Podmiot androgyniczny i jego wydarzanie (się)

Słowa kluczowe: androgyn/androgynia, podmiot androgyniczny, źródło, wydarzanie (się), patyczność (doznaniowość)

Abstrakt

CEL NAUKOWY: Celem artykułu jest syntetyczny opis podmiotu androgynicznego w procesie stawania się nim, zarazem będąc nim źródłowo.

PROBLEM I METODY BADAWCZE: Główną problematykę artykułu wyraża pytanie: Jak „jeszcze inaczej” przemyśleć kategorię podmiotu adrogynicznego, by móc odsłonić to, co źródłowe w nim i dla jego stawania się? Zastosowano zasadę kadrowania badawczego najważniejszych kroków metha hodos znaczeń podmiotu androgynicznego i jego wydarzania (się).

PROCES WYWODU: „Jestem” to rdzeń obecności siebie w czasoprzestrzeni w splotach jestem kobieca/kobiecy i jestem męska/męski będąc kobietą lub mężczyzną. Sploty te „określają” podmiot adrogyniczny, gdy dochodzą do głosu w wydarzaniu. Wydarzanie odsłania dwojakiego rodzaju sytuacyjność bycia podmiotem androgynicznym.

WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: W artykule zostały zaprezentowane ramy konceptualizacji podmiotu androgynicznego „ponad”, choć nie „poza”, kulturowym ujęciem adrogyniczności jako łączenia i uzupełniania się cech męskich i kobiecych. Wskazano na kategorię wydarzania (się) tego podmiotu i źródłowo „wpisaną” weń doznaniowość męskości i kobiecości w ich wielości i różnorodności.

WNIOSKI, REKOMENDACJE I APLIKACYJNE ZNACZENIE WPŁYWU BADAŃ: W rozważaniach o podmiocie androgynicznym i jego wydarzaniu (się) należy gruntowniej uwzględnić postulat postfenomenologii francuskiej, mówiący o przestawieniu zwrotnicy z myślenia o doznawaniu czegoś (kobiecości i męskości) na myślenie, jak coś jest doznawane (kobiecość i męskość w ich wielości i różnorodności), które pozwala odsłonić ów podmiot w niełatwym procesie stawania się nim.

Bibliografia

Bem, S.L. (2000). Męskość. Kobiecość. O różnicach wynikających z płci (S. Pikiel, tłum.). Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.

Braidotti, R. (2014). Po człowieku (J. Bednarek i A. Kowalczyk, tłum.). Wydawnictwo Naukowe PWN.

Burszta, W.J. (1998). Antropologia kultury. Tematy, teorie, interpretacje. Wydawnictwo Zysk i S-ka.

Depraz, N. (2010). Zrozumieć fenomenologię. Konkretna praktyka (A. Czarnecka, tłum.). Oficyna Naukowa.

Heidegger, M. (1996). Przyczynki do filozofii. (Z wydarzania) (B. Baran i J. Mizera, tłum.). Wydawnictwo Baran i Suszczyński.

Heidegger, M. (1999). Ku rzeczy myślenia (K. Michalski, J. Mizera i C. Wodziński, tłum.). Fundacja Aletheia.

Heidegger, M. (2020). Źródło dzieła sztuki (B. Jasiński, tłum). Wydawnictwo Ethos.

Hermans, H.J.M. (2001). The dialogical self: Toward a theory of personal and cultural positioning. Culture Psychology, 7(3), s. 243–281. https://doi.org/10.1177/1354067X0173001

Kluczyńska, U., Dynarski, W. i Kłonkowska, A.M. (2016). Poza schematem. Społeczny konstrukt płci i seksualności. Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.

Kluczyńska, U. i Kłonkowska, A.M. (2024). Socjologia męskości. Teorie w badaniach. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.

Kłonkowska, A.M. (red.). (2012). Transpłciowość – androgynia. Studia o przekraczaniu płci. Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.

Kłonkowska, A.M. (2017). Płeć: dana czy zadana? Strategie negocjacji (nie)tożsamości transpłciowej w Polsce. Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.

Lipińska-Grobelny, A. (2008). Męskość, kobiecość, androgynia a doświadczanie stresu zawodowego. Medycyna Pracy, 59(6), s. 453–460.

Maldiney, H. (2011). Phénoménologie et sciences humaines. Éditions L’Ȃge d’Homme.

Maldiney, H. (2012). L’art, l’éclair de l’étre. Éditions du Cerf.

Maldiney, H. (2017). O przekraczaniu pasywności (M. Murawska, tłum.) W: J. Migasiński i M. Pokropski (red.), Główne problemy współczesnej fenomenologii (s. 150–200). Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.

Mrówka, K. (2005). Androgyn. Rzecz o ontologii płci. Polgres Multimedia.

Murawska, M. (2023). Fenomenologia i jej cień. Zwrot estetyczny w postfenomenologii francuskiej. Wydawnictwo IFiS PAN.

Rudaś-Grodzka, M. i in. (red.). (2014). Encyklopedia gender. Płeć w kulturze. Wydawnictwo Czarna Owca.

Vattimo, G. (2015). Dialektyka, różnica, myśl słaba (M. Surma-Gawłowska i A. Zawadzki, tłum.). W: M. Surma-Gawłowska i A. Zawadzki (red.), Myśl mocna. Myśl słaba. Hermeneutyka włoska od polowy XX wieku. Antologia tekstów (s. 133–147). Księgarnia Akademicka.

Walczak, A. (2012). Creation of pedagogical knowledge from the perspective of the archetypal dimension of masculinity and femininity. Ars Educandi, 9, 152–174.

Walczak, A. (2019a). Od wydarzenia ku wy-darzaniu. W: A. Walczak i A. Jocz. Doświadczenie duchowości. Konteksty filozoficzno-literackie (s. 88–98). Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.

Walczak, A. (2019b). Cielesność – źródło i immanentny element doświadczenia duchowego. W: A. Walczak i A. Jocz. Doświadczenie duchowości. Konteksty filozoficzno-literackie (s. 4052). Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.

Walczak, A. (2023). Bycie ciałem i cielesnością. W: A. Walczak. W-obec śmierci. Studium intymności sytuacji granicznej (s. 37–53). Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.

Ziemińska, R. (2018). Niebinarne i wielowarstwowe pojęcie płci. Wydawnictwo Naukowe PWN.

Opublikowane
2025-06-30
Jak cytować
Walczak, A. (2025). Podmiot androgyniczny i jego wydarzanie (się). Horyzonty Wychowania, 24(70), 101-110. https://doi.org/10.35765/hw.2025.2470.11