Odpowiedzialność w edukacji versus dylematy etyczne pedagogów w kreowaniu postaw jednostkowych uczniów
Abstract
CEL NAUKOWY: Celem naukowym podjętej analizy jest uzupełnienie wiedzy z zakresu odp owiedzialnościw edukacji realizowanej przez nauczyciela-wychowawcę w procesie opieki i wychowaniaucznia w dobie szybko postępujących zmian rzeczywistości.
PROBLEM I METODY BADAWCZE: Sformułowano następujące problemy badawcze: Jakie sąaspekty/ komponenty odpowiedzialno ści w edukacji? Jakie wynikają z tego konsekwencje – dylematy etyczne nauczyciela w kreowaniu postaw jednostkowych uczniów, wychowanków – podopiecznychsystemu edukacji? Refleksja stanowi studium literatury z zakresu filozofii etyki szkoły,p edago giki opiekuńczej, teorii wychowania oraz doświadczeń poznawczych i praktycznych autorów.Jest dwugłosem doświadczonego pracownika naukowego – pedagoga, specjalisty z zakresu pedagogiki opiekuńczej, rodziny i społecznej oraz doświadczonego nauczyciela, wychowawcy, pedagogaszkolnego i placówki opiekuńczo‑wychowawczej,jednocześnie rozpoczynającego pracę naukową.
PROCES WYWODU: Realizacja celu jest ujęta w procesie wywodu, na który składa się wprowadzeniew zagadnienie oraz ukazanie rozumienia zaprezentowanych treści. Następnie przedstawiono
przykłady dylematów aksjologicznych, wynikających z rozbieżności pomiędzy postawami nauczycielaa jego odpowiedzialnością za kreowanie postaw jednostkowych wychowanków.
WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Przedstawiona analiza wskazuje na konieczność zwrócenia uwagina komponenty odpowiedzialności w edukacji oraz wyznacza dalsze kierunki poznania, a także
projekt badań empirycznych z uwzględnieniem odpowiedzialności w dzielonym głównie z rodziną zinstytucjonalizowanym procesie opieki, wychowania i kształcenia. Wskazuje na całościowe ujmowaniezjawiska bez pomijania jego istotnych komponentów.
WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Należy eksplorować podjęty temat i zaplanowaćbadania naukowe związane z nim. Istnieje również potrzeba uwrażliwiania studentów kierunków pedagogicznychna wskazane w tekście kwestie na podstawie obiektywizmu naukowego. W czasach zmiany społecznej należy wskazywać na dużą rolę odpowiedzialności nauczyciela i realizować
w tym zakresie szkolenia i poradnictwo dla szkolnej kadry merytorycznej i zarządzającej.
References
Albińska, E. (2004). Odpowiedzialność. W: T. Pilch (red.), Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku. T. 3. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Żak, 773‑781.
Bortnowski, S. (1982). Spór ze szkołą. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Dąbrowski, Z. (2000). Terminologia pedagogiki opiekuńczej. W: Z. Dąbrowski i F. Kulpiński, Pedagogiki opiekuńcza. Historia, teoria, terminologia. Olsztyn: Wydawnictwo UWM, 183‑208.
Dąbrowski, Z. (2006a). Pedagogika opiekuńcza w zarysie. T. 1. Olsztyn: Wydawnictwo UWM.
Dąbrowski, Z. (2006b). Pedagogika opiekuńcza. W: B. Śliwerski (red.), Pedagogika. T. 3. Gdańsk: GWP, 253‑277.
Delors, J. (1998). Raport Edukacja. Jest w niej ukryty skarb. Warszawa: Stowarzyszenie Oświatowców Polskich Wydawnictwa UNESCO.
Drzeżdżon, W. (2007). Wpływ zmian w edukacji na system wartości młodego człowieka. Studia Gdańskie. T. IV, 24‑34.
Gajewska, G. (2009). Wsparcie dziecka w rozwoju. Konteksty opieki i edukacji. Zielona Góra: Oficyna Wydawnicza UZ.
Gajewska, G. (2012). Wybrane elementy ogólnej metodyki współpracy wychowawców, pedagogów, opiekunów z rodziną. W: G. Gajewska i J. Gajewska, Współpraca z rodzicami. Wskazówki, programy, scenariusze spotkań. T. 1. Zielona Góra: PEKW Gaja, 8‑42.
Gajewska, G. (2017). Teoretyczne podstawy działalności opiekuńczo-wychowawczej, czyli o meandrach naukowych opracowanych w Polsce koncepcji oraz ich umiędzynaradawiania i rozwoju w rozstrzygnięciu odpowiedzi na pytanie: Czy opieka i wsparcie mogą być zadaniem całożyciowym. W: Cz. Kustra, M. Fopka-Kowalczyk i A. Bandura (red.), Opieka i wsparcie jako zadanie całożyciowe. Studia z pedagogiki opiekuńczej. Toruń: Wydawnictwo Edukacyjne „Akapit”, 85‑94.
Hajduk, E. (2012). Czy można pomagać skutecznie? Poznań: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Bezpieczeństwa.
Hołówka, J. (2002). Etyka w działaniu. Warszawa: Wydawnictwo Prószyński i S-ka.
Ingarden, R. (2001). Książeczka o człowieku. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Janus-Sitarz, A. (2005). Doskonalenie warsztatu nauczyciela-polonisty. Kraków: Universitas.
Karasowska, A. (2009). Wychowanie do odpowiedzialności. Wspomaganie rozwoju społecznego i moralnego dziecka. Warszawa: ORE.
Kotarbiński, T. (1984). Hasło dobrej roboty. Warszawa: WP.
Kucharski, J. (2014). Usprawiedliwione kłamstwo we współczesnej etyce stosowanej. Kraków: Wydawnictwo WAM.
Lenort, L. (2007). Odpowiedzialność jako fundamentalna kategoria etyczna. Studium na podstawie literatury współczesnej filozofii odpowiedzialności. Ruch Filozoficzny, LXIV (2).
Mazurkiewicz, E. (2014). Edukacja jako odpowiedź. Odpowiedzialni nauczyciele w zmieniającym się świecie. Kraków: Wydawnictwo UJ.
Michalak, J.M. (2004). Odpowiedzialność nauczyciela. W: T. Pilch (red.), Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku. T. III. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Żak, 781‑792.
Muszyńska, E. (2012). Miejsce opieki we współczesnej pedagogice. Rocznik Lubuski, 38(2), 91‑104.
Radziewicz-Winnicki, A. (2008). Pedagogika społeczna w obliczu realiów codzienności. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
Radziewicz-Winnicki, A. (2014). Żywiołowość otaczającej społeczesności a szansa na homeostazę społeczną. Studia, szkice i refleksje socjo-pedagogiczne. Zielona Góra: Oficyna Wydawnicza UZ.
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 13 lipca 2007 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów w szkołach publicznych. Dziennik Ustaw z dnia 20 lipca 2007 r., Nr 130, poz. 906. Pozyskano z: http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.
xsp/WDU20071300906/O/D20070906.pdf (dostęp: 18.04.2018).
Rurka, A., Hardy, G. i Defays, Ch. (2013). Proszę nie pomagaj mi! Paradoks pomocy narzuconej. Warszawa: Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich.
Skandal w Szczodrem. Gazeta Wrocławska. Pozyskano z: http://www.gazetawroclawska.pl/artykul/zdjecia/3787393,skandal-w-szczodrem-kuratorium-nauczycielka-nie-miala-odpowiedniego-nadzoru,id,t.html (dostęp: 08.12.2017).
Śliwerski, B. (2010). Myśleć jak pedagog. Sopot: GWP.
Śliwerski, B. (2003). Edukacja. W: T. Pilch (red.), Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku. T. 1. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Żak, 905‑906.
Środa, M. (2010). Etyka dla nauczycieli. Pozyskano z: http://www.lodz.znp.edu.pl/dodatkowe/2010/etyka_rozwazania.pdf (dostęp: 08.12.2017).
Turska, E. (2013). Indywidualne i społeczne wymiary tożsamości przyszłych pedagogów. Zielona Góra: Oficyna Wydawnicza UZ.
Zapeński, P. (2015). Nauczyciel i jego odpowiedzialność za kreowanie postaw jednostkowych wychowanków. Warszawa: maszynopis niepublikowany.
Copyright (c) 2018 Grażyna Genowefa Gajewska, Paweł Zapeński
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.
Authors who publish in this journal agree to the following terms:
- Authors retain the copyright to their work while granting the journal the right of first publication. The work will be simultaneously licensed under a CC BY-ND license, which permits others to share the work with proper credit given to the author and the original publication in this journal.
- Authors may enter into additional, non-exclusive agreements for the distribution of the published version of the work (e.g., posting it in an institutional repository or publishing it in another journal), provided that the original publication in this journal is acknowledged.
We allow and encourage authors to share their work online (e.g., in institutional repositories or on personal websites) both before and during the submission process, as this can foster beneficial exchanges and lead to earlier and increased citations of the published work. (See The Effect of Open Access). We recommend using any of the following academic networking platforms:
