Męskość, naród i kultura fizyczna. Tradycyjne i nowoczesne wzorce męskości a wychowanie fizyczne młodzieży na ziemiach polskich w zaborze rosyjskim na początku XX w.
Abstrakt
CEL NAUKOWY: Celem artykułu jest omówienie przeobrażeń wzorców męskości oraz postaw wobec męskiej cielesności w Królestwie Polskim i na tzw. Kresach w kontekście nowoczesnej higieny i wychowania fizycznego.
PROBLEM I METODY BADAWCZE: Główny problem badawczy dotyczy tego, jak w badanym okresie system wyobrażeń i norm dotyczących męskości konstytuował ją w kontekście wychowania fizycznego męskiej młodzieży i w jakich środowiskach/instytucjach było ono realizowane. Zastosowano metody badań historyczno-pedagogicznych.
PROCES WYWODU: Po wprowadzeniu w problematykę przedstawiono trzy wyodrębnione zagadnienia: 1) transnarodowe wzorce męskości „muskularnej” w epoce nowoczesnej; 2) normy wy- chowania fizycznego młodzieży męskiej w kulturze szlacheckiej; 3) nowe wyobrażenia dotyczące męskości i znaczenie instytucji społecznych w wychowaniu fizycznym na początku XX w.
WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: W drugiej połowie XIX i na początku XX w. kategoria męskości uległa istotnym przeobrażeniom. Model nowoczesny, w którym wychowanie fizyczne odbywało się w ramach zajęć grupowych pod kierunkiem profesjonalnego instruktora, zaczął wypierać model tradycyjny. Miało to służyć wyrobieniu sprawności oraz wzmocnieniu męskiej siły zespołowej i rówieśniczej solidarności.
WNIOSKI, REKOMENDACJE I APLIKACYJNE ZNACZENIE WPŁYWU BADAŃ: Męskość skonstruowana w dobie nowoczesnej była punktem odniesienia relacji w wymiarze prywatnym, społecznym i narodowym oraz fundamentem wszelkich wartości. Analiza wzorców męskości i roli kultury fizycznej w ich kształtowaniu na początku XX w. może służyć dalszym badaniom nad polską nowoczesnością i przemianami wyobrażeń, norm i oczekiwań wobec mężczyzn w XX i XXI w. Wyniki badań mają charakter i zasięg podstawowy i transnarodowy.
Bibliografia
Baker, W. (2007). Playing with God: Religion and modern sport. Harvard University Press.
Bołdyrew, A. (2020). Dorastanie w okowach higieny i eugeniki w świetle piśmiennictwa Warszawskiego Towarzystwa Higienicznego. Nauki o Wychowaniu: Studia Interdyscyplinarne, 2(11), 20–33. https://doi.org/10.18778/2450-4491.11.03
Bołdyrew, A. i Sikorska, M. (2023). Młode pokolenie w życiu społecznym Królestwa Polskiego podczas I wojny światowej w świetle druków ulotnych organizacji młodzieżowych. Dzieje Najnowsze, 2(55), s. 49–70. https://doi.org/10.12775/dn.2023.2.03
Hall, D.E. (1994). Muscular christianity: Reading and writing the male social body. W: D.E. Hall (red.), Muscular christianity: Embodying the Victorian Age (s. 3–13). Cambridge University Press.
Holt, R. (2013). Pierwsze sporty (K. Belaid i T. Stróżyński, tłum.). W: A. Corbin (red.), Historia ciała. T. 2: Od Rewolucji do I wojny światowej (s. 307–335). Słowo/Obraz Terytoria.
Jablonka, I. (2020). Dzieciństwo, czyli „podróż w stronę męskości” (K. Belaid i T. Stróżyński, tłum.). W: A. Corbin (red.), Historia męskości. T. 2: XIX wiek. Tryumf męskości (s. 307–335). Słowo/Obraz Terytoria.
Janowski, A. (1923). Wycieczki krajoznawcze (wskazówki metodyczne). Ignis.
Kubkowski, P. (2018). Sprężyści. Kulturowa historia warszawskich cyklistów na przełomie XIX i XX wieku. Narodowe Centrum Kultury.
Mangan, J.A. (2006). Introduction: Complicated matters. W: J.A. Mangan (red.), A sport-loving society: Victorian and Edwardian middle-class England at play (s. 1–10). Routledge.
Niećko, J. (1912). Zakładajmy straże ogniowe. Zorza, 42, 674–675.
Pamiętnik homoseksualisty z lat 1913–1914. (b.d.). Zakład Narodowy im. Ossolińskich, sygn. 6596/I.
Szycówna, A. (1904). Ogrody dziecięce imienia Rau’a. Zdrowie, 1(20), 3–11.
Wernic, H. (1891). Praktyczny podręcznik wychowania. Księgarnia G. Centnerszwera.
Zimmermann, M. (2006). Muscle Jews versus nervous Jews. W: M. Brenner i G. Reuveni (red.), Emancipation through muscles: Jews and sport in Europe (s. 13–26). University of Nebraska Press.
Copyright (c) 2024 Horyzonty Wychowania
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Uwagi dotyczące praw autorskich
Autorzy publikujący w tym czasopiśmie wyrażają zgodę na następując warunki:
- Autorzy zachowują prawa autorskie, przyznając czasopismu prawo do pierwszej publikacji swojego tekstu jednocześnie zarejestrowanego pod numerem licencji CC BY-ND, która pozwala innym na korzystanie z tego tekstu z uznaniem autorstwa tekstu oraz pierwotnej publikacji w tym czasopiśmie.
- Autorzy proszeni są o nawiązywanie odrębnych, dodatkowych porozumień wynikających z umowy, dotyczących dystrybucji opublikowanej w czasopiśmie wersji tekstu nie na prawach wyłączności (np. opublikowanie go w repozytorium instytucji lub w innym czasopiśmie), z potwierdzeniem pierwszej publikacji w tym czasopiśmie.
Wyraża się zgodę i zachęca autorów do publikacji ich tekstu w Internecie (np. w repozytorium instytucji lub na jej stronie internetowej) przed lub podczas procesu składania tekstu jako, że może to prowadzić do korzystnych wymian oraz wcześniejszego i większego cytowania opublikowanego tekstu (Patrz The Effect of Open Access). Zalecamy wykorzystanie dowolnego portalu stowarzyszeń badawczych z niżej wymienionych:
