Efektywność polskich uczelni w „bezpośredniej” i „pośredniej” komercjalizacji wynalazków. Uwarunkowania sukcesów i porażek

  • Małgorzata Wachowska Uniwersytet Wrocławski; Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii; Instytut Nauk Ekonomicznych
Słowa kluczowe: akademicka komercjalizacja wynalazków, patenty, polskie uczelnie

Abstrakt

CEL NAUKOWY: Celem artykułu jest określenie stopnia, w jakim wynalazki two­rzone przez badaczy akademickich w Polsce są komercjalizowane, czyli transfero­wane do praktyki gospodarczej, oraz wskazanie przyczyn ewentualnych sukcesów i porażek tej komercjalizacji. Przedmiotem opracowania jest zarówno „bezpośred­nia”, jak i „pośrednia” komercjalizacja wynalazków akademickich. Komercjalizacja „bezpośrednia” jest rozumiana jako bezpośrednie wykorzystanie przez praktykę gospodarczą wynalazków tworzonych przez badaczy akademickich. Komercjali­zację „pośrednią” należy natomiast rozumieć jako wykorzystanie przez rynek tych wynalazków przedsiębiorstw, które są oparte na nauce akademickiej.

PROBLEM I METODY BADAWCZE: Problemem badawczym jest efektywność polskich uczelni w zakresie powiązań z przemysłem. Dokładniej, obszarem podej­mowanych badań jest jedna z form przedsiębiorczości akademickiej – komercja­lizacja wynalazków. W pracy została wykorzystana metoda analizy dokumentów patentowych polskich uczelni pod kątem liczby tzw. martwych patentów oraz licz­by wynalazków tworzonych wspólnie przez naukę i przemysł – dla oszacowania stopnia komercjalizacji „bezpośredniej” – oraz metoda analizy dokumentów pa­tentowych przedsiębiorstw pod kątem tzw. cytowań patentowych – do określenia stopnia „pośredniej” komercjalizacji.

PROCES WYWODU: W pierwszej kolejności została oszacowana komercjaliza­cja „bezpośrednia” poprzez wyeliminowanie z liczby patentów uzyskanych w la­tach 2005-2011 przez 11 polskich uczelni tzw. patentów „martwych”, definiowa­nych jako prawa ochronne na wynalazek, które wygasły po trzech latach od dnia złożenia wniosku patentowego. W artykule przyjmuje się założenie, że objęte ochroną wynalazki „martwe” nie miały szansy znaleźć swego komercyjnego za­stosowania, podczas gdy pozostałe mogły być transferowane do praktyki gospo­darczej. W dalszej kolejności, dla oszacowania komercjalizacji „bezpośredniej”, zostały przeanalizowane wnioski patentowe objętych badaniem polskich uczelni pod kątem tego, jaka część wynalazków objętych ochroną została wygenerowana wspólnie przez naukę i przemysł. W opracowaniu przyjmuje się założenie, iż wspólnie tworzone wynalazki mają znaczny potencjał komercyjny. I w końcu, w celu oszacowania komercjalizacji „pośredniej”, zostały sprawdzone źródła wie­dzy, na które powoływali się w swych opisach wynalazków dotyczących paten­tów przyznanych w latach 2005-2011 badacze z 20 przedsiębiorstw, pod kątem tego, czy cytowana wiedza stanowiła zasób wiedzy polskich uczelni. W artykule przyjmuje się założenie, że w im większym stopniu badacze przemysłowi powo­łują się na wynalazki należące do uczelni, w tym większym stopniu wynalazczość przedsiębiorstw opiera się na wiedzy akademickiej i tym większy jest stopień „po­średniej” komercjalizacji wynalazków uniwersyteckich.

WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Analiza aplikacji patentowych 11 polskich uczelni (2088) oraz 20 przedsiębiorstw (389), dotycząca praw ochronnych na wynalazki przyznanych przez Urząd Patentowy RP w latach 2005-2011, wyka­zała, że stopień komercjalizacji „bezpośredniej”, obliczany przy wykorzystaniu „martwych” patentów, wynosi ok. 50%, a mierzony liczbą wynalazków tworzo­nych wspólnie przez naukę i przemysł – 3,2%, natomiast stopień komercjalizacji „pośredniej” wynosi niespełna 1,6%.

WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Idea przedsiębiorczego uniwer­sytetu jest obca wielu badaczom akademickim, przez co stopień wykorzystania wynalazków tworzonych w laboratoriach uniwersyteckich jest relatywnie nie­wielki. Jedną z głównych barier akademickiej komercjalizacji jest to, że zarów­no uczelnie, jak i badacze uniwersyteccy są głównie motywowani do zgłaszania wynalazków do ochrony patentowej, lecz w niewielkim stopniu do podejmowa­nia kroków w kierunku ich komercjalizacji. Stąd też w polityce państwa powinny się znaleźć instrumenty, które będą nagradzać nie tylko za sam fakt uzyskania patentów, lecz przede wszystkim za stopień, w jakim opatentowane wynalazki będą wykorzystane przez rynek.

Bibliografia

Azoulay, P., Graff Zivin, J.S. i Sampat, B.N. (2011). The Diffusion of Scientific Knowledge Across Time and Space: Evidence from Proffesional Transitions for the Superstars of Medicine. NBER Working Paper Series, No. 16683.

Casper, S. (2013). The Spill over Theory Reversed: The Impact of Regional Economies on the Commercialization of University Science. Research Policy, Vol. 42, 1313-1324.

Cohen, W.M., Nelson, R.R. i Walsh, J.P. (2002). Links and Impacts: The Influence of Public Research on Industrial R&D. Management Science, Vol. 48, No. 1, 1-23.

D’Este, P. i Perkmann, M. (2011). Why do Academics Engage with Industry? The Entrepreneurial University and Individual Motivations. Journal of Technology Transfer, Vol. 36, No. 3, 316-339.

Firmy patentujące w Polsce w 2010 r. i w latach 2005-2009. (2011). Warszawa: Polska Akademia Nauk.

Grimm, H.M. i Jaenicke, J. (2012). What Drives Patenting and Commerzialisation Activity at East German Universities? The Role of New Public Policy, Institutional Environment and Individual Prior Knowledge. Journal of Technology Transfer, Vol. 37, No. 4, 454-477.

Guliński, J. (2008). Transfer wyników prac badawczych z uczelni do przedsiębiorstw. W: J. Koch (red.), Wzrost gospodarczy a innowacje. Publikacja pokonferencyjna. Wrocław: Wydawnictwo Politechniki Wrocławskiej.

Gӧktepe Hulten, D. i Mahagaonkar, P. (2010). Inventing and Patenting Activities of Scientists in the Expectation of Money or Reputation? Journal of Technology Transfer, Vol. 35, No. 4, 401-423.

Hayter, Ch.S. (2015). Public or Private Entrepreneurship? Revisiting Motivations and Definitions of Success among Academic Entrepreneurs. Journal of Technology Transfer. Vol. 40, No. 6, 1003-1015.

Jaffe, A.B., Trajtenberg, M. i Henderson, R. (1993). Geographic Localization of Knowledge Spillovers as Evidenced by Patent Citations. Quarterly Journal of Economics, Vol. 108, No. 3, 577-598.

Kirby, D.A. (2006). Creating Entrepreneurial Universities in the UK: Applying Entrepreneurship theory to Practice. Journal of Technology Transfer, Vol. 31, No. 5, 599-603.

Mężyk, A. (2010). Problemy współpracy nauki z przemysłem. Szybkobieżne Pojazdy Gąsienicowe, tom 26, 2, 1-8.

Moncarz, P.D. i Pniewska, J. (2011). Komercjalizacja wartości intelektualnej w praktyce uczelni amerykańskich. Przedsiębiorczość akademicka – dylematy rozwoju. W: K. Safin (red.), Dobre praktyki europejskie w zakresie przedsiębiorczości akademickiej – rekomendacje dla Dolnego Śląska. Wrocław: Wydawnictwo Europa, 27-36.

Niklewicz Pijaczyńska, M. i Wachowska, M. (2015). Stopień komercjalizacji polskich wynalazków. Patenty akademickie a patenty biznesu. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, 42, 231-239.

Nilsson, A.S., Rickne, A. i Bengtsson, L. (2010). Transfer of Academic Research: Uncovering the Grey Zone. Journal of Technology Transfer, Vol. 35, No. 6, 617-636.

Safin, K. (2011). Przedsiębiorczość akademicka w Polsce i Europie – stymulatory i bariery rozwoju. W: K. Safin (red.), Dobre praktyki europejskie w zakresie przedsiębiorczości akademickiej – rekomendacje dla Dolnego Śląska. Wrocław: Wydawnictwo Europa, 7-26.

Swamidass, P.M. i Vulasa, V. (2009). Why University Inventions Rarely Produce Income? Bottlenecks in University Technology Transfer. Journal of Technology Transfer, Vol. 34, No. 4, 343-363.

Thursby, J.G. i Thursby, M.C. (2007). University licensing. Oxford Review of Economic Policy, Vol. 23, No. 4, 620-639.

UPRP. (2010). Raport roczny 2010. Warszawa: Urząd Patentowy Rzeczpospolitej Polskiej.

UPRP. (2011). Raport roczny 2011. Warszawa: Urząd Patentowy Rzeczpospolitej Polskiej.

Wachowska, M. (2016a). Bariery przedsiębiorczości akademickiej na Dolnym Śląsku. Wyniki badań. Barometr Regionalny, 1, Tom 14, wkrótce.

Wachowska, M. (2016b). Czas adopcji obcej wiedzy przez polskie uczelnie. Badania jeszcze nieopublikowane.

Wachowska, M. (2016c). Czas adopcji obcych idei przez przemysł. Przykład Polski. Badania jeszcze nieopublikowane.

Wachowska, M. i Niklewicz Pijaczyńska, M. (2015). Potencjał rynkowy patentów akademickich. Analiza „martwych” patentów. Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy, 1, Zeszyt 41, 448-460.

Zucker, L.G., Darby, M.R. i Armstrong, J.S. (2001). Commercializing Knowledge: University Science, Knowledge Capture, and Firm Performance in Biotechnology. NBER Working paper Series, No. 8499.

Opublikowane
2016-12-19
Jak cytować
Wachowska, M. (2016). Efektywność polskich uczelni w „bezpośredniej” i „pośredniej” komercjalizacji wynalazków. Uwarunkowania sukcesów i porażek. Horyzonty Wychowania, 15(35), 345-361. https://doi.org/10.17399/HW.2016.153519
Dział
Vol. 19, No. 51 (2020): Konferencja EDP 2020