Edukacja a zachowania przedsiębiorcze właścicieli-menedżerów zarządzających przedsiębiorstwami rodzinnymi
Abstract
CEL NAUKOWY: Głównym celem było poznanie zależności występujących pomiędzy edukacją przedsiębiorczą właścicieli-menedżerów zarządzających przedsiębiorstwami rodzinnymi a ich zachowaniami przedsiębiorczymi.
PROBLEM I METODY BADAWCZE: W podjętym postępowaniu badawczym przyjęto, iż systematyczne dokształcanie się właścicieli-menedżerów zarządzających przedsiębiorstwami rodzinnymi sprzyja ich zachowaniom przedsiębiorczym. Odzwierciedleniem tych zachowań jest aktywność przedsiębiorstw będących ich własnością w obrębie: ekspansji na nowe rynki, poszerzania oferty przedsiębiorstwa o nowe produkty, dokonywania udoskonaleń w oferowanych produktach oraz wdrażania zmian w organizacji pracy. Założono, że w tych obszarach występują istotne różnice pomiędzy przedsiębiorstwami rodzinnymi, których właściciele-menedżerowie stale rozwijają swoją wiedzę, i pozostałymi przedsiębiorstwami rodzinnymi. Przyjęte hipotezy zweryfikowano na podstawie badań pierwotnych.
PROCES WYWODU: Wywód składa się z dwóch zasadniczych elementów. Pierwszą część stanowi analiza literatury przedmiotu. Empiryczna część artykułu bazuje natomiast na wynikach badania ilościowego.
WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Przeprowadzona analiza wskazuje, że w przedsiębiorstwach rodzinnych zarządzanych przez stale dokształcających się właścicieli-menedżerów istotnie częściej, niż w pozostałych przedsiębiorstwach rodzinnych, rozszerza się działalność poza dotychczasowe rynki oraz istotnie częściej wzbogaca się ofertę firmy o nowe produkty. Edukację uznano zatem za czynnik determinujący zachowania przedsiębiorcze właścicieli-menedżerów zarządzających firmami rodzinnymi.
WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Konkluzje z podjętego badania rozszerzają wiedzę na temat czynników determinujących funkcjonowanie firm rodzinnych oraz wzmacniają wyniki badań dowodzących o pozytywnych związkach pomiędzy edukacją i przedsiębiorczością. W rekomendacjach postuluje się, aby ująć edukację na rzecz przedsiębiorczości w programach szkolnych.
References
Beck, L., Janssens, W., Kommelen, T., & Sluismans, R., 2009. Research on innovation capacity antecedents: distinguishing between family and non-family businesses. EIASM Workshop on Family Firms Management Research, 5, Hasselt (Belgium) June 7-9. https://doclib.uhasselt.be/. Dostęp na dzień 10.02. 2018.
Bryman, A., & Bell, E., 2007. Business research methods. Oxford: Oxford University Press.
Cabrera-Suarez, K., De Saa-Perez, P. and Garcia-Almeida, D., 2001. The Succession Process from a Resource-and Knowledge-Based View of the Family Firm, Family Business Review, Vol. 14, 37-48.
Cassia L., De Massis A., Pizzurno E., 2012. Strategic innovation and new product development in family firms: An empirically grounded theoretical framework. International Journal of Entrepreneurial Behavior & Research, Vol. 18 Issue: 2, ss.198-232.
Claver E., Rienda L., Quer D., 2008. Family firms' risk perception: empirical evidence on the internationalization process, Journal of Small Business and Enterprise Development, Vol. 15 Issue: 3, ss.457-471.
De Massis A., Frattini F., Pizzurno E., Cassia L., 2015. Product Innovation in Family versus Nonfamily Firms: An Exploratory Analysis, Journal of Small Business Management, 53(1), ss. 1–36.
Drucker P., 1992. Innowacja i przedsiębiorczość. Praktyka i zasady. Warszawa: PWE.
Dyduch W., 2015. Procesy przedsiębiorczości i innowacyjności jako podstawa odnowy organizacyjnej. Management Forum, Vol. 3, nr 1, ss. 22-30.
Eddleston K.A., Kellermanns F.W., Zellweger T. M., 2010. Exploring the Entrepreneurial Behavior of Family Firms: Does the Stewardship Perspective Explain Differences? Entrepreneurship Theory and Practice, Vol. 36, Issue 2, ss. 347–367.
European Commission, 2008. Entrepreneurship in higher education, especially with non-business studies, Final report of the Expert Group, European Commission – Enterprise and Industry Directorate- General, Brussels – March 2008.
George G., Wiklund J. Zahra S.A., 2005. Ownership and the internationalization of small firms, Journal of Management, Vol. 31 No. 2, pp. 210-33.
Gòmez-Meja, L. R., Kynes, K. T. , Numez-Nickel, M., Moyano-Tuentes, H., 2007. Socioemotional health and business risk in family-controlled firms: Evidence from Spanish olive oil mills, Administrative Science Quarterly, Vol. 52, ss. 106-137.
Gomez-Mejia R., Cruz C., Berrone P., De Castro J., 2011. The Bind that Ties: Socioemotional Wealth Preservation in Family Firms. Academy of Management Annals, Vol. 5 (1), ss. 653-707.
Kreiser, P.M., Ojala, J., Lamberg, J. and Melander, A., 2006. A historical investigation of the strategic process within family firms, Journal of Management History, Vol. 12 No. 1, ss. 100-14.
Kwiecińcki L., 2016. Design thinking – behawioralny aspekt kreowania przedsiębiorczości, Horyzonty Wychowania, Vol.15, nr 34, ss. 123-136.
Laforet S., 2013. Innovation characteristics of young and old family‐owned businesses. Journal of Small Business and Enterprise Development, Vol. 20 Issue: 1, ss. 204-224.
Lorenzo, D., & Núñez-Cacho, P., 2013. Do family firms have specific barriers to innovation? A first approach. IFERA 2013 Conference: University of St. Gallen, St. Gallen. Retrieved on March 6 2017 from http://www2.uca.es/serv/catedra-empresa-familiar/docs/DO%20FAMILY%20FIRMS%20HAVE%20-Lorenzo_y_Nunez-Cacho_Ifera_2013.pdf, ss. 1-36.
Łuczka, T., Rembiasz, M., 2016. Badanie postaw przedsiębiorczych studentów – wybrane aspekty teoretyczne i empiryczne. Horyzonty Wychowania, Vol. 15 (34), ss. 27-47.
Mandl I., 2008. Overview of Family Business Relevant Issues. Final Report, KMU Forschung Austria, Vienna: Austrian Institute for SME Research.
Marjański A., 2012. Specyfika firm rodzinnych, w Firma w rodzinie czy rodzina w firmie. Metodologia wsparcia firm rodzinnych, PARP, Warszawa.
Memili E., Welsh H. B., 2012. Towards a theory of nonfamily employees’ organizational identification and attachment in family firms, Journal of Technology Management. Vol. 7, No. 3, ss. 255-269.
Miller D, Le Breton-Miller I., Minichilli A., Corbetta G., Pittino D., 2014. When do Non-Family CEOs Outperform in Family Firms? Agency and Behavioural Agency Perspectives, Journal of Management Studies, Vol. 51, Is. 4, ss. 547–572.
Naldi L., Nordqvist M., Sjöberg K., Wiklund J., 2007. Entrepreneurial Orientation, Risk Taking, and Performance in Family Firms. Family Business Review, Vol. 20 Is. 1, ss. 33-47.
Ruzzier, M., Hisrich, R.D. Antoncic, B., 2006. SME internationalization research: past, present, and future, Journal of Small Business and Enterprise Development, Vol. 13 No. 4, ss. 476-97.
Safin, K., Red., 2012. Zarządzanie małym i średnim przedsiębiorstwem. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu.
Sandhu, N., Hussain, J., Matlay, H., 2015. Entrepreneurship education and training needs of family businesses operation in the agricultural sector of India, Education +Training, Vol. 54 No. 8/9, ss. 727-743.
Saunders M., Lewis P., Thornhill A., 2009. Research methods for business students (3rd ed.), London, UK: Financial Times/Prentice Hall.
Schwass, J., 2013. Family Businesses: Successes and Failures, The IMD Global Family Business Center, Lausanne, Switzerland, available at: http://www.cepor.hr/cepra/wp-content/uploads/2015/07/IMD-Family-Businesses-Successes-and-Failures.pdf/ (dostęp na dzień 01.02.2018).
Seale C., 2004. Researching society and culture. London, UK: Sage.
Sharama, P., Sharama, S., 2011. Drivers of proactive
Environmental Strategy in Family Firms, Business Ethics Quarterly, Vol. 21(2), ss. 309-334.
Steinerowska-Streb I., 2016. Aktywność innowacyjna polskich przedsiębiorstw rodzinnych. W: E. Wszendybył-Skulska, red. Innowacyjność współczesnych organizacji. Wybrane aspekty, Toruń: TNOiK, ss. 341-352.
Steinerowska-Streb I., Bernais J., 2016. Źródła pozyskiwania pracowników w polskich przedsiębiorstwach rodzinnych, Ekonomika i Organizacja Przedsiębiorstwa, nr 11, s. 85-97.
Sułkowski Ł., 2011. Definicje i typologie małych firm rodzinnych – wnioski z badań. Przedsiębiorczość i Zarządzanie, T. XII, z. 6, ss. 9-22.
Surdej, A., 2014. Firmy rodzinne w perspektywie instytucjonalnych mechanizmów rozwoju państw nisko rozwiniętych: zarys problematyki, Przedsiębiorczość i Zarządzanie. Wydawnictwo SAN, Tom XV, Zeszyt 7, Część I, ss. 253-269.
Tabor W., Chrisman J., Madison K., Vardaman J. M., 2017. Nonfamily Members in Family Firms: A Review and Future Research Agenda, Family Business Review, online, ss. 1 –26.
Vago M., 2004. Integrated Change Management: Challenges for Family Business Clients and Consultants. Family Business Review, Vol. 17 Issue 1, ss. 71-80.
Wach K., 2016a. Edukacja przedsiębiorcza: analiza bibliometryczna polskiego piśmiennictwa. Horyzonty Wychowania, 15 (34), ss. 11‑26.
Wach K., 2016b. Edukacja w zakresie przedsiębiorczości: potencjał dydaktyczny polskich uniwersytetów. Horyzonty Wychowania, 15(35), ss. 11 27.
Wach K., 2014. Edukacja dla przedsiębiorczości: pomiędzy przedsiębiorczą pedagogiką a edukacją ekonomiczną i biznesową. Horyzonty Wychowania, 13(28), ss. 11-31.
Wach K., 2013. Edukacja na rzecz przedsiębiorczości wobec współczesnych wyzwań cywilizacyjno-gospodarczych. Przedsiębiorczość-Edukacja, tom 9, ss. 246-257.
Zahra, S.A., Hayton, J.C., Salvato, C., 2004. Entrepreneurship in family vs. non-family firms: A resource-based analysis of the effect of organizational culture. Entrepreneurship Theory and Practice, Vol. 28(4), ss. 363–381.
Zellweger T.M., Nason R.S., Nordqvist M., Brush C.G., 2013. Why do family firms strive for nonfinancial goals? An organizational identity perspective, Entrepreneurship Theory Practice, Vol. 37, ss. 229–248.
Zhang, Y., Yang, J., 2006. New venture creation: evidence from an investigation into Chinese entrepreneurship, Journal of Small Business Enterprise and Development, Vol. 13 No. 2, ss. 161-73.
Copyright (c) 2018 Izabella Steinerowska-Streb
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.
Authors who publish in this journal agree to the following terms:
- Authors retain the copyright to their work while granting the journal the right of first publication. The work will be simultaneously licensed under a CC BY-ND license, which permits others to share the work with proper credit given to the author and the original publication in this journal.
- Authors may enter into additional, non-exclusive agreements for the distribution of the published version of the work (e.g., posting it in an institutional repository or publishing it in another journal), provided that the original publication in this journal is acknowledged.
We allow and encourage authors to share their work online (e.g., in institutional repositories or on personal websites) both before and during the submission process, as this can foster beneficial exchanges and lead to earlier and increased citations of the published work. (See The Effect of Open Access). We recommend using any of the following academic networking platforms:
