Odpowiedzialność w edukacji versus dylematy etyczne pedagogów w kreowaniu postaw jednostkowych uczniów
Abstrakt
CEL NAUKOWY: Celem naukowym podjętej analizy jest uzupełnienie wiedzy z zakresu odp owiedzialnościw edukacji realizowanej przez nauczyciela-wychowawcę w procesie opieki i wychowaniaucznia w dobie szybko postępujących zmian rzeczywistości.
PROBLEM I METODY BADAWCZE: Sformułowano następujące problemy badawcze: Jakie sąaspekty/ komponenty odpowiedzialno ści w edukacji? Jakie wynikają z tego konsekwencje – dylematy etyczne nauczyciela w kreowaniu postaw jednostkowych uczniów, wychowanków – podopiecznychsystemu edukacji? Refleksja stanowi studium literatury z zakresu filozofii etyki szkoły,p edago giki opiekuńczej, teorii wychowania oraz doświadczeń poznawczych i praktycznych autorów.Jest dwugłosem doświadczonego pracownika naukowego – pedagoga, specjalisty z zakresu pedagogiki opiekuńczej, rodziny i społecznej oraz doświadczonego nauczyciela, wychowawcy, pedagogaszkolnego i placówki opiekuńczo‑wychowawczej,jednocześnie rozpoczynającego pracę naukową.
PROCES WYWODU: Realizacja celu jest ujęta w procesie wywodu, na który składa się wprowadzeniew zagadnienie oraz ukazanie rozumienia zaprezentowanych treści. Następnie przedstawiono
przykłady dylematów aksjologicznych, wynikających z rozbieżności pomiędzy postawami nauczycielaa jego odpowiedzialnością za kreowanie postaw jednostkowych wychowanków.
WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Przedstawiona analiza wskazuje na konieczność zwrócenia uwagina komponenty odpowiedzialności w edukacji oraz wyznacza dalsze kierunki poznania, a także
projekt badań empirycznych z uwzględnieniem odpowiedzialności w dzielonym głównie z rodziną zinstytucjonalizowanym procesie opieki, wychowania i kształcenia. Wskazuje na całościowe ujmowaniezjawiska bez pomijania jego istotnych komponentów.
WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Należy eksplorować podjęty temat i zaplanowaćbadania naukowe związane z nim. Istnieje również potrzeba uwrażliwiania studentów kierunków pedagogicznychna wskazane w tekście kwestie na podstawie obiektywizmu naukowego. W czasach zmiany społecznej należy wskazywać na dużą rolę odpowiedzialności nauczyciela i realizować
w tym zakresie szkolenia i poradnictwo dla szkolnej kadry merytorycznej i zarządzającej.
Bibliografia
Albińska, E. (2004). Odpowiedzialność. W: T. Pilch (red.), Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku. T. 3. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Żak, 773‑781.
Bortnowski, S. (1982). Spór ze szkołą. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Dąbrowski, Z. (2000). Terminologia pedagogiki opiekuńczej. W: Z. Dąbrowski i F. Kulpiński, Pedagogiki opiekuńcza. Historia, teoria, terminologia. Olsztyn: Wydawnictwo UWM, 183‑208.
Dąbrowski, Z. (2006a). Pedagogika opiekuńcza w zarysie. T. 1. Olsztyn: Wydawnictwo UWM.
Dąbrowski, Z. (2006b). Pedagogika opiekuńcza. W: B. Śliwerski (red.), Pedagogika. T. 3. Gdańsk: GWP, 253‑277.
Delors, J. (1998). Raport Edukacja. Jest w niej ukryty skarb. Warszawa: Stowarzyszenie Oświatowców Polskich Wydawnictwa UNESCO.
Drzeżdżon, W. (2007). Wpływ zmian w edukacji na system wartości młodego człowieka. Studia Gdańskie. T. IV, 24‑34.
Gajewska, G. (2009). Wsparcie dziecka w rozwoju. Konteksty opieki i edukacji. Zielona Góra: Oficyna Wydawnicza UZ.
Gajewska, G. (2012). Wybrane elementy ogólnej metodyki współpracy wychowawców, pedagogów, opiekunów z rodziną. W: G. Gajewska i J. Gajewska, Współpraca z rodzicami. Wskazówki, programy, scenariusze spotkań. T. 1. Zielona Góra: PEKW Gaja, 8‑42.
Gajewska, G. (2017). Teoretyczne podstawy działalności opiekuńczo-wychowawczej, czyli o meandrach naukowych opracowanych w Polsce koncepcji oraz ich umiędzynaradawiania i rozwoju w rozstrzygnięciu odpowiedzi na pytanie: Czy opieka i wsparcie mogą być zadaniem całożyciowym. W: Cz. Kustra, M. Fopka-Kowalczyk i A. Bandura (red.), Opieka i wsparcie jako zadanie całożyciowe. Studia z pedagogiki opiekuńczej. Toruń: Wydawnictwo Edukacyjne „Akapit”, 85‑94.
Hajduk, E. (2012). Czy można pomagać skutecznie? Poznań: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Bezpieczeństwa.
Hołówka, J. (2002). Etyka w działaniu. Warszawa: Wydawnictwo Prószyński i S-ka.
Ingarden, R. (2001). Książeczka o człowieku. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Janus-Sitarz, A. (2005). Doskonalenie warsztatu nauczyciela-polonisty. Kraków: Universitas.
Karasowska, A. (2009). Wychowanie do odpowiedzialności. Wspomaganie rozwoju społecznego i moralnego dziecka. Warszawa: ORE.
Kotarbiński, T. (1984). Hasło dobrej roboty. Warszawa: WP.
Kucharski, J. (2014). Usprawiedliwione kłamstwo we współczesnej etyce stosowanej. Kraków: Wydawnictwo WAM.
Lenort, L. (2007). Odpowiedzialność jako fundamentalna kategoria etyczna. Studium na podstawie literatury współczesnej filozofii odpowiedzialności. Ruch Filozoficzny, LXIV (2).
Mazurkiewicz, E. (2014). Edukacja jako odpowiedź. Odpowiedzialni nauczyciele w zmieniającym się świecie. Kraków: Wydawnictwo UJ.
Michalak, J.M. (2004). Odpowiedzialność nauczyciela. W: T. Pilch (red.), Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku. T. III. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Żak, 781‑792.
Muszyńska, E. (2012). Miejsce opieki we współczesnej pedagogice. Rocznik Lubuski, 38(2), 91‑104.
Radziewicz-Winnicki, A. (2008). Pedagogika społeczna w obliczu realiów codzienności. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
Radziewicz-Winnicki, A. (2014). Żywiołowość otaczającej społeczesności a szansa na homeostazę społeczną. Studia, szkice i refleksje socjo-pedagogiczne. Zielona Góra: Oficyna Wydawnicza UZ.
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 13 lipca 2007 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów w szkołach publicznych. Dziennik Ustaw z dnia 20 lipca 2007 r., Nr 130, poz. 906. Pozyskano z: http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.
xsp/WDU20071300906/O/D20070906.pdf (dostęp: 18.04.2018).
Rurka, A., Hardy, G. i Defays, Ch. (2013). Proszę nie pomagaj mi! Paradoks pomocy narzuconej. Warszawa: Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich.
Skandal w Szczodrem. Gazeta Wrocławska. Pozyskano z: http://www.gazetawroclawska.pl/artykul/zdjecia/3787393,skandal-w-szczodrem-kuratorium-nauczycielka-nie-miala-odpowiedniego-nadzoru,id,t.html (dostęp: 08.12.2017).
Śliwerski, B. (2010). Myśleć jak pedagog. Sopot: GWP.
Śliwerski, B. (2003). Edukacja. W: T. Pilch (red.), Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku. T. 1. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Żak, 905‑906.
Środa, M. (2010). Etyka dla nauczycieli. Pozyskano z: http://www.lodz.znp.edu.pl/dodatkowe/2010/etyka_rozwazania.pdf (dostęp: 08.12.2017).
Turska, E. (2013). Indywidualne i społeczne wymiary tożsamości przyszłych pedagogów. Zielona Góra: Oficyna Wydawnicza UZ.
Zapeński, P. (2015). Nauczyciel i jego odpowiedzialność za kreowanie postaw jednostkowych wychowanków. Warszawa: maszynopis niepublikowany.
Copyright (c) 2018 Grażyna Genowefa Gajewska, Paweł Zapeński
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Uwagi dotyczące praw autorskich
Autorzy publikujący w tym czasopiśmie wyrażają zgodę na następując warunki:
- Autorzy zachowują prawa autorskie, przyznając czasopismu prawo do pierwszej publikacji swojego tekstu jednocześnie zarejestrowanego pod numerem licencji CC BY-ND, która pozwala innym na korzystanie z tego tekstu z uznaniem autorstwa tekstu oraz pierwotnej publikacji w tym czasopiśmie.
- Autorzy proszeni są o nawiązywanie odrębnych, dodatkowych porozumień wynikających z umowy, dotyczących dystrybucji opublikowanej w czasopiśmie wersji tekstu nie na prawach wyłączności (np. opublikowanie go w repozytorium instytucji lub w innym czasopiśmie), z potwierdzeniem pierwszej publikacji w tym czasopiśmie.
Wyraża się zgodę i zachęca autorów do publikacji ich tekstu w Internecie (np. w repozytorium instytucji lub na jej stronie internetowej) przed lub podczas procesu składania tekstu jako, że może to prowadzić do korzystnych wymian oraz wcześniejszego i większego cytowania opublikowanego tekstu (Patrz The Effect of Open Access). Zalecamy wykorzystanie dowolnego portalu stowarzyszeń badawczych z niżej wymienionych:
