Przedsiębiorczość oraz kreatywność jako kompetencje społeczne wymagane na różnych kierunkach kształcenia akademickiego

Abstrakt

Cel naukowy: Celem artykułu jest opis sposobu rozumienia przedsiębiorczości oraz kreatywności jako kompetencji społecznych na podstawie analizy dokumentów opisujących obszarowe i kierunkowe efekty kształcenia. Stanowią one bowiem podstawę projektowania procesu kształcenia dla danego obszaru i kierunku.

Problem i metody badawcze: Problem badawczy dotyczył określenia różnic i podobieństw w rozumieniu przedsiębiorczości oraz kreatywności jako kompetencji społecznych opisanych w różnych obszarach i kierunkach kształcenia, a następnie ustalenie stopnia powiązania tych postaw ze specyfiką kształcenia na danym kierunku. W tym celu zastosowano metodę analizy dokumentów oraz jakościową analizę treści.

Proces wywodu: W artykule przedstawione zostały wyniki analizy treści kompetencji społecznych we wszystkich obszarach kształcenia, a także analizy kompetencji społecznych na wybranych kierunkach kształcenia różnych uczelni wyższych.

Wyniki analizy naukowej: Wyniki analizy wskazują, że w prawie wszystkich obszarach kształcenia oba pojęcia są rozumiane bardzo ogólnie. Najczęściej wskazuje się w nich związek przedsiębiorczości z kształtowaniem przekonań studentów o ważności podejmowania działań i odpowiedzialności za nie. Kreatywność jest natomiast wiązana z kształtowaniem przekonań o ważności doskonalenia swoich kompetencji zawodowych i osobistych. Analiza na poziomie kierunkowych efektów kształcenia ukazała podobny sposób rozumienia przedsiębiorczości i kreatywności, choć obok kształtowania przekonań (komponent poznawczy) pojawił się też akcent na umiejętności i zachowania studentów (komponent behawioralny). W obu pojęciach zwrócono też uwagę na cechy i umiejętności osób przedsiębiorczych i kreatywnych. Sposób rozumienia obu postaw najbardziej dostosowany był do specyfiki kształcenia na kierunkach: ekonomia, dyrygentura oraz pedagogika. Dostosowanie opisu kompetencji społecznych do specyfiki kształcenia na danym kierunku stwarza bardziej przejrzyste ramy dla projektowania procesu kształcenia przez nauczycieli. Zbyt ogólnikowy opis obu postaw może powodować, że są one marginalizowane w procesie kształcenia.

Wnioski, innowacje, rekomendacje: Wnioski kończy postulat prowadzenia dalszych badań dotyczących związku między opisem kompetencji społecznych w dokumentach a ich rzeczywistą realizacją w procesie kształcenia przez nauczycieli.