Wykorzystanie koncepcji profilaktyki pozytywnej w obszarze współpracy szkoły i rodziny
Abstrakt
CEL NAUKOWY: Celem artykułu jest przedstawienie możliwości wykorzystania koncepcji profilaktyki pozytywnej w obszarze współpracy szkoły i rodziny.
PROBLEM I METODY BADAWCZE: Problem badawczy dotyczy odpowiedzi na pytanie: czy i w jaki sposób koncepcję profilaktyki pozytywnej można wykorzystać w obszarze współpracy szkoły i rodziny oraz jakie praktyczne implikacje wynikają z jej założeń. W artykule zastosowano metodę danych zastanych desk research.
PROCES WYWODU: Na podstawie opracowań literatury przedmiotu dokonano analizy zależności pomiędzy profilaktyką oraz profilaktyką pozytywną a procesem współpracy szkoły i rodziny. Odwołując się do głównych celów oraz kierunków współpracy szkoły i rodziny w kontekście wyzwań rozwoju dzieci i młodzieży, ukazano zakres tematów oraz dokonano przeglądu skutecznych programów profilaktycznych, wspierających rozwój umiejętności wychowawczych rodziców.
WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Z przeprowadzonych analiz wynika, że profilaktyka pozytywna w znaczny sposób poszerza funkcję wychowawczą szkoły, wspierając jednocześnie funkcję wychowawczą rodziny. Koncentruje się przy tym na wspieraniu rozwoju umiejętności wychowawczych rodziców w zakresie: budowania wspólnoty w rodzinie opartej na zaangażowanej obecności, zastępowania strategii zdroworozsądkowych strategiami pozytywnymi, wzmacniania ochrony w środowiskach dorastania, podmiotowego uczestnictwa w programach profilaktycznych.
WNIOSKI, REKOMENDACJE I APLIKACYJNE ZNACZENIE WPŁYWU BADAŃ: Wykorzystanie założeń koncepcji profilaktyki pozytywnej w obszarze współpracy szkoły i rodziny umożliwia realizację wspólnych działań skupionych na pozytywnym rozwoju dzieci i młodzieży jako alternatywy wobec podejścia skoncentrowanego na problemach. Implikacją tego podejścia jest poszerzenie działań edukacyjnych szkoły i rodziny o cele profilaktyczne oraz prorozwojowe.
Bibliografia
Borucka, A. (2011). Koncepcja resilience. Podstawowe założenia i nurty badań. W: W. Junik, (red.), Resilience. Teoria, badania, praktyka (s. 11–28). Wydawnictwo Edukacyjne Parpamedia.
Błasiak, A. (2017). Współpraca szkoły i rodziny jako istotny czynnik optymalizacji procesów wychowania i kształcenia najmłodszego pokolenia. Horyzonty Wychowania, 16(38), 11–22.
Dębski, M. i Flis, J. (2023). MŁODE GŁOWY. Otwarcie o zdrowiu psychicznym. Raport z badania dotyczącego zdrowia psychicznego, poczucia własnej wartości i sprawczości wśród młodych ludzi w Polsce. Fundacja UNAWEZA.
Gaś, Z.B. (2004). Szkolny program profilaktyki: istota, konstruowanie, ewaluacja. Poradnik metodyczny. Pracownia Wydawnicza Fundacji „Masz Szansę”.
Grzelak, S. (2015). Vademecum skutecznej profilaktyki problemów młodzieży. Przewodnik dla samorządowców i praktyków oparty na wynikach badań naukowych. Jak wspierać młodzież w PODRÓŻY ŻYCIA? Ośrodek Rozwoju Edukacji.
Grzelak, S. i Żyro, D. (2023). Jak wspierać młodzież w niestabilnym świecie. Wyzwania i rekomendacje dla wychowania, profilaktyki i ochrony zdrowia psychicznego po trudnych latach 2020–2022. Instytut Profilaktyki Zintegrowanej.
Hejnicka‑Bezwińska, T. (2008). Pedagogika ogólna. Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
Jarczyńska, J. (2014). Wstęp. W: J. Jarczynska (red.), Uzależnienia behawioralne i zachowania problemowe młodzieży. Teoria, diagnoza, profilaktyka, terapia (s. 7–15). Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego.
Jarosz, K. (2019). Profilaktyka pozytywna w teorii i praktyce pedagogicznej. Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego.
Kania, S. (2017a). Nowe zachowania ryzykowne młodzieży charakterystyka i tendencje rozwoju. Ogrody Nauk i Sztuk, 7, 373–382.
Kania, S. (2017b). W poszukiwaniu pozytywnych strategii dla rodzinnej profilaktyki zachowań ryzykownych dzieci i młodzieży. W: K. Kmiecik‑Jusięga (red.), Profilaktyka społeczna. Kontekst rodzinny i szkolny (s. 55–70). Akademia Ignatianum w Krakowie.
Kawecki, I. (2018). Szkice z metodologii jakościowych badań edukacyjnych. Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego.
Kmiecik‑Jusięga, K. (2017). Miejsce rodziny w zapobieganiu zachowaniom ryzykownym dzieci i młodzieży. W: K. Kmiecik‑Jusięga, (red.), Profilaktyka społeczna. Kontekst rodzinny i szkolny (s. 35–54). Akademia Ignatianum w Krakowie.
Krajowe Centrum Przeciwdziałania Uzależnieniom. (b.d.). Lista programów rekomendowanych. Programy rekomendowane. https://programyrekomendowane.pl/programy/ lista‑programow‑rekomendowanych/
Łobocki, M. (2007). W trosce o wychowanie w szkole. Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Młynek, P. (2021). Współpraca środowisk: szkolnego i rodzinnego z perspektywy rodziców i nauczycieli. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Nowosad, I. (2003). Perspektywy rozwoju szkoły. Szkice z teorii szkoły. Instytut Badań Edukacyjnych.
Ostaszewski, K. (2006). Profilaktyka pozytywna. Świat Problemów, 3(158), 6–10.
Ostaszewski, K. (2014). Zachowania ryzykowne młodzieży w perspektywie mechanizmów resilience. Instytut Psychiatrii i Neurologii.
Ostaszewski, K. (2016). Pozytywna profilaktyka po 10 latach. Świat Problemów, 1(276), 5‒10.
Ostaszewski, K. (2019). W kierunku profilaktyki opartej na wiedzy. W: Z.B. Gaś (red.), Profilaktyka zachowań ryzykownych w teorii i praktyce (s. 35‒53). Wyższa Szkoła Ekonomii i Innowacji w Lublinie.
Szempruch, J. (2009). W poszukiwaniu idei podmiotowości relacji edukacyjnych rodziny i szkoły. Chowanna, tom jubileuszowy, 79–89.
Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe. (2017). Dz.U. 2017, poz. 59. (Polska).
Wieczorek, M. (2018). Program wychowawczo‑profilaktyczny szkoły i placówki. Krok po kroku. Ośrodek Rozwoju Edukacji.
Wojcieszek, K.A. (2017). Co nas chroni? Rola relacji osobowych i uczuć w profilaktyce kreatywnej, W: K. Kmiecik‑Jusięga, (red.), Profilaktyka społeczna. Kontekst rodzinny i szkolny (s. 17–33). Akademia Ignatianum w Krakowie.
Zajączkowski, K. (2003). Uzależnienia od substancji psychoaktywnych. Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
Copyright (c) 2024 Horyzonty Wychowania
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Uwagi dotyczące praw autorskich
Autorzy publikujący w tym czasopiśmie wyrażają zgodę na następując warunki:
- Autorzy zachowują prawa autorskie, przyznając czasopismu prawo do pierwszej publikacji swojego tekstu jednocześnie zarejestrowanego pod numerem licencji CC BY-ND, która pozwala innym na korzystanie z tego tekstu z uznaniem autorstwa tekstu oraz pierwotnej publikacji w tym czasopiśmie.
- Autorzy proszeni są o nawiązywanie odrębnych, dodatkowych porozumień wynikających z umowy, dotyczących dystrybucji opublikowanej w czasopiśmie wersji tekstu nie na prawach wyłączności (np. opublikowanie go w repozytorium instytucji lub w innym czasopiśmie), z potwierdzeniem pierwszej publikacji w tym czasopiśmie.
Wyraża się zgodę i zachęca autorów do publikacji ich tekstu w Internecie (np. w repozytorium instytucji lub na jej stronie internetowej) przed lub podczas procesu składania tekstu jako, że może to prowadzić do korzystnych wymian oraz wcześniejszego i większego cytowania opublikowanego tekstu (Patrz The Effect of Open Access). Zalecamy wykorzystanie dowolnego portalu stowarzyszeń badawczych z niżej wymienionych:
