Uniwersytet Liberarlno-przedsiębiorczy gwarantem kultury jakości

Abstrakt

CEL NAUKOWY: Celem artykułu jest zwięzłe przedstawienie koncepcji postrzegania funkcji (w tym zarządzania) współczesnego uniwersytetu oraz zasygnalizowanie wyższości koncepcji uniwersytetu liberalno‑przedsiębiorczego jako gwaranta kultury jakości nad innymi modelami: uniwersytetem liberalnym i uniwersytetem przedsiębiorczym.

PROBLEM I METODY BADAWCZE: Autor stawia hipotezę badawczą głoszącą, że najlepszą drogą rozwoju szkół wyższych w Polsce jest przyjęcie oraz szybkie wdrożenie koncepcji liberalno- przedsiębiorczego uniwersytetu rozwojowego, który jest gwarantem osiągania najwyższego poziomu jakości pracy zarządzających i zarządzanych w szkole wyższej oraz ich rozwoju naukowo‑dydaktycznego, kreatywności i przedsiębiorczości. Postawiony cel i przyjęta hipoteza badawcza określają problem badawczy, którym Autor zajmuje się w tym opracowaniu, na podstawie wyników prowadzonych od kilkunastu lat badań nad jakością zarządzania w szkołach wyższych. Specyfika prowadzonych badań w naukach o zarządzaniu (zwłaszcza zarządzaniu w szkołach wyższych) powoduje, że ciągła interakcja między obserwatorem (profesorem) a systemem obserwowanym (uczelnią) sprawia, iż trudno tu rozdzielić obserwatora od przedmiotu obserwacji. Osoby prowadzące badania muszą jednocześnie stosować różne metody poznawcze i praktyczne, ilościowe i jakościowe, które pozwolą na osiągniecie wyznaczonych celów badawczych i weryfikacje hipotez badawczych. W tej autor sytuacji wypracował własną metodę łączącą metody poznawcze i praktyczne, co powoduje, że stosuje w powiązaniu z sobą metody: pragmatyczne, empiryczne, formalne i tzw. rozumiejące.

PROCES WYWODU: Uniwersytety muszą dziś podjąć samodzielną decyzję, w którym kierunku podążać. Prawidłowo realizowana koncepcja uniwersytetu liberalno‑przedsiębiorczego zapewnia uczelni środki niezbędne do samofinansowania rozwoju i wysoką kulturę jakości zarządzanych i zarządzających w szkole wyższej.

WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Kultura jakości w pracach naukowo‑badawczych i edukacyjno‑wychowawczych oraz zarządzania szkolnictwem wyższym i w uczelniach publicznych wyznaczona przez Ojca Świętego Jana Pawła II, który mówił „Postawione zadania wymagają od środowiska akademickiego radykalnego podniesienia jakości swej pracy, realizowanej na płaszczyźnie naukowej i dydaktycznej, zarówno poprzez nauczycieli akademickich, jak i pozostałych zatrudnionych w uczelniach oraz studentów i doktorantów” powinna być wskazówką dla społeczności akademickiej oraz Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Bardzo ważne dla polskiej gospodarki i jakości życia jest to, aby jak najszybciej kultura jakości w pełni zastąpiła „kulturę bylejakości”, którą spotkać można jeszcze w murach polskich uczelni, wśród zarządzających i zarządzanych. Zarządzanie w szkołach wyższych wymaga projakościowej restrukturyzacji w celu zapewnienia w ich funkcjonowaniu rzeczywistego przestrzegania zapisanej w ich statucie misji uczelni, kultury jakości i poprawnej realizacji celów szkoły wyższej, a nie tylko pogoni pracowników i władz uczelni za pieniądzem. Przeprowadzone badania dowodzą, że najlepszą koncepcją rozwoju szkół wyższych w Polsce byłoby dążenie do osiągnięcia najwyższych wartości uniwersytetu liberalno‑przedsiębiorczego gwarantującego wysoki poziom kultury jakości i ciągły rozwój. Współczesny uniwersytet powinien być jednocześnie liberalny – musi nawiązywać do cech koncepcji uniwersytetu Wilhelma von Humboldta, oraz przedsiębiorczy – musi odpowiadać wymogom koncepcji uniwersytetu Burtona R. Clarka. Cechy uniwersytetu liberalno‑przedsiębiorczego są gwarantem wysokiego poziomu kultury jakości, którą zapewni wysoka jakość kształcenia i prowadzonych badań naukowych.

WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Z prowadzonych od kilkunastu lat badań wynika, że konieczna jest ochrona jakości kształcenia i wzrost jakości prowadzonych badań naukowych i publikacji, dlatego też przedsiębiorczość uczelni w Polsce powinna być nadzorowana, a co za tym idzie, w uzasadnionych przypadkach nadużyć, częściowo ograniczona przez MNiSW. Władze każdej szkoły wyższej powinny eliminować wszelkie pojawiające się patologie, w tym przeciwdziałać funkcjonowaniu w uczelni grup interesów (ugrupowań politycznych, wyznań, myślących inaczej, różnych koterii) oddziałujących na funkcjonowanie uczelni oraz blokownie i osłabianie działania grup nacisku i ingerencji zewnętrznej różnych instytucji. Zarządzający w uczelniach powinni zostać zmobilizowani do poprawy jakości zarządzania, a zarządzani – do doskonalenia jakości wykonania swojej pracy. Wówczas będzie można dopiero stopniowo uwalniać naukę i szkolnictwo wyższe od nadmiernego obciążenia administracyjnego. Przekształcenie uczelni w uniwersytet liberalno‑przedsiębiorczy oraz postawienie na ludzi, którzy dążą do poprawy jakości swej pracy (zarządzania i wykonania), wymaga jednak radykalnego wzrostu nakładów na naukę i szkolnictwo wyższe oraz odczuwalnego wzrostu jakości życia zatrudnionych w nauce i w szkolnictwie wyższym.