Uniwersytet Liberarlno-przedsiębiorczy gwarantem kultury jakości

  • Tadeusz Wawak Uniwersytet Jagielloński
Słowa kluczowe: kultura jakości, jakość zrządzania, przedsiębiorczość, uniwersytet liberalno-przedsiębiorczy, Jan Paweł II

Abstrakt

CEL NAUKOWY: Celem artykułu jest zwięzłe przedstawienie koncepcji postrzegania funkcji (w tym zarządzania) współczesnego uniwersytetu oraz zasygnalizowanie wyższości koncepcji uniwersytetu liberalno‑przedsiębiorczego jako gwaranta kultury jakości nad innymi modelami: uniwersytetem liberalnym i uniwersytetem przedsiębiorczym.

PROBLEM I METODY BADAWCZE: Autor stawia hipotezę badawczą głoszącą, że najlepszą drogą rozwoju szkół wyższych w Polsce jest przyjęcie oraz szybkie wdrożenie koncepcji liberalno- przedsiębiorczego uniwersytetu rozwojowego, który jest gwarantem osiągania najwyższego poziomu jakości pracy zarządzających i zarządzanych w szkole wyższej oraz ich rozwoju naukowo‑dydaktycznego, kreatywności i przedsiębiorczości. Postawiony cel i przyjęta hipoteza badawcza określają problem badawczy, którym Autor zajmuje się w tym opracowaniu, na podstawie wyników prowadzonych od kilkunastu lat badań nad jakością zarządzania w szkołach wyższych. Specyfika prowadzonych badań w naukach o zarządzaniu (zwłaszcza zarządzaniu w szkołach wyższych) powoduje, że ciągła interakcja między obserwatorem (profesorem) a systemem obserwowanym (uczelnią) sprawia, iż trudno tu rozdzielić obserwatora od przedmiotu obserwacji. Osoby prowadzące badania muszą jednocześnie stosować różne metody poznawcze i praktyczne, ilościowe i jakościowe, które pozwolą na osiągniecie wyznaczonych celów badawczych i weryfikacje hipotez badawczych. W tej autor sytuacji wypracował własną metodę łączącą metody poznawcze i praktyczne, co powoduje, że stosuje w powiązaniu z sobą metody: pragmatyczne, empiryczne, formalne i tzw. rozumiejące.

PROCES WYWODU: Uniwersytety muszą dziś podjąć samodzielną decyzję, w którym kierunku podążać. Prawidłowo realizowana koncepcja uniwersytetu liberalno‑przedsiębiorczego zapewnia uczelni środki niezbędne do samofinansowania rozwoju i wysoką kulturę jakości zarządzanych i zarządzających w szkole wyższej.

WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Kultura jakości w pracach naukowo‑badawczych i edukacyjno‑wychowawczych oraz zarządzania szkolnictwem wyższym i w uczelniach publicznych wyznaczona przez Ojca Świętego Jana Pawła II, który mówił „Postawione zadania wymagają od środowiska akademickiego radykalnego podniesienia jakości swej pracy, realizowanej na płaszczyźnie naukowej i dydaktycznej, zarówno poprzez nauczycieli akademickich, jak i pozostałych zatrudnionych w uczelniach oraz studentów i doktorantów” powinna być wskazówką dla społeczności akademickiej oraz Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Bardzo ważne dla polskiej gospodarki i jakości życia jest to, aby jak najszybciej kultura jakości w pełni zastąpiła „kulturę bylejakości”, którą spotkać można jeszcze w murach polskich uczelni, wśród zarządzających i zarządzanych. Zarządzanie w szkołach wyższych wymaga projakościowej restrukturyzacji w celu zapewnienia w ich funkcjonowaniu rzeczywistego przestrzegania zapisanej w ich statucie misji uczelni, kultury jakości i poprawnej realizacji celów szkoły wyższej, a nie tylko pogoni pracowników i władz uczelni za pieniądzem. Przeprowadzone badania dowodzą, że najlepszą koncepcją rozwoju szkół wyższych w Polsce byłoby dążenie do osiągnięcia najwyższych wartości uniwersytetu liberalno‑przedsiębiorczego gwarantującego wysoki poziom kultury jakości i ciągły rozwój. Współczesny uniwersytet powinien być jednocześnie liberalny – musi nawiązywać do cech koncepcji uniwersytetu Wilhelma von Humboldta, oraz przedsiębiorczy – musi odpowiadać wymogom koncepcji uniwersytetu Burtona R. Clarka. Cechy uniwersytetu liberalno‑przedsiębiorczego są gwarantem wysokiego poziomu kultury jakości, którą zapewni wysoka jakość kształcenia i prowadzonych badań naukowych.

WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Z prowadzonych od kilkunastu lat badań wynika, że konieczna jest ochrona jakości kształcenia i wzrost jakości prowadzonych badań naukowych i publikacji, dlatego też przedsiębiorczość uczelni w Polsce powinna być nadzorowana, a co za tym idzie, w uzasadnionych przypadkach nadużyć, częściowo ograniczona przez MNiSW. Władze każdej szkoły wyższej powinny eliminować wszelkie pojawiające się patologie, w tym przeciwdziałać funkcjonowaniu w uczelni grup interesów (ugrupowań politycznych, wyznań, myślących inaczej, różnych koterii) oddziałujących na funkcjonowanie uczelni oraz blokownie i osłabianie działania grup nacisku i ingerencji zewnętrznej różnych instytucji. Zarządzający w uczelniach powinni zostać zmobilizowani do poprawy jakości zarządzania, a zarządzani – do doskonalenia jakości wykonania swojej pracy. Wówczas będzie można dopiero stopniowo uwalniać naukę i szkolnictwo wyższe od nadmiernego obciążenia administracyjnego. Przekształcenie uczelni w uniwersytet liberalno‑przedsiębiorczy oraz postawienie na ludzi, którzy dążą do poprawy jakości swej pracy (zarządzania i wykonania), wymaga jednak radykalnego wzrostu nakładów na naukę i szkolnictwo wyższe oraz odczuwalnego wzrostu jakości życia zatrudnionych w nauce i w szkolnictwie wyższym.


 

Bibliografia

Amsterdamski, S. (1985). Tendencje rozwoju nauki w II połowie XIX wieku. W: B. Suchodolski (red.), Historia nauki polskiej. T. IV, cz. III. Warszawa: Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk.

Barnett, R. (2005). Convergence in higher education: The strange case of „entrepreneurialim”. Higher Education Management and Policy, vol. 17, no. 3.

Benneworth, P. (2007). Seven samurai opening up the ivory tower? The construction of Newcastle as an Entrepreneurial University. European Planning Studies, vol. 15, no. 4.

Bowden, J. i Marton, F. (2006). The University of Learning. Beyond Quality and competences. London, New York: Routledge.

Clark, B.R. (1998). Creating Entrepreneurial Universities: Organizational Pathways of Transformation. Oxford: Pergamon, For IAU Press.

Clark, B.R. (2004). Sustaining change in universities. Continuities in case studies and concepts. New York: Society for Research into Higher Education & Open University Press.

El‑Khavas, E. (2001). Today’s universities: responsive, resilient or rigid? Higher Education Policy, vol. 14, no. 3.

Enders, J. i Musselin, Ch. (2008). Back to the future? The academic professions in the 21 st. century. Higher Education to 2030, vol. 1: Demography, OECD.

Gowin dla PAP: Polska ma być innowacyjna, a nie imitacyjna. (2016). Pozyskano z: http://naukawpolsce.pap.pl/aktualnosci/news,407959 (dostęp: 22.01.2016).

Jan Paweł II o badaniach naukowych. Pozyskano z: www.staff.amu.edu.pl (dostęp: 22.01.2016).

Jóźwiak, J. (2003). Model uczelni przedsiębiorczej a model tradycyjny – doświadczenia polskie. Nauka i Szkolnictwo Wyższe, 1/21.

Kwiek, M. (2010). Transformacja uniwersytetu. Zmiany instytucjonalne i ewolucje polityki edukacyjnej w Europie. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.

Leja, K. (2011). Koncepcje zarządzania współczesnym uniwersytetem. Gdańsk: Wydawnictwo Politechniki Gdańskiej.

Metodologia badań w naukach o zarządzaniu. Praca zbiorowa. Łódź: Społeczna Akademia Nauk, 17. Pozyskano z: http://fazer.swspiz.pl/pliki/00_materialy_elearning/Mar_S2_M003/Mar_S2_M003_K.pdf (dostęp: 22.01.2016).

Publikacje Tadeusza Wawaka. Pozyskano z: www: http://tadeusz.wawak.pl.

Sieg, J. (1993). Prawa i obowiązki prywatnych właścicieli dóbr gospodarczych jako problematyki gospodarczej. W: T. Wawak (red.), Własność prywatna. Kraków: Wydawnictwo Informacji Ekonomicznej.

Statut Uniwersytetu Jagiellońskiego. Pozyskano z: http://www.uj.edu.pl/documents/10172/ (dostęp: 23.04.2016).

Tijssen, R.J.W. (2006). Universities and industrially relevant sciense: Towards measurement models and indictors of entrepreneurial orientation. Research Policy, vol. 35.

Wawak, T. (2000). Quality – oriented changes in knowledge management in colleges of higher education – an outline of the problem. W: A. Anastasi i R. Borowiecki (Eds.). Enterprises in the Face of contemporary challenges, Krakow – Messina: University of Economics and University of Messina.

Wawak, T. (2011). Jakość zarządzania na uczelniach w ocenie dziekanów, kanclerzy i kwestorów – wyniki badań. W: T. Wawak (red.), Wyzwania zarządzania jakością w szkołach wyższych. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Wawak, T. (2012a). Jakość zarządzania w szkołach wyższych. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 14.

Wawak, T. (2012b). Najważniejsze propozycje zmian w systemie zarządzania szkolnictwem wyższym w Polsce w opinii ankietowanych profesorów – wyniki badań. Zarządzanie i Finanse, część 1, nr 3.

Wawak, T. (2013a). Pro quality restructuring of management in higher education. W: T. Wawak (red.), Current problems of university management. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Wawak, T. (2013b). Warunki doskonalenia zarządzania w uczelniach – w założeniach noweli prawa dotyczącego szkolnictwa wyższego w Polsce. W: J. Łopatowska i G. Zieliński (red.), Uwarunkowania jakościowe. Zarządzanie operacyjne w teorii i praktyce. Gdańsk: Wydawnictwo Politechniki Gdańskiej.

Wawak, T. (2014). Profil praktyczny kształcenia w projektach zmiany ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym. W: Państwo demokratyczne i socjalne. Studia Prawne, tom 3, pod red. naukową Mariana Grzybowskiego. Księga Jubileuszowa dedykowana Profesorowi Zbigniewowi A. Maciągowi. Kraków, 51-79.

Wawak, T. (2015). Zrównoważony rozwój uniwersytetów w warunkach permanentnej reformy szkolnictwa wyższego. W: T. Borys, T. Brzozowski i S. Zaremba‑Warnke (red.), Zrównoważony rozwój organizacji – aspekty społeczne. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu.

Wstępny, roboczy raport z I etapu badań na temat: Projakościowa restrukturyzacja zarządzania w szkolnictwie wyższym. (2011). T. Wawak (red.), Wyzwania zarządzania jakością w szkołach wyższych. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Opublikowane
2016-12-19
Jak cytować
Wawak, T. (2016). Uniwersytet Liberarlno-przedsiębiorczy gwarantem kultury jakości. Horyzonty Wychowania, 15(35), 109-130. https://doi.org/10.17399/HW.2016.153506
Dział
Vol. 19, No. 51 (2020): Konferencja EDP 2020