Podmiot androgyniczny i jego wydarzanie (się)
Abstrakt
CEL NAUKOWY: Celem artykułu jest syntetyczny opis podmiotu androgynicznego w procesie stawania się nim, zarazem będąc nim źródłowo.
PROBLEM I METODY BADAWCZE: Główną problematykę artykułu wyraża pytanie: Jak „jeszcze inaczej” przemyśleć kategorię podmiotu adrogynicznego, by móc odsłonić to, co źródłowe w nim i dla jego stawania się? Zastosowano zasadę kadrowania badawczego najważniejszych kroków metha hodos znaczeń podmiotu androgynicznego i jego wydarzania (się).
PROCES WYWODU: „Jestem” to rdzeń obecności siebie w czasoprzestrzeni w splotach jestem kobieca/kobiecy i jestem męska/męski będąc kobietą lub mężczyzną. Sploty te „określają” podmiot adrogyniczny, gdy dochodzą do głosu w wydarzaniu. Wydarzanie odsłania dwojakiego rodzaju sytuacyjność bycia podmiotem androgynicznym.
WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: W artykule zostały zaprezentowane ramy konceptualizacji podmiotu androgynicznego „ponad”, choć nie „poza”, kulturowym ujęciem adrogyniczności jako łączenia i uzupełniania się cech męskich i kobiecych. Wskazano na kategorię wydarzania (się) tego podmiotu i źródłowo „wpisaną” weń doznaniowość męskości i kobiecości w ich wielości i różnorodności.
WNIOSKI, REKOMENDACJE I APLIKACYJNE ZNACZENIE WPŁYWU BADAŃ: W rozważaniach o podmiocie androgynicznym i jego wydarzaniu (się) należy gruntowniej uwzględnić postulat postfenomenologii francuskiej, mówiący o przestawieniu zwrotnicy z myślenia o doznawaniu czegoś (kobiecości i męskości) na myślenie, jak coś jest doznawane (kobiecość i męskość w ich wielości i różnorodności), które pozwala odsłonić ów podmiot w niełatwym procesie stawania się nim.
Bibliografia
Bem, S.L. (2000). Męskość. Kobiecość. O różnicach wynikających z płci (S. Pikiel, tłum.). Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Braidotti, R. (2014). Po człowieku (J. Bednarek i A. Kowalczyk, tłum.). Wydawnictwo Naukowe PWN.
Burszta, W.J. (1998). Antropologia kultury. Tematy, teorie, interpretacje. Wydawnictwo Zysk i S-ka.
Depraz, N. (2010). Zrozumieć fenomenologię. Konkretna praktyka (A. Czarnecka, tłum.). Oficyna Naukowa.
Heidegger, M. (1996). Przyczynki do filozofii. (Z wydarzania) (B. Baran i J. Mizera, tłum.). Wydawnictwo Baran i Suszczyński.
Heidegger, M. (1999). Ku rzeczy myślenia (K. Michalski, J. Mizera i C. Wodziński, tłum.). Fundacja Aletheia.
Heidegger, M. (2020). Źródło dzieła sztuki (B. Jasiński, tłum). Wydawnictwo Ethos.
Hermans, H.J.M. (2001). The dialogical self: Toward a theory of personal and cultural positioning. Culture Psychology, 7(3), s. 243–281. https://doi.org/10.1177/1354067X0173001
Kluczyńska, U., Dynarski, W. i Kłonkowska, A.M. (2016). Poza schematem. Społeczny konstrukt płci i seksualności. Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
Kluczyńska, U. i Kłonkowska, A.M. (2024). Socjologia męskości. Teorie w badaniach. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Kłonkowska, A.M. (red.). (2012). Transpłciowość – androgynia. Studia o przekraczaniu płci. Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
Kłonkowska, A.M. (2017). Płeć: dana czy zadana? Strategie negocjacji (nie)tożsamości transpłciowej w Polsce. Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
Lipińska-Grobelny, A. (2008). Męskość, kobiecość, androgynia a doświadczanie stresu zawodowego. Medycyna Pracy, 59(6), s. 453–460.
Maldiney, H. (2011). Phénoménologie et sciences humaines. Éditions L’Ȃge d’Homme.
Maldiney, H. (2012). L’art, l’éclair de l’étre. Éditions du Cerf.
Maldiney, H. (2017). O przekraczaniu pasywności (M. Murawska, tłum.) W: J. Migasiński i M. Pokropski (red.), Główne problemy współczesnej fenomenologii (s. 150–200). Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Mrówka, K. (2005). Androgyn. Rzecz o ontologii płci. Polgres Multimedia.
Murawska, M. (2023). Fenomenologia i jej cień. Zwrot estetyczny w postfenomenologii francuskiej. Wydawnictwo IFiS PAN.
Rudaś-Grodzka, M. i in. (red.). (2014). Encyklopedia gender. Płeć w kulturze. Wydawnictwo Czarna Owca.
Vattimo, G. (2015). Dialektyka, różnica, myśl słaba (M. Surma-Gawłowska i A. Zawadzki, tłum.). W: M. Surma-Gawłowska i A. Zawadzki (red.), Myśl mocna. Myśl słaba. Hermeneutyka włoska od polowy XX wieku. Antologia tekstów (s. 133–147). Księgarnia Akademicka.
Walczak, A. (2012). Creation of pedagogical knowledge from the perspective of the archetypal dimension of masculinity and femininity. Ars Educandi, 9, 152–174.
Walczak, A. (2019a). Od wydarzenia ku wy-darzaniu. W: A. Walczak i A. Jocz. Doświadczenie duchowości. Konteksty filozoficzno-literackie (s. 88–98). Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Walczak, A. (2019b). Cielesność – źródło i immanentny element doświadczenia duchowego. W: A. Walczak i A. Jocz. Doświadczenie duchowości. Konteksty filozoficzno-literackie (s. 4052). Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Walczak, A. (2023). Bycie ciałem i cielesnością. W: A. Walczak. W-obec śmierci. Studium intymności sytuacji granicznej (s. 37–53). Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Ziemińska, R. (2018). Niebinarne i wielowarstwowe pojęcie płci. Wydawnictwo Naukowe PWN.
Copyright (c) 2025 Horyzonty Wychowania

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Uwagi dotyczące praw autorskich
Autorzy publikujący w tym czasopiśmie wyrażają zgodę na następując warunki:
- Autorzy zachowują prawa autorskie, przyznając czasopismu prawo do pierwszej publikacji swojego tekstu jednocześnie zarejestrowanego pod numerem licencji CC BY-ND, która pozwala innym na korzystanie z tego tekstu z uznaniem autorstwa tekstu oraz pierwotnej publikacji w tym czasopiśmie.
- Autorzy proszeni są o nawiązywanie odrębnych, dodatkowych porozumień wynikających z umowy, dotyczących dystrybucji opublikowanej w czasopiśmie wersji tekstu nie na prawach wyłączności (np. opublikowanie go w repozytorium instytucji lub w innym czasopiśmie), z potwierdzeniem pierwszej publikacji w tym czasopiśmie.
Wyraża się zgodę i zachęca autorów do publikacji ich tekstu w Internecie (np. w repozytorium instytucji lub na jej stronie internetowej) przed lub podczas procesu składania tekstu jako, że może to prowadzić do korzystnych wymian oraz wcześniejszego i większego cytowania opublikowanego tekstu (Patrz The Effect of Open Access). Zalecamy wykorzystanie dowolnego portalu stowarzyszeń badawczych z niżej wymienionych: