(Re)konstrukcje męskości w programie rozrywkowym „Dżentelmeni i Wieśniaki” emitowanym w TTV – perspektywa badań pedagogicznych
Abstrakt
CEL NAUKOWY: Celem podjętych analiz jest poznanie dominujących przekazów męskości prezentowanych w programie „Dżentelmeni i Wieśniaki”.
PROBLEM I METODY BADAWCZE: W badaniach poszukiwano odpowiedzi na pytanie: Jakie dyskursy męskości odnoszące się do takich kategorii, jak tożsamość, cielesność, dom i rodzina, praca zawodowa, czas wolny wyróżnić można w przekazie badanego programu? Próbę badawczą stanowiły 2 sezony programu (łącznie 12 odcinków), emitowane w latach 2019–2024. Metodą zbierania danych było przeszukiwanie źródeł wtórnych, zaś strategią analityczną – analiza dyskursu.
PROCES WYWODU: W artykule przyjęto konstruktywistyczne podejście do płci, uznając, że różnice biologiczne pomiędzy płciami nie powinny wywierać wpływu na porządek społeczny. Naturalizacja płci powoduje dominację mężczyzny nad kobietami i innymi mężczyznami, narzucając im stereotypowe wyobrażenia o prawdziwiej męskości, które to wyobrażenia zmieniają się lub umacniają m.in. pod wpływem wzorców kultury popularnej. Analizie poddano jeden z jej wytworów – program telewizyjny pt. „Dżentelmeni i Wieśniacy”.
WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Dyskursy odnoszące się do dżentelmena i wieśniaka wyłaniano, przyporządkowując je do kategorii pedagogicznych, takich jak tożsamość, cielesność, dom rodzinny i rodzina, praca zawodowa i kariera oraz czas wolny. Oparte były one na wzajemnych sprzecznościach mających zdyskredytować wieśniaka, normalizując dżentelmena i życie w mieście.
WNIOSKI, REKOMENDACJE I APLIKACYJNE ZNACZENIE WPŁYWU BADAŃ: Program może negatywnie wpływać na socjalizację i wychowanie odbiorcy (zwłaszcza dzieci i młodzieży). Transmituje destruktywne wzorce męskości, polaryzuje społeczeństwo, upowszechnia stereotypy płci, normalizuje brutalne zachowanie, ośmiesza i piętnuje występujących w nim mężczyzn, czyni celebrytą recydywistę.
Bibliografia
Arcimowicz, K. (2003). Obraz mężczyzny w polskich mediach. Prawda, fałsz, stereotyp. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Bourdieu, P. (2004). Męska dominacja (L. Kopciewicz, tłum.). Oficyna Naukowa.
Cegielski, T. (2011). Gentleman versus self-made-man. Dwa wzorce społeczne wiktoriańskiej Anglii. Gentleman versus self-made-man. W: B. Szlachta (red.), Myśl i polityka. Księga pamiątkowa dedykowana profesorowi Jackowi Marii Majchrowskiemu (s. 33–50). Oficyna Wydawnicza FAM.
Connell, R. (1995). Masculinities. University of California Press.
Fiske, J. (2010). Zrozumieć kulturę popularną (K. Sawicka, tłum.). Wydawnictwo Uniwersytetu Jagielońskiego.
Foucault, M. (1977). Archeologia wiedzy (A. Siemek, tłum.). Państwowy Instytut Wydawniczy.
Gaze, M. (2005). Językowy obraz wieśniaka we współczesnej polszczyźnie. Studia Obszarów Wiejskich, 40, 181–187. http://dx.doi.org/10.7163/SOW.40.13
Jabłońska, B. (2011). Krytyczna analiza dyskursu w świetle założeń socjologii fenomenologicznej (dylematy teoretyczno-metodologiczne). Przegląd Socjologii Jakościowej, 9(1), 48–61.
Juszczyk, S. (2013). Badania jakościowe w naukach społecznych. Szkice metodologiczne. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Konarzewski, K. (2000). Jak uprawiać badania oświatowe. Metodologia praktyczna. Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
Ładżyński, A. (2017). Dom rodzinny jako kategoria pedagogiczna. Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Melosik, Z. (2006). Kryzys męskości w kulturze współczesnej (wyd. 2). Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Orłowska, M. (2020). Czas wolny jako środowisko życia. W: J. Madalińska-Michalak i A. Wiłkomirska (red.), Pedagogika i edukacja wobec kryzysu zaufania, wspólnotowości i autonomii (s. 425–431). Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Pikuła, N.G. (2017). Czynniki różnicujące przebieg kariery zawodowej kobiet i mężczyzn – z perspektywy osób starszych. Teraźniejszość – Człowiek – Edukacja, 20(2/78), 95–111.
Pilch, T. i Bauman, T. (2000). Zasady badań pedagogicznych. Strategie ilościowe i jakościowe. Wydawnictwo Akademickie „Żak”.
Rubacha, K. (2016). Metodologia badań nad edukacją. Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
Rutkowiak, J. (1995). „Pulsujące kategorie” – jako wyznaczniki mapy odmian myślenia o edukacji. W: J. Rutkowiak (red.), Odmiany myślenia o edukacji (s. 10–21). Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Copyright (c) 2024 Horyzonty Wychowania
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Uwagi dotyczące praw autorskich
Autorzy publikujący w tym czasopiśmie wyrażają zgodę na następując warunki:
- Autorzy zachowują prawa autorskie, przyznając czasopismu prawo do pierwszej publikacji swojego tekstu jednocześnie zarejestrowanego pod numerem licencji CC BY-ND, która pozwala innym na korzystanie z tego tekstu z uznaniem autorstwa tekstu oraz pierwotnej publikacji w tym czasopiśmie.
- Autorzy proszeni są o nawiązywanie odrębnych, dodatkowych porozumień wynikających z umowy, dotyczących dystrybucji opublikowanej w czasopiśmie wersji tekstu nie na prawach wyłączności (np. opublikowanie go w repozytorium instytucji lub w innym czasopiśmie), z potwierdzeniem pierwszej publikacji w tym czasopiśmie.
Wyraża się zgodę i zachęca autorów do publikacji ich tekstu w Internecie (np. w repozytorium instytucji lub na jej stronie internetowej) przed lub podczas procesu składania tekstu jako, że może to prowadzić do korzystnych wymian oraz wcześniejszego i większego cytowania opublikowanego tekstu (Patrz The Effect of Open Access). Zalecamy wykorzystanie dowolnego portalu stowarzyszeń badawczych z niżej wymienionych:
