uzupełniono je o obszar psychologii klinicznej.
PROCES WYWODU: Psychologia narracyjna zakłada, że znaczenia są konstruowane w języku, jednakże sprowadzanie zmiany rozumienia siebie do procesu lingwistycznego może stwarzać ryzyko ominięcia roli bezpośredniego doświadczenia i dzielenia się nim w relacji. Rozwój schematów narracyjnych w dorosłości wynika z doświadczania ograniczeń, a językowe opracowanie do- świadczenia zachodzi w kontakcie z inną osobą. Można znaleźć głosy podkreślające rolę dzielenia się osobistym przeżyciem, zanim zostanie ono odniesione do globalnego wzorca.
WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Impuls do rozwoju stanowi rzeczywiste doświadczenie wytrącające z dotychczasowej równowagi (a nie sama zmiana narracji), przy czym istotne jest uwspólnianie tegoż doświadczenia w dialogu. Co więcej, wydaje się, że konieczny jest w tym procesie etap zawieszenia wpisywania ich w nadrzędny system znaczeń.
WNIOSKI, REKOMENDACJE I APLIKACYJNE ZNACZENIE WPŁYWU BADAŃ: W praktyce pomocy psychologicznej oraz psychoterapii powinno się uwzględniać najpierw rolę doświadczenia stymulującego zmianę i jego świadomego przeżycia oraz relację, która daje przestrzeń do ich bez- piecznego wyrażania, zanim zostanie ono ujęte w ramach spójnej narracji.
Bibliografia
Adler, J.M., Skalina, L.M. i McAdams, D.P. (2008). The narrative reconstruction of psychotherapy and psychological health. Psychotherapy Research: Journal of the Society for Psychotherapy Research, 18(6), 719–734. https://doi.org/10.1080/10503300802326020
Allen, J.G., Fonagy, P. i Bateman, A.W. (2014). Mentalizowanie w praktyce klinicznej (M. Cierpisz, tłum.). Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Asmundson, G.J., Paluszek, M.M. i Taylor, S. (2021). Real versus illusory personal growth in response to COVID-19 pandemic stressors. Journal of Anxiety Disorders, 81, 102418. https://doi.org/10.1016/j.janxdis.2021.102418
Batthyany, A. i Russo-Netzer, P. (2014). Psychologies of meaning. In: Batthyany, A. i Russo-Netzer, P. (red.), Meaning in positive and existential psychology (s. 3–22). Springer Science + Business Media. https://doi.org/10.1007/978-1-4939-0308-5
Bretherton, I. (1985). Attachment theory: Retrospect and prospect. Monographs of the Society for Research in Child Development, 50(1/2), 3–35. https://doi.org/10.2307/3333824
Bruner, J. (1991) The narrative construction of reality. Critical Inquiry, 18(1), 1–21. https://doi.org/10.1086/448619
Conway, M.A., Singer, J.A. i Tagini, A. (2004). The self and autobiographical memory: Correspondence and coherence. Social Cognition, 22(5), 491–529. https://doi.org/10.1521/soco.22.5.491.50768
Crescioni, A.W. i Baumeister, R.F. (2013). The four needs for meaning, the value gap, and how (and whether) society can fill the void. W: J.A. Hicks i C. Routledge (red.), The experience of meaning in life: Classical perspectives, emerging themes, and controversies (s. 3–15). Springer Science + Business Media. https://doi.org/10.1007/978-94-007-6527-6_1
Dryll, E. (2008). Doświadczenia życiowe a narracja tożsamościowa osoby. Psychologia Rozwojowa, 13(1), 59–67.
Dryll, E. (2023). Psychologia narracyjna o rozwoju. Psychologia Rozwojowa, 28(4), 11–20. https:// doi.org/10.4467/20843879PR.23.016.20854
Fivush, R. (2011). The development of autobiographical memory. Annual Review of Psychology, 62, 559–582. https://doi.org/10.1146/annurev.psych.121208.131702
Frankl, V.E. (1954/2019). Człowiek w poszukiwaniu sensu (A. Wolnicka, tłum.). Wydawnictwo Czarna Owca.
Habermas, T. i Bluck, S. (2000), Getting a life: The emergence of the life-story in adolescence. Psychological Bulletin, 126(5), 748–769. https://doi.org/10.1037/0033-2909.126.5.748
Holmes, J. (2009). Exploring in security: Towards an attachment-informed psychoanalytic psychotherapy. Routledge.
Jezierski, K. (2015). Refleksje autobiograficzne jako czynnik rozwoju w biegu życia. W: A. Kałużna-Wielobób (red.), Specyfika rozwoju człowieka dorosłego. Procesy, struktury, mechanizmy rozwoju (s. 11–24). Wydawnictwo Adam Marszałek.
Janusz, B. (2023). Jak narracja łączy umysły. Mentalizacja w obliczu utraty obiektu przywiązania. Wystąpienie na IX Konferencji Psychologii Narracyjnej. Kraków, 22.09.2023 r. http://konf-narracyjna.ignatianum.edu.pl/wyklady/
Józefik, B. (2008) Od cybernetycznej metafory rodziny do dialogu i narracji. W: B. Janusz, K. Gdowska, B. de Barbaro (red.). Narracja, teoria i praktyka (s. 459–470). Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Kielar-Turska, M. (2018). Refleksja nad istotą narracji w kontekście badań z zakresu psychologii rozwoju człowieka. Horyzonty Wychowania, 17(42), 71–84. https://doi.org/10.17399/HW.2018.174205
Main, M., Kaplan, N. i Cassidy, J. (1985). Security in infancy, childhood, and adulthood: A move to the level of representation. Monographs of the Society for Research in Child Development, 50, 66–104. https://doi.org/10.2307/3333827
McAdams, D.P. (2001). The psychology of life stories. Review of General Psychology, 5(2), 100–122. https://doi.org/10.1037/1089-2680.5.2.100
Morgan, M. (2021). Triangular dynamics and triangular space: A response to Shelley Nathans “Oedipus for everyone: Revitalizing the model for LGBTQ couples and single parent families”. Psychoanalytic Dialogues, 31(3), 340–348. https://doi.org/10.1080/10481885.2021.1902741
Obrębska, M. i Soroko, E. (2023). Momenty (nie)ciągłości psychologii narracyjnej. Człowiek i Społeczeństwo, 56, 7–19. https://doi.org/10.14746/cis.2023.56.1
Opoczyńska, M. (2008). Narracje w psychoterapii – ujęcie fenomenologiczne. W: B. Janusz, K. Gdowska, B. de Barbaro (red.), Narracja, teoria i praktyka (s. 445–458). Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Piaget J. i Inhelder, B. (1993). Psychologia dziecka (Z. Zakrzewska, tłum.). Wydawnictwo Siedmioróg.
Sroufe, L.A., Egeland, B., Carlson, E.A. i Collins, W.A. (2005). The development of the person: The Minnesota study of risk and adaptation from birth to adulthood. Guilford Publications.
Strawson, G. (2004). Against narrativity. Ratio, 17(4), 428–452. https://doi.org/10.1111/j.1467-9329.2004.00264.x
Thorne, A., McLean, K.C. i Lawrence, A.M. (2004). When remembering is not enough: Reflecting on self‑defining memories in late adolescence. Journal of personality, 72(3), 513–542. https://doi.org/10.1111/j.00223506.2004.00271.x
Wong, P.T. (2014). Meaning making and the fundamental issues of human existence. PsycCRITIQUES, 59(22). https://doi.org/10.1037/a0036782
Copyright (c) 2025 Horyzonty Wychowania
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Uwagi dotyczące praw autorskich
Autorzy publikujący w tym czasopiśmie wyrażają zgodę na następując warunki:
- Autorzy zachowują prawa autorskie, przyznając czasopismu prawo do pierwszej publikacji swojego tekstu jednocześnie zarejestrowanego pod numerem licencji CC BY-ND, która pozwala innym na korzystanie z tego tekstu z uznaniem autorstwa tekstu oraz pierwotnej publikacji w tym czasopiśmie.
- Autorzy proszeni są o nawiązywanie odrębnych, dodatkowych porozumień wynikających z umowy, dotyczących dystrybucji opublikowanej w czasopiśmie wersji tekstu nie na prawach wyłączności (np. opublikowanie go w repozytorium instytucji lub w innym czasopiśmie), z potwierdzeniem pierwszej publikacji w tym czasopiśmie.
Wyraża się zgodę i zachęca autorów do publikacji ich tekstu w Internecie (np. w repozytorium instytucji lub na jej stronie internetowej) przed lub podczas procesu składania tekstu jako, że może to prowadzić do korzystnych wymian oraz wcześniejszego i większego cytowania opublikowanego tekstu (Patrz The Effect of Open Access). Zalecamy wykorzystanie dowolnego portalu stowarzyszeń badawczych z niżej wymienionych:
